Afrika kıtası, Ukrayna'daki savaşı sona erdirme çabaları güçlü bir şekilde dahil olurken Çin’in bir barış girişiminde bulunma çabaları bazı taraflarca çekincelerle karşılandı.
Reuters’ın aktardığına göre Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, dün yaptığı bir açıklamada, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ve Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’nin anlaşmazlığı çözmek için olası bir barış planını görüşmek üzere bir grup Afrikalı liderle görüşmeyi kabul ettiklerini söyledi. Ramaphosa, barış planının ayrıntılarında değinmezken Ukrayna’nın, herhangi bir barış anlaşmasının görüşülmesi için topraklarındaki tüm Rus güçlerinin geri çekilmesini şart koştuğu biliniyor.
Ramaphosa, Singapur Başbakanı Lee Hsien Loong ile Cape Town'da yaptığı ortak basın toplantısında, “İki liderle yaptığım görüşmeler, her ikisinin de Afrikalı liderleri kabul etmeye ve bu çatışmanın nasıl sona erdirilebileceğini tartışmaya hazır olduklarını gösterdi” dedi. Güney Afrika Devlet Başkanı, “Bunun başarılı olma şansı, yapılacak görüşmelere bağlı olacak” diye ekledi.
Güney Afrika Devlet Başkanlığı tarafından yapılan açıklamada, Putin’in ve Zelenskiy'nin Afrika ülkeleri liderlerini Moskova ve Kiev'de ağırlamayı kabul ettikleri belirtildi. Ramaphosa, Senegal, Uganda, Mısır, Kongo Cumhuriyeti ve Zambiya liderleri tarafından desteklenen barış planıyla ilgili açıklamasında, ABD ve İngiltere'nin plana ‘ihtiyalı’ destek verdiklerini ve Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri'nin de girişim hakkında bilgilendirildiğini ifade etti.
Moskova’nın Afrika kıtasındaki en yakın müttefiklerinden biri olan Güney Afrika, Ukrayna’daki savaşta tarafsız olduğunu söylerken BM tarafından savaşla ilgili kararlar onaylanırken çekimser kaldı. Güney Afrika geçtiğimiz hafta, ABD’nin Pretorya Büyükelçisi Reuben Brigety’nin 2022’nin aralık ayında Cape Town yakınlarındaki bir deniz üssünden Rusya bandıralı bir ticaret gemisine silah ve mühimmat yüklendiği yönündeki suçlamalarını da reddetti.
Rus haber ajansı RIA Novosti, Güney Afrika Devlet Başkanı’nın bir barış girişimi başlatmak amacıyla ‘Afrikalı liderler adına Rusya ve Ukrayna liderleriyle görüştüğünü’ doğruladı. RIA Novosti, Ukrayna’daki çatışmayı çözmek için Afrika destekli barış planının sonucunu tahmin etmenin zor olduğunu da ekledi. Güney Afrika Devlet Başkanı, barış planı girişiminin tarafsız olacağını vurgularken Afrikalı bazı liderlerin, bölgenin Ukrayna’daki anlaşmazlığın çözümüne katkı sağlayacak bir girişimde bulunması gerektiği görüşünü dile getirdiklerini belirtti.
Basın, Güney Afrika Devlet Başkanı’nın Afrikalı liderle yaptığı telefon görüşmelerle Güney Afrika’nın öncülüğünde bir barış girişimi başlatmış olabileceğine ve şu an ikili görüşmeler için Moskova'da bulunan Güney Afrika Genelkurmay Başkanı Korgeneral Lawrence Mbatha’nın bazı görüşmelerde bulunduğuna işaret etti. Genelkurmay Başkanı Korgeneral Mbatha, Rusya’da askeri okulları ziyaret ederken bu ziyaretler sırasında Rus yetkililerle görüşüyor. Basında yer alan haberlerde, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Afrika kıtasındaki ve kıta dışındaki çeşitli ülkelerle ikili askeri ilişkilere sahip olduğu ve Güney Afrika Genelkurmay Başkanı'nın Rusya ziyaretinin önceden planlandığı belirtildi.
Kremlin tarafından geçtiğimiz cuma günü yapılan açıklamada, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Güney Afrikalı mevkidaşı ile telefon görüşmesi yaptığı ve Rus liderin, telefon görüşmesi sırasında Afrikalı bazı liderlerin Ukrayna’daki anlaşmazlığa çözüm olasılıklarını görüşmek üzere bir araya gelme düşüncesini desteklediği bildirildi. Açıklamaya göre Devlet Başkanı Putin, ‘Moskova’nın diplomatik çalışmalara asla karşı olmadığını’ söyledi.
Afrika’nın barış girişimi planının ayrıntıları ve kıta ülkelerinin planı çatışan taraflara sunmak için belirli fikirler formüle edip etmedikleri henüz bilinmezken bu adım, Pekin’in aylar önce duyurduğu barış girişimini desteklemek için Çin'in harekete geçtiği bir zamana denk geldi. Çin’in girişimi, tamamı genel temel ilkeler etrafında dönen 12 maddeden oluşurken, Batılı ülkeler girişimi ‘çatışmayı sona erdirmek için belirli ve pratik fikirler içermediği’ gerekçesiyle eleştirmişti.
Pekin, tüm bu eleştirilere rağmen aktif adımlar atmaya devam etti. Çin'in Avrasya İşlerinden Sorumlu Özel Temsilcisi Li Hui, pazartesi günü çeşitli ülkeleri kapsayan bir ziyaret turuna başladığı duyuruldu. Li’nin ziyaretinin Kiev’den başlaması ve Çin'in Ukrayna krizine ‘siyasi bir çözüm’ bulmayı amaçladığını açıkladığı girişim çerçevesinde Ukrayna ve Rusya'nın yanı sıra Polonya, Fransa ve Almanya gibi diğer Avrupa ülkelerine gitmesi bekleniyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, yaptığı bir açıklamada, “Ziyaret, Çin'in barış görüşmelerini ilerletme çabalarının bir kanıtıdır ve Çin'in barışa sıkı sıkıya bağlı olduğunun tam bir göstergesidir” ifadelerini kullandı.
Savaşın başlamasından bu yana Ukrayna'yı ziyaret edecek en üst düzey Çinli yetkili olacak olan Li’nin ziyaretinden haftalar önce nisan ayı ortalarında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Ukraynalı mevkidaşı Vladimir Zelenskiy ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirmişti. Zelenskiy, görüşmeyi ‘uzun ve verimli’ olarak nitelendirirken, Şi, Çin'in barışı yapmaya çalışacağını vurguladı.
Batı her ne kadar Pekin’in savaşı sona erdirmeye yönelik önerilerini şüpheyle karşılansa da Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen başta olmak üzere Avrupalı birçok lider, geçtiğimiz Mart ayından bu yana Pekin’e yaptıkları çok sayıda ziyaret sırasında Çin Devlet Başkanı Şi'ye Zelenskiy ile görüşmesi ve Moskova'nın eylemlerini dizginlemede daha aktif rol alması çağrısında bulundular.
