IMF Başkanı Georgieva: Faiz oranlarının daha uzun süre yüksek kalmasına hazırlıklı olmalıyız

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA
TT

IMF Başkanı Georgieva: Faiz oranlarının daha uzun süre yüksek kalmasına hazırlıklı olmalıyız

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA

Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva, çekirdek enflasyondaki düşüşün hala geride kaldığını belirterek, faiz oranlarının daha uzun süre yüksek kalmasına hazırlıklı olunması gerektiğini, bunun 2024'e ve belki 2025'e kadar sürebileceğini ifade etti.

Georgieva, Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi'nde yaptığı konuşmada, küresel ekonominin bu yıl şaşırtıcı derecede dirençli olduğunu ancak art arda gelen salgın ve savaş şoklarından toparlanma sürecinin yavaş ve düzensiz olmaya devam ettiğini aktardı.

Hem 2023 hem de 2024 için küresel ekonomik büyüme tahminlerinin yüzde 3 oranında olduğunu belirten Georgieva, orta vadeli büyüme beklentilerinin biraz zayıf kaldığına işaret etti.

Georgieva, küresel ekonomik büyümenin geçen yılki toplantılarında yaptıkları tahminlerden biraz daha iyi olduğunu ancak son 30 yıldaki yüzde 3,8'lik büyüme seyrinin altında kaldığını kaydetti.

ABD'nin Kovid-19 öncesi seyrine tam anlamıyla ulaşan tek büyük ekonomi olduğunu vurgulayan Georgieva, yükselen piyasa ve gelişmekte olan ekonomilerin ise tam tersine, salgın öncesi büyümelerinin yüzde 4 ila 8 arasında altında kaldığını aktardı.

- "Merkez bankaları ihtiyatlı olmaya devam etmeli"

Georgieva, enflasyon cephesinde ise bazı iyi haberler olduğuna dikkati çekerek, "Enflasyon yavaşlıyor. Geçen yıl yüzde 9'un üzerinde olan manşet enflasyonun 2024'te yüzde 4,8'e düşmesini bekliyoruz. Çekirdek enflasyon hala geride kalıyor ve sonuç olarak ne yazık ki faiz oranlarının daha uzun süre yüksek kalması için hazırlıklı olmamız gerek. Muhtemelen 2024'e ve belki 2025'e kadar." değerlendirmesinde bulundu.

Enflasyonun hala hedefin gerisinde olduğu yerlerde merkez bankalarının ihtiyatlı olmaya devam etmeleri ve geleceğe yönelik niyetlerini verilere dayalı olarak aktarmaları gerektiğini vurgulayan Georgieva, hemen hemen her yerde finans otoriteleri için zor bir dönem olacağını ifade etti.

Georgieva, ABD'de büyümenin üçüncü çeyrekte beklentileri aştığını ve ivmenin biraz yavaşlamasına rağmen enflasyonun hala düştüğünü ve iş gücü piyasalarının hala çok güçlü olduğunu belirterek, Çin'e ilişkin büyüme tahminlerini de geçen hafta yükselttiklerini anımsattı.

IMF Başkanı Georgieva, dünya ekonomisinin iki büyük "motoru" olan ABD ve Çin için iyi olanın dünyanın geri kalanı için de iyi olduğunu kaydetti.

- "İsrail-Filistin çatışmaları merkezinde bulunan ülkeler için yıkıcı"

İsrail-Filistin çatışmalarına da değinen Georgieva, ekonomik açıdan bunun çatışmanın merkezinde bulunan ülkeler için "yıkıcı" olduğunu aktardı.

Georgieva, durumun komşu ülkeler Lübnan, Ürdün ve Mısır için de çok riskli olduğuna işaret ederek, dünya ekonomisine etkisi açısından enerji fiyatlarında ilk başta görülen artışın gerilediğini ancak çatışmanın uzun sürmesi halinde riskinin ve jeopolitik ayrışma üzerindeki olumsuz etkilerinin de o kadar yüksek olacağı uyarısında bulundu.

- "İklim değişikliği geleceğe yönelik belirsizlikleri artırıyor"

İklim değişikliğinin de geleceğe yönelik belirsizlikleri artırdığına dikkati çeken Georgieva, politika hatalarına çok az alan sağlayan, daha sağlam makroekonomik temellere ihtiyaç olduğunu ifade etti.

Georgieva, yavaş büyüme tahminlerinin çoğunlukla devam eden düşük üretkenlikten kaynaklandığını belirterek, bunu değiştirmek için, iş gücü verimliliğini artıracak, başta yapay zeka olmak üzere yeni teknolojilerin fırsatlarından güvenli bir şekilde faydalanmayı ve aynı zamanda risklerini yönetmeyi sağlayacak yapısal reformlara ihtiyaç olduğunu vurguladı.

Georgieva, yapay zekanın iş gücü verimliliğini yıllık yüzde 2 ila 3 oranında artırabileceğini ancak aynı zamanda iş gücü piyasasında dönüşüm de yaratacağını ve insanların işlerini kaybedebileceğini, dikkate alınmazsa sosyal huzursuzluğu artırabileceğini kaydetti.



Trump bir sonraki FED başkanını erken açıklayacak mı?

FED Başkanı Jerome Powell, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi oturumunda konuşurken (EPA)
FED Başkanı Jerome Powell, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi oturumunda konuşurken (EPA)
TT

Trump bir sonraki FED başkanını erken açıklayacak mı?

FED Başkanı Jerome Powell, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi oturumunda konuşurken (EPA)
FED Başkanı Jerome Powell, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi oturumunda konuşurken (EPA)

ABD Başkanı Donald Trump, 11 ay sonra görev süresi dolacak olan Jerome Powell'ın yerine FED'in yeni başkanı olarak seçeceği ismi alışılmadık bir şekilde erken açıklamayı düşünüyor.

