Suudi Arabistan'da enflasyon oranları neden sabit?

Riyad'ın bu krizin olumsuz etkilerinden kaçınmak için 2020'den beri aldığı önlemlerin performansa olumlu yansıdığını, ekonominin dayanıklılığına katkı sağladığını belirtiyor

Suudi Arabistan'da enflasyon oranı iki ay süreli sabitliğin ardından mayıs ayında hafif bir artış kaydetti / Fotoğraf: AFP
Suudi Arabistan'da enflasyon oranı iki ay süreli sabitliğin ardından mayıs ayında hafif bir artış kaydetti / Fotoğraf: AFP
TT

Suudi Arabistan'da enflasyon oranları neden sabit?

Suudi Arabistan'da enflasyon oranı iki ay süreli sabitliğin ardından mayıs ayında hafif bir artış kaydetti / Fotoğraf: AFP
Suudi Arabistan'da enflasyon oranı iki ay süreli sabitliğin ardından mayıs ayında hafif bir artış kaydetti / Fotoğraf: AFP

Muna el-Mencumi

Suudi Arabistan'da enflasyon oranlarının mart ve nisan aylarında yüzde 2,7'de sabit kalması ardından İstatistik Genel Kurumu 15 Haziran'da yaptığı açıklamada, enflasyon endeksinde yüzde 0,1'lik hafif bir artış ile oranın yüzde 2,8'e çıktığını açıkladı. 

Yüzde 2 ila 4 arasında değişiklik gösteren oranlar, normal bir seviyede istikrar gösteriyor. Ocak 2023'te zirveye ulaşan enflasyon oranı, yüzde 3 oranın kaydedildiği geçen şubat ayından bu yana düşüşe geçti. 

Independent Arabia'ya konuşan ekonomistler, salgının ve Rusya'nın Ukrayna'daki savaşının olumsuz etkilerinden etkilenen bazı ülkelerin ekonomilerinin aksine, Suudi Arabistan'da enflasyon göstergelerinin normal seviyelerde istikrarının hükümetin aldığı önlemlerden ve prosedürlerinden kaynaklandığına inanıyor.

Riyad'ın bu krizin olumsuz etkilerinden kaçınmak için 2020'den beri aldığı önlemlerin performansa olumlu yansıdığını, ekonominin dayanıklılığına katkı sağladığını belirtiyor. 

Ekonomi analisti Muhammed bin Ferihan, "Riyad, yerel ekonomik ortamı iyileştirmek amacıyla 2016 itibariyle birçok ekonomik işlemle muameleye başladı. Ayrıca ülke için önemli bir kaynak olan petrole bağımlılığı daha da azaltarak ekonomiyi bu alandan uzaklaştırmayı amaçlayan bir dizi programı uygulamaya koydu. Gayri safi yurtiçi hasılaya önemli katkı sağlayan bu plan ve programların olumlu etkilerini bugün görmeye başladık. 2020 yılında ekonomik krizin başlamasıyla birlikte hükümet bir dizi ihtiyati tedbir uyguladı. Bu hızlı müdahale, Suudi ekonomisini koronavirüs salgınının dünyadaki olumsuz yansımalarından korudu. Bu performans olumlu yansıdı" dedi.

Normal oranlarda kalan enflasyon oranları da dahil olmak üzere bir dizi göstergede bunu görüyoruz. Bu da Avrupa'daki jeopolitik krizden etkilenmeme anlamına geliyor. 

Likidite eksikliği

Ferihan aynı zamanda "Suudi Arabistan'da enflasyon oranlarının Mayıs 2022'nin başından bu yana 12 ay boyunca normal oranlardaki istikrarı, bir dizi büyük ülkenin ekonomisinin, küresel emtia fiyat enflasyonundan kaynaklanan enflasyon oranlarında önemli artışlara tanık olduğu bir zamana denk geliyor. Dünyanın birçok ülkesindeki merkez bankaları, enflasyonla mücadele için faiz oranlarını yükselterek parasal denetim politikası izlemiştir. Yüksek enflasyonu dizginleme girişimleri, şuan ekonominin mustarip olduğu bir başka ekonomik soruna, yani likidite kıtlığına neden oldu. Küresel talepte bir tür yavaşlama var ve bu da bir tür küresel durgunluğa yol açtı" açıklamalarında bulundu. 

