Avrupa basını, Erdoğan'ın Almanya ziyaretini yazdı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın günübirlik Almanya ziyareti, farklı açılardan değerlendirildi

Scholz, başbakan seçildikten sonra Türkiye'ye ilk ziyaretini geçen yıl martta yapmıştı (Reuters)
Scholz, başbakan seçildikten sonra Türkiye'ye ilk ziyaretini geçen yıl martta yapmıştı (Reuters)
TT

Avrupa basını, Erdoğan'ın Almanya ziyaretini yazdı

Scholz, başbakan seçildikten sonra Türkiye'ye ilk ziyaretini geçen yıl martta yapmıştı (Reuters)
Scholz, başbakan seçildikten sonra Türkiye'ye ilk ziyaretini geçen yıl martta yapmıştı (Reuters)

Avrupa basını, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Almanya ziyaretini yakından takip ediyor.

Berlin hükümetinden yapılan açıklamaya göre, Erdoğan'ın günübirlik ziyaretinde bugün Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier'la görüştükten sonra Başbakan Olaf Scholz'le yemeğe katılması planlanıyor.

Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin Kassam Tugayları'nın 7 Ekim'de başlattığı Aksa Tufanı operasyonunun ardından gelen karşılıklı açıklamalarla iki ülke arasındaki ilişkiler gerginleşirken, Avrupa basını da ziyareti farklı açılardan değerlendirdi.   

AFP: "Türkiye, Almanya için önemli oyuncu olduğunu kanıtladı" 

Fransız haber ajansı AFP, Berlin ve Ankara'nın özellikle Gazze savaşında zıt kutuplarda yer aldığına dikkat çekerek, Scholz'ün İsrail'e koşulsuz destek verdiğini, Erdoğan'ınsa Hamas'ın "topraklarını koruma mücadelesi veren bir kurtuluş ve mücahitler grubu" diye tanımladığını hatırlattı.

Analizde, Berlin hükümetinin tansiyona rağmen Ankara'yla ilişkilerini korumaya çalıştığına işaret edilerek, şu değerlendirmeler paylaşıldı: 

Rusya'nın başlattığı savaş sırasında Ukrayna'dan tahıl sevkıyatının yapılmasına aracılık etmesi ve 2015-2016'da Avrupa'ya göçmen akınının hafifletilmesine yönelik kilit bir anlaşmayı onaylaması, NATO üyesi Türkiye'nin önemli bir oyuncu olduğunu kanıtladı.

Almanya'nın ayrıca en büyük Türk diasporasına ev sahipliği yaptığı ve ülkedeki çoğu kişinin Erdoğan'ı desteklediği yazıldı.  

Haberde, Almanya'da iktidar ortağı liberal Hür Demokrat Parti'nin (FDP) genel sekreteri Bijan Djir-Sarai'nin, Scholz'den Erdoğan'la görüşmeyi iptal etmesini istediği de hatılratıldı. 

BBC: "Almanya ve Türkiye'nin birbirine ihtiyacı var"

Birleşik Krallık'ın kamu yayıncısı BBC'nin Almanya muhabiri Damien McGuinness, Berlin'in "Erdoğan'ın ziyaretinde Gazze'deki savaşla ilgili yapacağı herhangi bir yorumun gerilimi tırmandırmasından endişelendiğini" yazdı.

Analizde, II. Dünya Savaşı'ndaki Holokost'tan duyulan tarihi suçluluk nedeniyle İsrail'e desteğin Alman dış politikasının temel taşlarından biri olduğu, sol kesim içinse Filistin davasını savunmanın "totem" haline geldiği belirtildi.

