Washington, Tahran ile müzakereleri yeniden başlatarak ateşkesi koruyor

Uluslararası toplum İran'ın nükleer tesislerindeki hasarı değerlendirmeyi bekliyor

İran’ın Beerşeba'daki bir yerleşim alanına düzenlediği füzeli saldırının gerçekleştiği yerin yakınlarında duran bir İsrailli (EPA)
İran’ın Beerşeba'daki bir yerleşim alanına düzenlediği füzeli saldırının gerçekleştiği yerin yakınlarında duran bir İsrailli (EPA)
TT

Washington, Tahran ile müzakereleri yeniden başlatarak ateşkesi koruyor

İran’ın Beerşeba'daki bir yerleşim alanına düzenlediği füzeli saldırının gerçekleştiği yerin yakınlarında duran bir İsrailli (EPA)
İran’ın Beerşeba'daki bir yerleşim alanına düzenlediği füzeli saldırının gerçekleştiği yerin yakınlarında duran bir İsrailli (EPA)

ABD Başkanı Donald Trump’ın İran ile müzakerelerin önümüzdeki hafta yeniden başlayacağını duyurması, İran ile İsrail arasında 12 gün süren savaşı sona erdiren ateşkesin ‘korunması’ için yapılan bir girişim olarak görüldü.

Trump, dün Lahey'de düzenlenen NATO Zirvesi’nin oturum aralarında yaptığı açıklamada, "Önümüzdeki hafta İranlılarla görüşeceğiz. (İran'ın nükleer programı konusunda) bir anlaşma imzalayabiliriz. Bilmiyorum" dedi. Müzakerelerin niteliği veya yeri hakkında ayrıntılı bilgi vermeyen Trump, ABD’nin son saldırılarının İran'ın nükleer programına darbe indirdiğini belirterek “Bana göre savaştılar ve savaş bitti” ifadelerini kullandı.

Amerikan basınında çıkan ve ABD’nin saldırıları sonrasında İran’daki nükleer tesislerde meydana gelen hasarın sınırlı olduğu yönündeki haberleri yalanlayan Trump, İran'ın nükleer programının ‘onlarca yıl’ geriye gittiğini vurguladı.

Öte yandan Tahran, Trump'ın müzakerelerin yeniden başlamasıyla ilgili açıklamasına hemen tepki göstermezken, İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi, ülkesinin nükleer tesislerinin ‘ağır hasar gördüğünü’ kabul etti. Diğer taraftan İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir, saldırıların Tahran'ın nükleer programını ‘yıllarca’ geriye götürdüğünü söyledi.

Bu arada İran'ın nükleer tesislerinde meydana gelen hasarın değerlendirilmesi konusunda uluslararası bir bekleyiş hakim. Dün Fransa, Rusya ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) bu değerlendirmenin yapılmasını beklediklerini açıkladılar. UAEA, Tahran'a müfettişler gönderilmesi gerektiğini vurgularken, İran Şura Meclisi Birleşmiş Milletler'e (BM) bağlı olan UAEA ile iş birliğini askıya alan bir yasayı kabul etti.



Trump bir sonraki FED başkanını erken açıklayacak mı?

FED Başkanı Jerome Powell, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi oturumunda konuşurken (EPA)
FED Başkanı Jerome Powell, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi oturumunda konuşurken (EPA)
TT

Trump bir sonraki FED başkanını erken açıklayacak mı?

FED Başkanı Jerome Powell, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi oturumunda konuşurken (EPA)
FED Başkanı Jerome Powell, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi oturumunda konuşurken (EPA)

ABD Başkanı Donald Trump, 11 ay sonra görev süresi dolacak olan Jerome Powell'ın yerine FED'in yeni başkanı olarak seçeceği ismi alışılmadık bir şekilde erken açıklamayı düşünüyor.

Wall Street Journal'ın (WSJ) yakın tarihli bir haberinde yer alan bu karar, Trump'ın yönetim kurulunun faiz oranlarını düşürme konusundaki yavaş yaklaşımından duyduğu hayal kırıklığının bir sonucu olarak ortaya çıktı. Powell'ın halefi, üç ila dört aylık geçiş döneminin çok öncesinde, bu yaz ya da eylül veya ekim aylarında açıklanabilir.

ghyj
FED Başkanı Jerome Powell, FED Yönetim Kurulu toplantısında (EPA)

Trump'ın mevcut para politikasına karşı sabırsızlığının artması, onu seçim sürecini hızlandırmayı düşünmeye sevk etti. Şarku’l Avsat’ın WSJ’den aktardığına göre erken bir duyuru, başkan adayının mayıs ayında resmi olarak göreve başlamadan önce bile piyasa beklentilerini etkilemesine ve para politikasını yönlendirmesine olanak sağlayabilir.