Küresel gerileme

Birçok ülkeyi etkisi altına alan ekonomik durgunluğun enflasyonun düşüşüne önemli katkı sağladığına işaret eden Ferihan, "ABD'de enflasyon oranları 11 ay önce yüzde 9'un üzerinde rekor seviyelere ulaştı. ABD Merkez Bankası'nın art arda birkaç kez faiz artırmaya gitmesiyle birlikte başlayan düşüş üzerine geçtiğimiz Salı günü enflasyon oranı yüzde 4'e düştü. Bu, ABD merkez bankasını faiz oranını sabitlemeye sevk etti. Bu, küresel ekonomik toparlanmanın başladığını gösteren ilk olumlu göstergedir. Küresel enflasyon göstergelerinde düşüşün başlaması, faiz oranlarının düşürülmesine sebep olacak, bu da piyasalardaki finansal akımların akışını sağlayarak dünyadaki mevcut durgunluk durumunu sona erdirecektir" ifadelerini kullandı. 

Dönem ekonomileri

Yerel enflasyonun küresel göstergelerden etkilenmediğini düşünen Ferihan, Suudi ekonomisinin gücü ve ülkenin yerel ekonomik projeleri desteklemek başlattığı planların, yerel ekonomik ortamı iyileştirmek için yıllar içinde alınan önlemlerin Suudi Arabistan'ın normal enflasyon oranlarını sürdürmesi üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu söylüyor. 
 

Konut ve enerjide yükseliş

İstatistik Genel Kurumu, mart ve nisan aylarındaki sabit seyrin ardından enflasyon endeksindeki aylık bazda artışın, konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlara yapılan yüzde 8,4'lük artıştan, yiyecek ve içecek fiyatlarındaki 0,9 artıştan ve yıllık bazdaki endeksin yaklaşık yüzde 0,5 artışından kaynaklandığına dikkat çekti. Zirâ bu rakam 2022 Mayıs'ta yüzde 2,2 idi. 

İstatistik Genel Kurumu'nun bildirdiğine göre, son bir ayda enflasyonun artmasında en önemli etken kira fiyatları oldu.

Konut kiralarındaki fiyatlar, bilhassa daire kira fiyatları yüzde 9,9 artış gösterdi. Mayıs 2022'ye göre yüzde 23,7 artış kaydedildi.

Enflasyonu genel olarak ekonomi üzerinde olumsuz etkileri olan karmaşık bir kriz olarak nitelendiren ekonomist Salah eş-Şelhub, "Son bir ayda kurdaki bu hafif artış, hala normal aralıkta olduğu için sorunlu olarak nitelendirilemez" ifadelerini kullandı. 

Bunu ülkenin enflasyon oranlarındaki artış ile mücadelede almak için acele ettiği bir dizi önlem ve prosedüre bağlayan Şelhub, "Bu tedbir ve prosedürler, geçen aylarda normal oranı aşmayan ve küresel artışlardan etkilenmeyen enflasyon oranlarının yerel istikrarını olumlu yönde etkiledi" ifadelerine başvurdu. 

Diğer alanlarda artış

İstatistik Genel Kurumu'nun açıkladığına göre, ülkede enflasyonun ölçüldüğü 490 bileşenden oluşan mal ve hizmet sepetindeki artış sadece konut ve akaryakıt bileşenlerine bağlı olmayıp, mayıs ayı tüketici fiyat endeksini de içeriyor.

Aylık bazda yiyecek-içecek alanında yüzde 0,1, ulaşım alanında yüzde 0,5, eğlence ve kültür alanında yüzde 0,5 ve sağlık alanında yüzde 0,1 artış kaydedildi. 

Açıklamaya göre bazı alanlardaki fiyatlarda ise düşüş yaşandı. Mobilya ve ev eşyalarında aylık bazda yüzde 0,1, telekomünikasyon sektöründe yüzde 0,2, restoran ve otel fiyatlarında yüzde 0,3 oranında düşüş görüldü. Eğitim hizmetleri sektöründe veya tütün ürünlerinde ise değişiklik kaydedilmedi.