McGuinness, Almanya'da üç milyona yakın Türk kökenli kişinin yaşadığını ve mayıstaki genel seçimlerde diasporadan Erdoğan'a ciddi oranda oy çıktığını hatırlatarak, şu değerlendirmeyi yaptı: 

Almanya ve Türkiye'nin birbirine ihtiyacı var. Almanya, Türkiye için önemli bir ticaret ortağı. Aynı zamanda dünyanın en büyük Türk diaspora topluluğuna ev sahipliği yapıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan için orası bir seçim mücadelesi alanı.

Analizde, Scholz'ün göçmen akınını durdurmak için Türkiye'yle anlaşmayı yenilemek istediği, Ukrayna savaşında da Ankara hükümetinden desteğini artırmasını isteyeceği belirtildi. 

McGuinness, "Scholz, Erdoğan'ın yeniden seçilmesinin ardından mayısta kendisini Berlin'e davet etmişti. Muhtemelen şimdi 'Keşke yapmasaydım' diyordur" ifadeleriyle analizini noktaladı.

Reuters: "Eurofighter Typhoon jetlerinin tedariki sallantıda"

BK merkezli haber ajansı Reuters, Erdoğan'ın Almanya ziyaretinin "Gazze savaşının gölgesinde gerçekleşeceğini" yazdı.

Ajans, Erdoğan ve Scholz'ün görüşmesinde Türkiye'nin satın almak istediği Eurofighter Typhoon jetlerinin de gündeme gelebileceğini aktardı. 

Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, dün TBMM'deki komisyon toplantısında bu uçaklardan 40 tane almayı planladıklarını, BK ve İspanya'dan onay çıktığını fakat Almanya'nın ikna edilmesi gerektiğini söylemişti.

Ajansın analizinde, Erdoğan'ın jetler için Scholz'den onay almaya çalışacağı belirtilirken, mevcut durumda bunun mümkün olmayabileceği yorumu yapıldı.

Politico: "Erdoğan, Avrupa'yı sinirlendirmekten çekinmiyor"

ABD'nin önde gelen gazetecilik kuruluşlarından Politico'nun Avrupa bürosunun analizinde, Erdoğan'ın Gazze savaşının başında dengeli bir politika izleyerek arabuluculuk rolü üstlenirken, sonradan yönünü değiştirerek Hamas'ı desteklediği ifade edildi.

Kuruluşun Almanya muhabiri James Angelos, cumhurbaşkanının açıklamalarının ABD ve Avrupa Birliği'nde (AB) geniş yankı bulduğuna dikkat çekerken, Batılı liderlerin Erdoğan'la "kabul edilebilir düzeyde istikrarlı ilişkiler sürdürmeye çalıştığını" yazdı. 

Analizde, "Erdoğan, İslam dünyasının en büyük lideri olmayı arzuluyor, bu yolda Avrupalı ve ABD'li müttefiklerini sinirlendirmekten de çekinmiyor" dendi.

Haberde, New York merkezli düşünce kuruluşu Dış İlişkiler Konseyi'nden Henri J. Barkey'nin şu yorumlarına yer verildi: 

Onu bir nevi şımarttık ve ceza almadan istediği her şeyi yapmasına izin verdik. Karşılık vermiyoruz. Bu yüzden yaptığı yanına kâr kalıyor.

Analizde, Erdoğan'ın Tel Aviv yönetimini Filistinlilere saldırılarından ötürü "faşist" diye nitelediği, Scholz'ünse İsrail'in uluslararası hukuka uygun davrandığını savunarak suçlamaya tepki gösterdiği de hatırlatıldı.

DW: "Asıl soru, ne kadar doğrudan iletişim kurulabileceği"

Almanya'nın kamu yayıncısı DW'nin haberinde, Erdoğan'ın ziyaretinin kapalı kapılar ardında gerçekleşeceğine dikkat çekilerek, güvenlik önlemlerinin artırıldığı ve 500 polis memurunun görevlendirildiği belirtildi. 

Haberde, Erdoğan'ın cumartesi Berlin Olimpiyat Stadı'nda oynanacak Almanya-Türkiye futbol maçına katılımının da iptal edildiği aktarıldı. 