Favori adaylar

FED başkanlığı için aralarında şu isimlerin de bulunduğu çok sayıda kişi yarışıyor:

  • Kevin Warsh: Eski bir FED yöneticisi ve Başkan George W. Bush'un danışmanı olan Warsh favoriler arasında. Trump, Warsh ile sekiz yıl önce bu pozisyon için ve geçen sonbaharda da Hazine Bakanlığı için görüşmüştü. Geçmişte bir ‘şahin’ (istihdamdan çok enflasyonla ilgilenen) olarak tanınmasına rağmen Warsh geçtiğimiz günlerde Trump'ın erken bir aday göstermesi halinde şaşırmayacağını belirtti. Ancak Trump'a yakın bazı isimler Warsh'ın fazla bağımsız olacağından endişe ediyor.
  •  Kevin Hassett: Ulusal Ekonomi Konseyi'nin şu anki direktörü olan Hassett'in bu göreve ilgisiz olduğu bildirildi.
  • Scott Bessent: ABD Hazine Bakanı'nın ismi çeşitli adayların müttefikleri tarafından dillendiriliyor. Uzun süredir yatırımcı olan Bessent, kamuoyu önünde mevcut görevine bağlı olmasına rağmen FED Başkanı olma fikrine sıcak baktığını ifade etti. Temsilcilere “Başkan Trump ne isterse onu yapmaktan mutluluk duyacağını” söyledi.
  • David Malpass: Trump'ın ilk döneminde atadığı Dünya Bankası eski başkanı, düşük faiz oranlarını desteklemesi ve FED'in ‘eski’ modellerini eleştirmesi nedeniyle Başkan'ın gözüne girmeyi başardı.
  • Christopher Waller: FED Yönetim Kurulu Üyesi Waller, Trump tarafından 5 yıl önce FED Yönetim Kurulu’na atanmış olsa da zayıf bir aday olarak görülüyor. Waller, yönetimin büyüme odaklı bir para politikası arzusu doğrultusunda, temmuz sonundaki bir sonraki FED toplantısında mümkün olan en kısa sürede faiz indirimi çağrısında bulunan ilk isim olarak Beyaz Saray'ın dikkatini çekti.

Beyaz Saray'ın tutumu ve FED'in bağımsızlığı

Beyaz Saray Sözcüsü Kush Desai, yönetimin ‘ekonomik büyümeyi, istihdamı ve yatırımı hızlandırmak için zemin hazırladığını ve para politikasının bu gündemi tamamlama ve ABD'nin ekonomik toparlanmasını destekleme zamanının geldiğini’ belirtti.

dfgrthy
FED Başkanı Jerome Powell, FED Yönetim Kurulu'nun bir toplantısına başkanlık ederken (AFP)

Siyasi baskılara rağmen FED Başkanı Jerome Powell, siyasetin Merkez Bankası’nın görüşlerini etkilemediğini sürekli olarak savundu. Powell bir Senato komitesine verdiği demeçte, faiz oranlarını düşürme konusundaki temkinli yaklaşımını şu sözlerle savundu: “Eğer burada bir hata yaparsak, bedelini insanlar öder... ödeyecektir.”

Erken açıklamanın riskleri ve dinamikleri

Erken bir açıklama, hem Trump hem de gelecek başkan için potansiyel dezavantajlar barındırıyor. Bu adım yeni başkanı zor bir duruma sokabilir, potansiyel olarak gelecekteki meslektaşlarının kamuoyu önünde eleştirilmesine yol açabilir veya çok uyumlu olarak algılanabilir, bu da Senato onayını tehlikeye atabilir. Ekonomist Douglas Rediker'in belirttiği gibi, ‘Trump seçimini ne kadar erken yaparsa, o kişinin karşılaşacağı zorluklar o kadar artar ve Powell'ın gerçek halefi olma ihtimali o kadar azalır.’

Dahası, Powell'ın FED'deki görev süresi 2028 yılına kadar devam ediyor, yani başkan olarak görev süresi sona erdikten sonra 18 ay daha Yönetim Kurulu’nda kalmayı seçebilir, ki o bu konuda yorum yapmayı reddetti.

Trump'ın sadık bir başkan arzusu, daha kolay bir faiz politikası isteğiyle uyumlu olsa da, mevcut Yönetim Kurulu üyeleri görevden erken ayrılmadığı sürece üyelerin çoğunluğunu atayamayacağı için, 12 üyeli faiz belirleme komitesini etkilemekte büyük bir zorlukla karşı karşıya. FED, Başkan Richard Nixon'ın faiz oranlarını düşük tutması için FED Başkanı’na gizlice baskı yaptığı 1970'lerden bu yana bağımsızlığını şiddetle koruyor.