Wall Street Journal'ın (WSJ) yakın tarihli bir haberinde yer alan bu karar, Trump'ın yönetim kurulunun faiz oranlarını düşürme konusundaki yavaş yaklaşımından duyduğu hayal kırıklığının bir sonucu olarak ortaya çıktı. Powell'ın halefi, üç ila dört aylık geçiş döneminin çok öncesinde, bu yaz ya da eylül veya ekim aylarında açıklanabilir.

ghyj
FED Başkanı Jerome Powell, FED Yönetim Kurulu toplantısında (EPA)

Trump'ın mevcut para politikasına karşı sabırsızlığının artması, onu seçim sürecini hızlandırmayı düşünmeye sevk etti. Şarku’l Avsat’ın WSJ’den aktardığına göre erken bir duyuru, başkan adayının mayıs ayında resmi olarak göreve başlamadan önce bile piyasa beklentilerini etkilemesine ve para politikasını yönlendirmesine olanak sağlayabilir.

Favori adaylar

FED başkanlığı için aralarında şu isimlerin de bulunduğu çok sayıda kişi yarışıyor:

  • Kevin Warsh: Eski bir FED yöneticisi ve Başkan George W. Bush'un danışmanı olan Warsh favoriler arasında. Trump, Warsh ile sekiz yıl önce bu pozisyon için ve geçen sonbaharda da Hazine Bakanlığı için görüşmüştü. Geçmişte bir ‘şahin’ (istihdamdan çok enflasyonla ilgilenen) olarak tanınmasına rağmen Warsh geçtiğimiz günlerde Trump'ın erken bir aday göstermesi halinde şaşırmayacağını belirtti. Ancak Trump'a yakın bazı isimler Warsh'ın fazla bağımsız olacağından endişe ediyor.
  •  Kevin Hassett: Ulusal Ekonomi Konseyi'nin şu anki direktörü olan Hassett'in bu göreve ilgisiz olduğu bildirildi.
  • Scott Bessent: ABD Hazine Bakanı'nın ismi çeşitli adayların müttefikleri tarafından dillendiriliyor. Uzun süredir yatırımcı olan Bessent, kamuoyu önünde mevcut görevine bağlı olmasına rağmen FED Başkanı olma fikrine sıcak baktığını ifade etti. Temsilcilere “Başkan Trump ne isterse onu yapmaktan mutluluk duyacağını” söyledi.
  • David Malpass: Trump'ın ilk döneminde atadığı Dünya Bankası eski başkanı, düşük faiz oranlarını desteklemesi ve FED'in ‘eski’ modellerini eleştirmesi nedeniyle Başkan'ın gözüne girmeyi başardı.
  • Christopher Waller: FED Yönetim Kurulu Üyesi Waller, Trump tarafından 5 yıl önce FED Yönetim Kurulu’na atanmış olsa da zayıf bir aday olarak görülüyor. Waller, yönetimin büyüme odaklı bir para politikası arzusu doğrultusunda, temmuz sonundaki bir sonraki FED toplantısında mümkün olan en kısa sürede faiz indirimi çağrısında bulunan ilk isim olarak Beyaz Saray'ın dikkatini çekti.

Beyaz Saray'ın tutumu ve FED'in bağımsızlığı

Beyaz Saray Sözcüsü Kush Desai, yönetimin ‘ekonomik büyümeyi, istihdamı ve yatırımı hızlandırmak için zemin hazırladığını ve para politikasının bu gündemi tamamlama ve ABD'nin ekonomik toparlanmasını destekleme zamanının geldiğini’ belirtti.

dfgrthy
FED Başkanı Jerome Powell, FED Yönetim Kurulu'nun bir toplantısına başkanlık ederken (AFP)

Siyasi baskılara rağmen FED Başkanı Jerome Powell, siyasetin Merkez Bankası’nın görüşlerini etkilemediğini sürekli olarak savundu. Powell bir Senato komitesine verdiği demeçte, faiz oranlarını düşürme konusundaki temkinli yaklaşımını şu sözlerle savundu: “Eğer burada bir hata yaparsak, bedelini insanlar öder... ödeyecektir.”

Erken açıklamanın riskleri ve dinamikleri

Erken bir açıklama, hem Trump hem de gelecek başkan için potansiyel dezavantajlar barındırıyor. Bu adım yeni başkanı zor bir duruma sokabilir, potansiyel olarak gelecekteki meslektaşlarının kamuoyu önünde eleştirilmesine yol açabilir veya çok uyumlu olarak algılanabilir, bu da Senato onayını tehlikeye atabilir. Ekonomist Douglas Rediker'in belirttiği gibi, ‘Trump seçimini ne kadar erken yaparsa, o kişinin karşılaşacağı zorluklar o kadar artar ve Powell'ın gerçek halefi olma ihtimali o kadar azalır.’

Dahası, Powell'ın FED'deki görev süresi 2028 yılına kadar devam ediyor, yani başkan olarak görev süresi sona erdikten sonra 18 ay daha Yönetim Kurulu’nda kalmayı seçebilir, ki o bu konuda yorum yapmayı reddetti.

Trump'ın sadık bir başkan arzusu, daha kolay bir faiz politikası isteğiyle uyumlu olsa da, mevcut Yönetim Kurulu üyeleri görevden erken ayrılmadığı sürece üyelerin çoğunluğunu atayamayacağı için, 12 üyeli faiz belirleme komitesini etkilemekte büyük bir zorlukla karşı karşıya. FED, Başkan Richard Nixon'ın faiz oranlarını düşük tutması için FED Başkanı’na gizlice baskı yaptığı 1970'lerden bu yana bağımsızlığını şiddetle koruyor.