Erdoğan'ın İsrail'e yönelik sert eleştirilerinin Almanya'da geniş yankı bulduğu belirtilirken, ziyaretin iptaline yönelik taleplerin, diyalog isteği karşısında zayıf kaldığı ifade edildi. Berlin yönetiminin davetine, ana muhalefetteki merkez sağ Hristiyan Demokrat Birliği (CDU) Genel Başkanı Friedrich Merz'in de destek verdiği hatırlatıldı. 

Analizde, iki ülke arasındaki bağlara ilişkin şu değerlendirmeler yapıldı: 

Ekonomik sorunlarla mücadele eden Türkiye, Almanya ve AB'yle iyi iş ilişkilerinden faydalanıyor. Buna karşılık Türkiye, AB'ye göçmen akınını durdurma çabalarında önemli bir ortak haline geldi. Türkiye, Ukrayna ve Rusya arasında olduğu gibi kriz arabuluculuğu da yapabilir. İsrail ve Hamas arasındaki son çatışmalar, Türkiye'nin bu konudaki profilini daha da yükseltti.

DW, her şeye rağmen ülkeler arası diyaloğun korunması taraftarı olduğunu belirten Federal Meclis Savunma Komisyonu Başkanı Marie-Agnes Strack-Zimmermann'ın "Gazze'deki savaşın yayılmaması önemli ve tabii ki Türkiye'nin de burada bir rolü var. Dolayısıyla birbirimizle konuşmak zorundayız. Asıl soru, ne kadar doğrudan iletişim kurabileceğimiz" sözlerini de aktardı.

Independent Türkçe



Türkiye, İsrail ve Suriye'de uzlaşı arayışı

Türkiye-İsrail çatışmaları gerginliğin ötesinde, askeri çatışmanın gerisinde (AFP)
Türkiye-İsrail çatışmaları gerginliğin ötesinde, askeri çatışmanın gerisinde (AFP)
TT

Türkiye, İsrail ve Suriye'de uzlaşı arayışı

Türkiye-İsrail çatışmaları gerginliğin ötesinde, askeri çatışmanın gerisinde (AFP)
Türkiye-İsrail çatışmaları gerginliğin ötesinde, askeri çatışmanın gerisinde (AFP)

İsmail Derviş

ABD Başkanı Donald Trump'ın Ankara ile Tel Aviv arasında Suriye ile ilgili yaşanan gerilime ilişkin açıklamaları, başta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu olmak üzere herkesi şaşırttı. Netanyahu’ya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yakın bir ilişkisi olduğunu söyleyen Trump, Netanyahu’nun makul olması gerektiğini belirterek, “Türkiye ile bir problemin varsa bunu çözebilirim” dedi.

Trump'ın bu ifadeleri, ABD için İsrail'in aşılamayacak bir kırmızı çizgi olması ve tüm dünyanın ABD tarafından İsrail’e Gazze Şeridi ve Lübnan'a karşı savaşında verilen sarsılmaz desteğe tanıklık etmesinden dolayı şaşırtıcıydı. Ancak mesele Türkiye ile olası bir çatışmaya ilişkin endişelere geldiğinde, Türkiye Washington'ın bölgedeki en önemli müttefiklerinden biri olduğundan olay başka bir boyut kazandı.

Türkiye ve İsrail arasındaki anlaşmazlıklara rağmen, Ankara ve Tel Aviv arasında diplomasi dilinin hâkim olduğu stratejik ve tarihi ilişki, gerginliğin azaltılmasına ve muhtemelen bir anlaşmaya varılmasına katkıda bulunabilir.

