Apple, İsviçre'de elmanın fikri mülkiyet haklarını almaya çalışıyor. Ülkenin en eski ve en büyük sendikalarından Les Fruits Suisses (İsviçre Meyve Birliği) ise teknoloji devinin bu isteğine tepki gösteriyor.
Teknoloji dergisi Wired, Apple'ın İsviçre'de elmayı tescilli markası haline getirme girişimlerinin 2017'ye kadar uzandığını yazdı.
ABD merkezli şirket o dönemde İsviçre Fikri Mülkiyet Enstitüsü'ne başvurarak Granny Smith diye bilinen elma çeşidinin siyah beyaz tasvirinin fikri mülkiyet hakkını almak istemişti. Elmanın elektronik, dijital ve görsel-işitsel ürünler üzerinde kullanılacağı bildirilmişti. Taraflar arasındaki görüşmelerin ardından enstitü, 2022 sonbaharında aldığı kararla Apple'ın talebini kısmen kabul etmiş ve bazı ürünlerde bu hakka sahip olabileceğine hükmetmişti. Apple ise Nisan 2023'te karara itiraz etmişti.
Adı açıklanmayan İsviçre Fikri Mülkiyet Enstitüsü yetkilisi, Wired'a davanın ticari markanın reddedildiği ürünlerle ilgili olduğunu ancak bunların Apple'ın izni olmadan açıklanamayacağını söyledi.
Les Fruits Suisses Başkanı Jimmy Mariethoz ise şöyle konuştu:
Bunu anlamakta zorlanıyoruz çünkü ısırılmış elmalarını korumaya çalışmıyorlar. Buradaki amaç gerçek bir elmanın haklarına sahip olmak. Bize göre bu gerçekten neredeyse evrensel olan, herkesin kullanmakta özgür olması gereken bir şey.
Mariethoz, Apple'ın elmanın hangi kullanımını koruma altına almaya çalıştığına dair belirsizliğin sürmesi ve şirketin, ticari markalarının ihlal edilmesiyle ilgili agresif bir politika izlemesi sebebiyle endişeli olduklarını vurguladı:
Bir elmanın görsel temsilinin yani görsel-işitsel olan ya da yeni teknolojilerle ya da medyayla bağlantılı her şeyin etkilenebilmesinden endişeliyiz. Bu bizim için çok ama çok büyük bir kısıtlama olur. Teorik olarak her elmalı reklam yaptığımızda kaygan bir zemine adım atıyor olabiliriz.
İsviçre mahkemelerinin konu hakkında karar vermesi aylarca ve hatta yıllarca sürebilir. Ancak ülkedeki elma yetiştiricleri, yeniden markalamaya gitmenin kendilerine büyük zarar vermesinden korkuyor. Mariethoz, "Apple ile rekabet etmek istemiyoruz. Onlarla aynı sektöre girme niyetimiz yok" dedi:
Yani elmayı Apple icat etmedi. Biz 111 yıldır varız. Elmalar da sanırım birkaç bin yıldır etrafta.
Hukukçu Irene Calboli, İsviçre'de tartışmalı bir sembolü önceden kullandığını kanıtlayabilen herkesin ticari marka ihtilafında avantajlı olduğunu söyledi. Bu, Apple'ın işinin zor olduğu anlamına geliyor.
Ancak Calboli, büyük şirketlerin genellikle küçük işletmeleri korkutarak kendileriyle anlaşmalarını sağladığına dikkat çekti:
Sistem çarpık ve daha fazla parası olanın işine yarıyor. Apple gibi dev bir şirkete karşı pahalı bir dava tehdidi bile insanları korkutmaya ve tamamen yasal olabilecek bir şeyi yapmalarını engellemeye yetebiliyor.
Bern Üniversitesi'nde fikri mülkiyet hukuku dersi veren Cyrill Rigamonti de Apple'ın, elmanın siyah beyaz görüntüsünün haklarını istediğini hatırlattı. Rigamonti, bunun aslında Apple'a şekil üzerinde mümkün en büyük korumayı sağlayabileceğini ve geniş bir renk yelpazesindeki tasvirlerine dava açmasına izin verebileceğini vurguladı.
Apple geçen senelerde logo sebebiyle pek çok dava açmıştı. Şirket, Prepear adlı yemek öğünleri planlama şirketine logosunda armut olduğu için 2020'de mahkemeye vermişti. Apple ayrıca şarkıcı Franki Pineapple'a da isim benzerliği sebebiyle geçen sene dava açmıştı.
Büyük teknoloji firmalarını araştıran Tech Transparency Project adlı kâr amacı gütmeyen örgüt, geçen sene yayımladığı raporda Apple'ın 2019-2021'de Microsoft, Facebook, Amazon ve Google'ın toplamından daha çok mülkiyet hakkı davası açtığını ortaya koymuştu.
Independent Türkçe, Wired, Verge