 

Independent Türkçe



IMF, Suudi Arabistan'ın mali politikalarını ve çeşitlendirme stratejilerinin başarısını övdü

IMF, Suudi Arabistan'ın mali politikalarını ve çeşitlendirme stratejilerinin başarısını övdü
TT

IMF, Suudi Arabistan'ın mali politikalarını ve çeşitlendirme stratejilerinin başarısını övdü

IMF, Suudi Arabistan'ın mali politikalarını ve çeşitlendirme stratejilerinin başarısını övdü

Uluslararası Para Fonu (IMF), Suudi ekonomisinin güçlü performansını, dış şoklara karşı dayanıklılığını, Krallığın mali politikalarını ve ekonomik çeşitlendirme stratejilerinin başarısını övdü. IMF, küresel belirsizliğin artmasına ve emtia fiyatlarının düşmesine rağmen, Suudi Arabistan için gelecekteki beklentilerin halen güçlü olduğunu belirtti. Ayrıca, petrol fiyatlarındaki gelişmelerden bağımsız olarak, petrol dışı sektördeki büyümeyi sürdürmek ve kapsamlı bir ekonomik çeşitlendirme sağlamak için yapısal reformların sürdürülmesinin önemini vurguladı.

Bu uluslararası değerlendirme, Suudi Arabistan'ın ekonomik politikalarının Vizyon 2030 hedeflerini uygulamaya devam etme ve mali istikrar ile yapısal dönüşüm arasında denge sağlama konusunda başarılı olduğunu yansıtıyor. Kuşkusuz bu da, dış şoklarla başa çıkma ve uzun vadeli kalkınma hedeflerine ulaşma kabiliyetini güçlendiriyor.

IMF’nin bugün Suudi Arabistan ile 4. madde istişarelerini tamamlamasının ardından yayınlanan açıklamaya göre, Suudi ekonomisi, petrol dışı faaliyetlerin büyümesi, enflasyonun kontrol altına alınması ve işsizlik oranlarının 2024 yılının dördüncü çeyreğinde yüzde 7'ye düşerek rekor seviyelere ulaşmasıyla destekleniyor.

cdfgrty
Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva ve Suudi Arabistan Maliye Bakanı Muhammed el-Cedan, IMF'nin Uluslararası Para ve Finans Komitesi toplantısı sırasında (AFP)

IMF'den Amine Mati başkanlığındaki bir heyet, 12-26 Mayıs tarihleri arasında Suudi Arabistan'ı ziyaret ederek 2025 yılına ilişkin 4. madde istişarelerini gerçekleştirdi ve 26 Haziran'da nihai açıklamasını yayınladıktan sonra raporunu nihai kararın alınması için İcra Kurulu'na sundu.

dfgthy
IMF Misyon Şefi Amin Mati, Suudi Ekonomi ve Planlama Bakanı Faysal Al-İbrahim ile görüşmesi sırasında

4. madde raporu, IMF’nin Suudi Arabistan'daki ekonomik büyüme tahminlerini 2025 yılı için nisan ayındaki önceki tahmini olan yüzde 3'ten yüzde 3,6'ya ve 2026 için yüzde 3,7'den yüzde 3,9'a yükseltmesinden birkaç gün sonra yayınlandı.

Harcamaları azaltmaya gerek yok

Mati, yürütme kurulunun raporunda öne çıkan noktaları ele aldığı basın toplantısında, Suudi Arabistan'ın bu yıl harcamalarını yeterince azalttığını ve ham petrol fiyatlarının düşmesi durumunda bile daha fazla mali düzenleme yapmaya gerek olmayabileceğini söyledi.

Şarku’l Avsat’ın IMF’nin döngüsel eğilimlere ters bir mali politika izlenmesi tavsiyesi hakkındaki sorusuna yanıt olarak, fonun ‘bu yıl için harcamaları azaltmak veya mali düzenlemeler yapmak için daha fazla önlem alınması gerektiğini düşünmediğini’ bildirdi.

Suudi Arabistan, 2024 yılının sonlarında, ekonomi çeşitlendirme planlarında ilerlemeyi hızlandırmak amacıyla önceki hedefleri aşarak 2025 yılı harcamalarını 1,285 trilyon riyal (342 milyar dolar) seviyesine indireceğini açıklamıştı.

IMF, bütçe açığının bu yıl yüzde 4'e çıkmasını bekliyor. Mati, Suudi Arabistan'ın yeterli düzeyde dış rezervlere sahip olması nedeniyle bu seviyenin ‘tamamen uygun’ olduğunu belirtti. Suudi hükümeti ise bu yıl için yüzde 2,3'lük daha düşük bir açık bekliyor.