Çatışmaları önleyecek bir anlaşmaya varılması

Suriyeli bir kaynak Independent Arabia'ya yaptığı açıklamada: “Şu an bir anlaşmadan söz ediliyor, ancak bu anlaşma bir ayrılma anlaşması değil, bir çatışmasızlık anlaşması. Çünkü aslında Türkiye ile İsrail arasında Suriye'de bir çatışma yok, başka bir deyişle anlaşma, Suriye hava sahasında bir İsrail uçağı varsa, gideceği yerin bildirilmesi için sınırların çizilmesini öngörüyor” ifadelerini kullandı.

sdfrgt
Ankara ve Tel Aviv arasında, iki taraf arasında olası çatışmaların önlenmesini ve Suriye'nin orta kesimlerinde Türkiye’nin askeri üsler kurmasını garanti altına alan bir anlaşma imzalanabilir (AFP)

Suriyeli kaynak, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Genel olarak Suriye arenasında bir tür dengeye ihtiyaç var. Türkiye mevcut politikalarını sürdürerek İsrail'in Suriye topraklarını işgal etme girişimini engelleyebilir. Bunun için Şam ve Ankara hükümetleri arasında resmi bir anlaşma var. Bu da bunun her iki ülkenin de ortak çıkarına olduğu anlamına geliyor. İsrail ile Suriye'nin kuzeydoğusunda Türkiye'nin ulusal güvenliğini tehdit eden silahlı gruplar arasında doğrudan bir temas olması halinde, Türkler de onların ulusal güvenliklerini etkileyecektir.”

Suriyelilerin Türkiye'ye güveni

Şarku'l Avsat'ın  Indepenedent Arabia'dan aktardığına göre Birleşmiş Milletler (BM) Koordinatörü Ammar Ebu Halava yaptığı özel açıklamada, “Bugün Suriyeliler olarak Türkiye'nin siyasi diplomasisine güvenmemize bir engel yok. Çünkü Türkiye Suriye halkının isteklerini boşa çıkarmadı. Türkiye ister yardım elini uzatarak ya da sınırlarının istikrarını koruyarak olsun Suriye halkına karşı herhangi bir olumsuz davranışta bulunmadı. Türkiye de istikrarlı bir ülkedir ve Suriye'nin egemenliğinden ödün vermediği sürece Suriyeliler olarak bizim için uygun olan her türlü anlaşmaya açığız” ifadelerini kullandı.

Gelecekte bir çatışma yok

Öte yandan Türkiye ile İsrail arasında Suriye'de gelecekte bir çatışma yaşanmayacağını vurgulayan gazeteci yazar ve siyaset uzmanı Firas Rıdvanoğlu şunları söyledi:

“Suriye'de Türkiye ile İsrail arasında gelecekte bir çatışma olmayacak. ABD’nin, bizzat Başkan Trump’ın İsrail'den Türkiye ile bir çözüm bulmasını istediğinde ortaya koyduğu tutumuna tanık olduk. Trump’ın bu açıklamaları, İsrail'in Suriye dosyasında Türkiye'ye karşı duruşunun ABD tarafından reddedildiğinin bir göstergesidir. Çünkü Suriye dosyasında yapılacak herhangi bir hata büyük bir savaşa yol açabilir. Suriye'deki durum, Lübnan'ın güneyinde duruma benzemez. Zira Hizbullah bölgesel olarak desteklenmiyor olabilir, ancak Şam bölgede önemli bir düğüm noktası olduğundan Suriye'deki durum farklı. Bu yüzden ABD, İsrail'in iddialarını reddetti.”

İstikrar arayışı

Rıdvanoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Türkiye’nin Suriye’de kurmak istediği askeri üslere gelince, Türkiye bu üsleri nereye kuracağını İsrail'in isteklerine göre değil, kendine nasıl uygun geliyorsa ona göre seçecektir. Türkiye’nin bu üsleri Suriye'nin kuzeyi, güneyi, batısı ve doğusundaki tüm sınırlarını gözetlemek amacıyla Suriye'nin merkezinde kuracağı tahmin ediliyor. Öte yandan Suriye hükümeti İsrail ile bir çatışma istemiyor. Türkiye ile İsrail arasında da Suriye’de bir çatışma yaşanmasını istemiyor. Suriye açıkça istikrar istediği ve İsrail’in de bu istikrara hizmet etmek için ne yapması gerekiyorsa onu yapması gerektiği mesajını veriyor.

