İsrail, ABD'nin desteğini kazanmak için arkeolojik kalıntıları propaganda amacıyla kullanıyor.
Guardian'ın analizinde, Binyamin Netanyahu yönetimi ve ABD'deki destekçilerinin, bölgedeki çok katmanlı tarihi silerek yeniden inşa etmeye çalıştığı yazılıyor.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio geçen hafta Kudüs'ü ziyaret ettiğinde, İsrail yönetiminin hazırladığı program özellikle arkeolojik çalışmalara odaklandı.
Ziyaretin ilk gününde Netanyahu, Rubio'yu Ağlama Duvarı yakınlarındaki kazı alanlarına götürdü. İkinci günse İsrail başbakanı, ABD'li bakana işgal altındaki Filistin topraklarının altından geçen, "Hac Yolu" diye adlandırılan Roma döneminden kalma cadde boyunca kazılmış bir tünelin açışını yaptırdı. Sözkonusu bölge, İsrailli yerleşimci örgüt Elad tarafından kurulan "Davud Şehri" adlı arkeoloji alanının parçası.
Radikal sağcı örgüt, bu yolun İsa'nın yaşadığı dönemde Yahudilerin mabede çıktığı güzergah olduğunu savunuyor. Öte yandan Birleşmiş Milletler (BM), Elad'ın arkeoloji projesini Filistinlileri mülksüzleştirmeye yönelik bir girişim diye nitelemiş ve yasadışı ilan etmişti.
Bağımsız arkeologların kurduğu İsrail merkezli sivil toplum kuruluşu Emek Şaveh'ten Alon Arad, "Hac Yolu" tünelinin açılışının halihazırda ABD Başkanı Donald Trump'ın ilk döneminde yapıldığını hatırlatıyor. Bu törende dönemin İsrail Büyükelçisi Dvid Friedman, duvarı balyozla kırarak açılış yapmıştı.
Netanyahu, Rubio'nun ziyaretinde yaptığı açıklamada Kudüs'ü "ebedi ve bölünmez başkentimiz" diye nitelemişti. Ancak aynı gün İsrail ordusuna ait savaş uçakları, Gazze'deki en önemli arkeolojik eserlerin saklandığı depoyu vurarak neredeyse 30 yıllık çalışmayı yok etmişti.
Emek Şaveh, İsrail ordusunun saldırısını kınayan bir açıklama yayımlamıştı:
Savaşın başından bu yana İsrail, koruma altındaki yüzlerce kültürel miras alanına ve esere zarar verdi, bunların bir kısmını da yok etti. Bu depoda Gazze Şeridi'nde yaklaşık 30 yıllık arkeolojik çalışmalardan elde edilen onbinlerce eser bulunuyordu. Bazıları kurtarıldı ancak çoğu hasar gördü.
Analize göre Netanyahu yönetimi, Kudüs merkezli bir ortak Yahudi-Hristiyan mirası anlatısı kurarak, Cumhuriyetçi Parti'nin evanjelist tabanıyla İsrail arasındaki bağı pekiştirmeyi amaçlıyor.
Ziyarette Rubio ve Netanyahu'ya eşlik eden isimlerden biri de evanjelist bir papaz olan ABD'nin İsrail Büyükelçisi Mike Huckabee'di. Huckabee, 2008'de yaptığı açıklamada "Gerçekte Filistinli diye bir şey yoktur" sözleriyle büyük tepki çekmişti.
Arkeolog Alon Arad, radikal sağcı yerleşimcilerin "Davud Şehri" projesinin "arkeoloji veya kültürel mirasla alakası olmadığını" söylüyor. Arad, Netanyahu yönetiminin tutumunu eleştirerek, "Hac Yolu'nun açılışı, bölgenin mirasını tamamen Yahudileştirme girişimidir" diyor.
Independent Türkçe, Guardian, New York Times