Petrol dışı büyüme ve maliye politikası önerileri

IMF, raporunda, petrol dışı reel gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) 2024 yılında yüzde 4,5 oranında büyüdüğünü ve bu büyümenin perakende, konaklama ve inşaat gibi dinamik sektörler tarafından desteklendiğini vurguladı. Bu durum, Suudi Arabistan'ın Vizyon 2030 hedefleri doğrultusunda uyguladığı ekonomik çeşitlendirme stratejilerinin başarısını teyit ediyor.

Buna karşılık, OPEC+ anlaşması kapsamında alınan üretim azaltma kararı, petrolün dahil olduğu GSYİH’nin yüzde 4,4 oranında düşmesine ve toplam büyümenin yüzde 2'ye gerilemesine neden oldu. Buna rağmen, konut kiralarındaki artışın yavaşlamasıyla enflasyon kontrol altında tutuldu ve Suudi vatandaşlarının işsizlik oranı rekor seviyeye geriledi.

IMF, ticaret dengesinin GSYİH'nin yüzde 2,9'u oranında bir fazladan yüzde 0,5'lik hafif bir açığa dönüştüğünü ve bunun dış borçlanma ve yurtdışındaki döviz varlıklarının birikiminin sınırlandırılması yoluyla finanse edildiğini belirtti. Bununla birlikte, Suudi Arabistan Merkez Bankası (SAMA) rezerv güvenlik marjları güçlü olmaya devam ediyor. SAMA'nın net yabancı varlıkları 415 milyar dolar seviyesinde sabit kalarak, IMF'nin rezerv yeterliliği ölçütünün yüzde 187'sini karşılıyor.

Gelecek beklentileri

IMF, yerel talebin güçlü kalacağını ve petrol dışı büyümenin orta vadede yüzde 3,5'in üzerine çıkacağını öngörüyor. Bu, Vizyon 2030 projelerinin devam etmesi ve büyük uluslararası etkinliklerin düzenlenmesi sayesinde olacak.

Ayrıca, OPEC+ anlaşması kapsamında üretim kesintilerinin kademeli olarak kaldırılmasıyla desteklenen reel GSYİH’nin 2026 yılına kadar yüzde 3,9'a çıkacağı tahmin ediliyor.

Enflasyonun kontrol altında kalması beklenirken, yatırımla ilgili ithalatın artması ve göçmen işçilerin havale akışlarının azalması nedeniyle orta vadede cari işlemler açığının devam etmesi öngörülüyor. Ayrıca, cari işlemler açığının mevduatlardan çekilme, yurtdışındaki döviz varlıklarının birikiminin sınırlandırılması ve dış borçlanmanın artırılması yoluyla finanse edilmesi beklenirken, rezerv güvenlik marjlarının uygun seviyede kalacağı öngörülüyor.

Dış pazarlara açılma alanı

Raporda, borç/GSYİH oranının 2025 yılında GSYİH'nin yüzde 29,8'ine ulaşacağı ve 2026 yılında yüzde 32,6'ya yükseleceği tahmin ediliyor. Raporda, Suudi Arabistan'ın dış pazarlara erişim için halen bir alan olduğu ve zamanla yabancı para cinsinden borç payının hafifçe artacağı görüşü yer alıyor.

Suudi Arabistan'ın kamu borcu 2024 yılında GSYİH’nin yüzde 26,2'sine geriledi ve G20 ülkeleri arasında en iyi oranlardan birini elde etti.

IMF, ülkenin toplam kamu borcunun zamanla ılımlı bir şekilde artacağını, ancak ‘mali durumun düzeltilmesi ve borç ihraç stratejileriyle desteklenerek normal oranlarda kalacağını’ öngördü.

Öte yandan IMF, ticari gerilimler nedeniyle petrol talebinin zayıflaması, hükümet harcamalarının azalması ve bölgesel güvenlik riskleri gibi kısa vadede olası olumsuz gelişmelerin risklerine dikkat çekti. Buna karşılık, petrol üretiminin artması veya Vizyon 2030 kapsamında ek yatırımların gerçekleştirilmesinin büyümeyi destekleyebileceğini belirtti.