Güvenlik koordinasyonu

Türkiye ile İsrail arasında güvenlik alanında kesinlikle bir koordinasyon olduğuna ve bu koordinasyonun herkes için en iyisi olduğuna inanan Rıdvanoğlu, “İsrail'in Türk hükümeti aracılığıyla Suriye'ye mesajlar göndermesi mümkün olduğu gibi Suriye'nin de Türkler aracılığıyla İsrail'e mesajlar göndermesi mümkün. Ancak Türkiye’nin Suriye'deki askeri varlığına ilişkin karar, Ankara ve Şam arasında alınması gereken ortak bir karardır ve akıllıca alınmalıdır. Genel olarak uluslararası toplum, ABD ve Avrupa, Suriye'de istikrarın sağlanması yönünde bir eğilim gösteriyor” şeklinde konuştu.

Karşı karşıya gelme korkusu

Suriyeli akademisyen ve araştırmacı Abdurrahman en-Nayif, Independent Arabia’ya yaptığı özel açıklamada, Türkiye ve İsrail arasında Suriye'de yaşanan gerilimin her geçen gün arttığını ve Suriye'nin bir kez daha askeri çatışmaya sürüklenme korkusuyla uluslararası bir rekabet alanı haline geldiğini söyledi. Bu durumun İsrail'in güneydeki kara harekâtından Suriye'nin derinliklerindeki hava saldırılarına kadar uzanan ve Türkiye'nin Suriyelilerin acı çekmeye devam etmelerine neden olacağını ve ülkede istikrarın sağlanmasını engelleyeceğini düşündüğü provokatif hamlelerinden kaynaklandığını ifade eden Nayif, “Türkiye için Suriye'nin istikrara kavuşması kendi çıkarına, zira bu kendi sorunlarının bir kısmını çözecek. Ancak Ankara ile Tel Aviv arasında askeri bir çatışma yaşanmayacak. Çünkü Türkiye bölgesel bir güç ve NATO üyesi. İsrail ise provokasyon tutkusuyla mümkün olduğunca çok şey kazanmayı amaçlıyor” yorumunda bulundu.

dfrgt
Gözlemciler Türkiye'nin Suriye dosyasındaki en önemli aktörlerden biri olduğunda hemfikir (AFP)

İsrail'in düzenlediği saldırıların Türkiye'ye açık bir mesaj vermeyi amaçladığını düşünen Nayif’e göre bu saldırılar bölgesel barışı tehdit ediyor ve terörizmi körüklüyor. Ankara ise Suriye'nin istikrara kavuşmasını istiyor. Çünkü Suriye, özellikle Kürt meselesinde Türkiye'nin istikrarı için kilit bir faktör. Dolayısıyla Suriyeliler anlayış göstermeli, çünkü Suriye tükenmiş durumda.

Siyasette ticaret

Harmoon Araştırmalar Merkezi'nde araştırmacı olan Muhammed es-Sukkari, Beşşar Esed rejiminin düşmesi ve Şam’da yeni bir yönetimin kurulmasının Suriye dosyasındaki bölgesel aktörlerin değişmesine ve dönüşmesine katkıda bulunduğunu söyledi. Belki de en önemli değişikliklerden birinin Birinci Dünya Savaşı'ndan bu yana türünün ilk örneği olan İsrail ile Türkiye’nin coğrafi olarak yakınlaşması olduğunu vurgulayan Sukkari, “İsrail'in sadece çıkarları değil, Washington'daki siyasi itibarı da dahil olmak üzere çeşitli endişeleri var. Dosyayla ilgili güç dengelerini yeniden çizen bu itibar, siyaseti ticarete benzer bir durum olarak gören Trump'ın yaklaşımını etkileyebilir ve Suriye dosyasında İsrail ve Türkiye de dahil olmak üzere ittifaklarını geleneksel politikalardan uzaklaşarak bölgesel değişkenleri maksimize eden etkileşimli politikalara doğru yeniden formüle etmesine neden olabilir” değerlendirmesinde bulundu.

