Gıda ve tarım nasıl iklim değişikliğine neden oluyor?

Beslenme milyarlarca metreküp sera gazı emisyonu üretiyor (Reuters)

Küresel beslenme, her yıl milyarlarca metreküp sera gazı emisyonu üreten ve toplam küresel emisyonların yaklaşık üçte birini temsil eden devasa bir girişimdir.

Gıda üretimi büyük bir iklim sorununa neden olmasına rağmen, bugüne kadar bu sorunu çözmek için çok az çaba sarf edilmiştir.

Dubai'deki Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı COP28, gıda üretiminin iklim üzerindeki etkisinin nasıl azaltılacağının tartışılacağı ilk tam gün olacak ve çevre koruma grupları ülkelere gerçek çözümler üretmeleri için baskı yapıyor.

Şarku’l Avsat’ın Reuters haber ajansından aktardığı habere göre gıda ve tarım sektöründen kaynaklanan emisyonların kaynaklarına ilişkin bazı ayrıntılar aşağıda yer almakta.

Beslenmeden ne kadar emisyon ortaya çıkıyor?

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), küresel gıda sistemlerinin 2019 yılında insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının 17 milyar ton karbondioksit eşdeğerinden veya yüzde 31'inden sorumlu olduğunu açıkladı.

Kuruluş, bunun tarım, arazi kullanımı, mahsul üretimi ve hayvancılıkla ilgili emisyonların yanı sıra aileler tarafından tüketilen gıdaları, geride bıraktıkları atıkları ve çiftliklerde, gıda hazırlamada ve gıda nakliyesinde kullanılan enerjiyi de içerdiğini açıkladı.

Bu sektörlerin toplamda dünyadaki toplam karbondioksit emisyonlarının yüzde 21'ine, dünyadaki toplam metan emisyonlarının yüzde 53'üne ve dünyadaki toplam azot oksit emisyonlarının yüzde 78'ine yol açtığını ifade etti.

Hayvancılık

Hayvancılık en büyük salımcılardan biridir. FAO, küresel hayvancılık faaliyetlerinin insan faaliyetlerinden kaynaklanan toplam sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 14,5'ini saldığını açıkladı.

Bu emisyonların yüzde 65'inden, çoğunlukla metan gazı şeklinde olmak üzere, hayvancılık sorumludur. İnek ve koyun gibi geviş getiren hayvanlar yiyecekleri sindirirken geğirme şeklinde metan gazı salgılarlar. Atıkların özellikle büyük havuzlarda depolanması da metan gazı salınımına yol açar.

Emisyonlar ayrıca, toprakta depolanan karbondioksiti serbest bırakan yem bitkileri yetiştirmek için arazinin sürülmesi de dahil olmak üzere hayvan yemi üretimi ve işlenmesinden kaynaklanmakta.

Arazi kullanımı

FAO'ya göre, ormansızlaşma veya turbalıkların sömürülmesi gibi tarımı destekleyen faaliyetler yılda 3,5 milyar ton karbondioksit eşdeğeri salmakta.

Ormanlar, hayvan yetiştirmek veya mahsul yetiştirmek gibi tarımsal amaçlar için temizlendiğinde, depolanan karbon atmosfere salınır.

Örneğin dünyanın en büyük sığır eti ve soya fasulyesi ihracatçısı olan Brezilya'da gıda üretiminden kaynaklanan emisyonların yaklaşık yüzde 80'i ormansızlaşmadan kaynaklanmakta.

Öte yandan asidik torf toprağından oluşan, ölmüş bitkilerden meydana gelmiş sulak turbalık alanların, dünyadaki ormanların iki katı kadar büyük miktarda karbon depolamakta.

Birleşmiş Milletler'in 2021 tarihli bir raporuna göre, turbalık alanların ekin yetiştirmek veya hayvan yetiştirmek gibi amaçlarla kurutulması veya yakılması, insanların neden olduğu tüm emisyonların yaklaşık yüzde 5'inden sorumlu.

Gıda atıkları

Birleşmiş Milletler, dünyada yetiştirilen gıdanın yaklaşık üçte birinin israf edildiğini, bunun yüzde 13'ünün hasat ve perakende aşamalarında, yüzde 17'sinin ise ev, gıda hizmeti ve perakende sektörlerinde israf edildiğini açıkladı.

Geçtiğimiz Mart ayında yapılan ve Nature Food dergisinde yayınlanan bir araştırma, israf edilen gıdaların, hazırlanırken ve taşınırken tüketilen enerji, nakliye sırasında yok olanlar ve ev buzdolaplarında çürüdükten sonra atılan gıdalar da dahil olmak üzere küresel gıda sisteminin toplam emisyonlarının yarısına neden olduğunu gösterdi.

Bu emisyonların büyük bir kısmı, gıdalar çöp sahalarında çürüdüğünde oluşan metan gazından kaynaklanmaktadır. Çevre Koruma Ajansı'nın yakın zamanda yaptığı bir araştırmaya göre, gıda atıkları ABD'deki çöp sahalarındaki katı atıkların yaklaşık yüzde 25'ini oluşturuyor.