Büyümeyi destekleyen maliye politikası

Suudi yetkililerin kamu maliye kurumlarını güçlendirme konusunda kaydettiği ilerlemeyi öven IMF yetkilileri, orta vadeli kamu maliye çerçevesini güçlendirme çabalarının sürdürülmesini teşvik ettiler. Hükümetin beş yıllık orta vadeli mali planlamaya geçişini ve 2030 yılına kadar tüm kurumlar için harcama tavanlarını belirlemede izlenen proaktif yaklaşımı övdüler. Büyümeyi desteklemek için kısa vadede konjonktürel eğilimlerin tersine bir maliye politikası izlenmesini tavsiye ettiler.

İstikrarı güçlendiren mali reformlar

Bankacılık sektörüyle ilgili olarak, yetkililer, sektörün halen iyi sermaye ve kârlılık seviyelerine sahip olduğunu ve yeterli likidite koşullarına ulaştığını vurguladılar. Yönetim ve denetim reformlarının uygulanmasında kaydedilen ilerlemeyi memnuniyetle karşıladılar ve bankacılık sisteminin hızla benimsenmesini ve kapsamlı bir kriz yönetimi çerçevesinin oluşturulmasını teşvik ettiler. Ayrıca, SAMA'nın olası riskleri izleme konusundaki uyanıklığını ve döngüsel dalgalanmalara karşı ters sermaye güvenlik marjı belirleme gibi makro ihtiyati güvenlik araçlarını proaktif olarak kullanmasını övdüler.

sdfrgth
Suudi Arabistan'daki bir pazar (SPA)

2024 yılının sonunda, Suudi bankacılık sektörü, batık kredilerin yüzde 1,2'ye düşmesiyle yüksek bir dayanıklılık sergiledi.

IMF yetkilileri ayrıca, finansman kaynaklarının çeşitlendirilmesine yardımcı olmak için önemli olan yerel finansal piyasanın derinleştirilmesinde kaydedilen ilerlemeyi memnuniyetle karşıladılar.

IMF, kamu maliyesinin şeffaflığında kaydedilen önemli ilerlemeyi vurguladı. Ayrıca, olası yükümlülükler de dahil olmak üzere risk analizinde gösterilen çabaları övdü. Yetkililer, son zamanlarda ihraç edilen devlet tahvillerinin getiri farklarının daralmasının, yatırımcıların kamu maliye politikalarının sürdürülebilirliğine olan güveninin arttığını yansıttığını belirtti.

Dünya Kupası maçlarına ev sahipliği yapmak

IMF’nin raporuna göre, Suudi Arabistan'ın 2034 Dünya Kupası'na ev sahipliği yapma hazırlıkları, Vizyon 2030 ile uyumlu olarak altyapıya yaklaşık 26 milyar dolarlık harcama yapılmasını içeriyor ve bunun Suudi Arabistan'ın GSYİH’sine 9 milyar ila 14 milyar dolar arasında katkı sağlaması bekleniyor.

sdfrgty
Riyad'da geniş katılımın olduğu etkinliklerden biri (Şarku’l Avsat)

Raporda, güncellenen yatırım yasası vurgulanarak, bu yasanın yerli ve yabancı yatırımcılar arasında haklar ve yükümlülükler açısından eşit muameleyi garanti ettiği belirtildi.

Gelecek için yapısal reform ivmesi

Yetkililer, 2016 yılından bu yana Suudi Arabistan tarafından gerçekleştirilen ‘etkileyici’ yapısal reformları övdü ve petrol fiyatlarındaki dalgalanmalardan bağımsız olarak bu ivmenin korunmasının önemini vurguladı. Özellikle, düzenleyici ortam ve iş ortamındaki iyileşmeyi, kadınların işgücü piyasasına katılımını ve insan sermayesinin geliştirilmesini memnuniyetle karşıladılar. Ayrıca ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesini ilerletmek için özel sektör yatırımlarını çekmeye yönelik çabaların sürdürülmesi çağrısında bulundular.

IMF, açıklamasını, Suudi Arabistan'ın bölgedeki liderlik rolünü, istikrarın sağlanmasındaki rolünü ve G20 gibi çok taraflı uluslararası forumlara aktif katılımını takdir ederek tamamladı ve küresel zorlukların ele alınmasına yönelik sürekli katkılarının önemini vurguladı.