Trump'ın son açıklamalarının İsrail'in artık Suriye'deki tek güç olmadığının ve Türkiye'nin Suriye içindeki ağırlığını arttırarak yeni angajman kuralları çizebileceğine dair işaretler taşıdığına dikkati çeken Sukkari, “Ancak bu kez durum sadece İsrail'in değil, Türkiye'nin de işine geliyor. Bu da iki tarafı çatışmak yerine koordinasyon kurmaya itiyor. Washington'ın Suriye'de İsrail ve Türkiye arasındaki angajman kuralları meselesini çözmek istediğine ve Trump'ın yeni politikasına (bölgede barış) hizmet etmediği için yeni bir savaşa sürüklenmek istemediğine inanıyorum. Tüm bu gerçekler, ABD'nin arabuluculuğuyla Suriye meselesinde ve İsrail ile Türkiye’nin yeni varlığının niteliği konusunda siyasi bir anlaşmaya varma olasılığının arttığını gösteriyor. Mümkün olan en yüksek kazanımları elde edebilecek gerilimin sürekli tırmandırılması bağlamı dışında arabuluculuk dosyası çözüme kavuşturulmadan kuralların belirlenmesi zor olabilir. Türkiye'nin şüphesiz Suriye'nin orta kesimlerinde askeri üsler kurmaktan ziyade Şam ile Türkiye'nin nüfuzunu arttıracak bir ortak savunma anlaşması imzalamayı istiyor” ifadelerini kullandı.

Diğer oyuncular

Öte yandan siyasi uzman Nureddin el-Baba, Suriye'de Türkiye ile İsrail arasında tansiyonun düşeceğini ve öngörülebilir bir gelecekte bir çatışmaya dönüşmeyeceğini düşünüyor. Türkiye’nin Suriye'de askeri üsler kurmasının Türkiye ile İsrail arasında değil, Suriye ile Türkiye arasında bir anlaşmanın yapılmasını gerektirdiğini ifade eden Baba, “Temelde iki taraf arasında bir anlaşma imzalanana kadar iki taraf arasında bir çatışma yok ve her iki taraf da gelecekte çatışma niyetinde değil” değerlendirmesinde bulundu.

Suriye ve İsrail arasında Türkiye'den daha fazla arabuluculuk yapabilecek taraflar olduğunu söyleyen Baba, bu tarafların kimler olduğunu söylemekten kaçındı.

Türk akademisyen ve siyasi uzman Tuşkan Tarık, Ankara ile Tel Aviv arasında olası çatışmaların önlenmesini ve Türkiye tarafından Suriye'nin orta kesimlerinde askeri üsler kurulmasını garanti altına alan bir anlaşma imzalanmasının mümkün olduğunu söyledi. Türkiye ve İsrail arasında Suriye konusunda koordinasyon olduğuna dikkat çeken Tarık, Türkiye'nin Suriye ve İsrail arasında arabulucu rolü oynayabileceğini belirtti.

Türkiye'nin Suriye dosyasındaki en önemli aktörlerden biri olduğu, Şam'ın Türkiye'nin ülkedeki rolünden memnuniyet duyduğu, Türkiye ile stratejik bir ittifak kurmak istediği konusunda hemfikir olan gözlemciler, Ankara ve Tel Aviv arasında doğrudan askeri bir çatışma olmayacağını ve silahların başaramadığını diplomatik yollarla başarabileceklerini vurguladılar.