Türkiye-Suudi Arabistan Yatırım ve İş Forumu'nun galası yapıldı

Suudi Arabistan Yatırım Bakanı Khalid Al-Falih, 2030 vizyonu çerçevesinde yatırımlar gerçekleştirebilmek için ciddi adımlar atacaklarını belirtti

Suudi Arabistan Krallığı Yatırım Bakanı Khalid Al Faleh (AA)
Suudi Arabistan Krallığı Yatırım Bakanı Khalid Al Faleh (AA)
TT

Türkiye-Suudi Arabistan Yatırım ve İş Forumu'nun galası yapıldı

Suudi Arabistan Krallığı Yatırım Bakanı Khalid Al Faleh (AA)
Suudi Arabistan Krallığı Yatırım Bakanı Khalid Al Faleh (AA)

Hazine ve Maliye Bakanlığı ev sahipliğinde, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi ve Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) organizasyonuyla düzenlenen Türkiye-Suudi Arabistan Yatırım ve İş Forumu'nun gala yemeği Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın katılımıyla İstanbul'da gerçekleştirildi.

Burada konuşan Suudi Arabistan Yatırım Bakanı Khalid Al-Falih, sadece coğrafi olarak bir araya getiren değil, ekonomik olarak da dünyanın farklı kıtalarını bir araya getiren, tarihle dolu, kültürle dolu, muazzam şehir İstanbul'da bulunmaktan mutlu olduklarını dile getirdi.

Al-Falih, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz'ın bütün işlerini bırakarak, kendileri ile beraber olmasının iki ülke arasındaki işbirliğine verilen değer açısından önemli olduğunu vurgulayarak, iki ülke arasındaki ilişkilerin stratejik öneme sahip olduğunu söyledi.

Özel sektörde hem Suudi Arabistanlı şirketler hem de Türk şirketlerin arasındaki işbirliğinin önemine değinen Al-Falih, "İki ülke arasında çok fazla ortak şeyler vardır. Bizim vatandaşlarımız Türkiye'yi ikinci vatanları olarak görüyor. Suudi Arabistanlar, Türkiye'de ev ve gayrimenkul yatırımları yapıyor, burada yaşamaktadır. Biz Türkiye'yi ikinci ülkemiz olarak, ikinci ana vatanımız olarak görüyoruz. İki ülke arasında hem ekonomik hem yatırım işbirliğini gerçekleştirmek üzere uzun toplantılarımız olacak." diye konuştu.

Bütün göstergelerin doğru yolda olduklarını gösterdiğini ifade eden Al-Falih, sözlerini şöyle sürdürdü:

Zira aramızdaki ticari ilişkiler artış gösteriyor. Aramızdaki turizm faaliyetleri artış gösteriyor. Suudi Arabistan Yatırım Bakanlığı'nda kayıtlı Türk şirketlerin sayısı gün ve gün artmaktadır. Birkaç sene önce Suudi Arabistan'da sadece 20 veya 30 kayıtlı şirket faaliyet gösteriyordu. Ancak geçen seneki rakamlara baktığımızda 400'e yakın Türk firması Suudi Arabistan topraklarında kayıtlı ve faal olarak çalışmaktadırlar.

2030 vizyonu çerçevesinde yatırımlar gerçekleştirebilmek için ciddi adımlar atacaklarını aktaran Al-Falih, "Uluslararası şirketlerle yaklaşık 1 trilyon 800 milyar dolarlık yatırım fırsatlarından bahsediyoruz. Umuyorum ki Türk firmaları bu yatırım alanlarından en çok istifade eden firmalar olur." bilgisini paylaştı.

"Türk dostlarımız savunma alanında çok güzel gelişmeler gerçekleştiriyor"

Suudi Arabistan Turizm Bakanı Ahmed Al Khateeb ise Türkiye ve Suudi Arabistan arasındaki ikili ilişkilerin daha üst düzeye çıkartılması, yeni adımların atılması için çalışmalar yapacaklarını vurguladı.

Suudi Arabistan'ın 2030 vizyonu çerçevesinde hem altyapı hem de şehirleşme açısından çok ciddi adımlar atacağını belirten Khateeb, şunları kaydetti:

2030 vizyonu kapsamında Türk dostlarımızdan işbirliği çerçevesinde özellikle savunma, inşaat, müteahhitlik ve turizm alanında sanayi alanında yardımlarını isteyeceğiz. Türk dostlarımız savunma alanında çok güzel gelişmeler gerçekleştiriyorlar. Dolayısıyla, biz bu alanlarda mevcut fırsatları değerlendirmek, ikili ilişkilerimizi güçlendirmek için alt yapımızı hazırlamak Türkiye'deyiz. Hem Suudi Arabistanlı hem de Türk iş adamlarının bir araya gelmesini sağlayacak altyapıyı hazırlamak için burada bulunmaktayız. Dolayısıyla iki ülkede bulunan işadamlarını mevcut fırsatları değerlendirmeye, yeni fırsatları araştırmaya, hem ekonomik hem turizm hem de yatırım alanlarını keşfetmeye davet ediyorum.

"İki ülke liderlerinin birçok alanda işbirliğini geliştirme vizyonu var"

Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi Başkanı Burak Dağlıoğlu da iki ülke liderlerinin birçok alanda işbirliğini geliştirmek üzere bir vizyonu olduğunu ifade ederek, bu vizyonda ekonomi alanındaki ilişkileri geliştirmek, ticareti artırmak, karşılıklı yatırımları artırmak ve turizmi geliştirmenin salonda bulunan iş insanlarının görevi olduğunu anlattı.

Türkiye-Suudi Arabistan Yatırım ve İş Forumu'nun düzenlenmesinde inisiyatif alan iki ülkenin ilgili bakanlıklarına teşekkür eden Dağlıoğlu, "Bu akşam, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın programımızı şereflendirmesi devletlerin bu işbirliğini geliştirme noktasındaki adanmışlığını, bu iradesini ortaya koyuyor. Kendilerine çok teşekkür ediyorum." dedi.

Dağlıoğlu, özel sektör temsilcilerinin, iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkileri geliştireceğine dikkati çekerek, yarın gerçekleşecek forumun çok yoğun geçeceğini sözlerine ekledi.

"Türkiye-Suudi Arabistan Yatırım ve İş Forumu'na 1240 kişi katılacak"

DEİK Başkanı Nail Olpak, toplantının ilkini Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi ile 2022 yılında gerçekleştirdiklerini hatırlatarak, "O tarihten bu yana yakın temaslarımızı devam ettiriyoruz. Bugünkü forumumuzla birlikte 6 iş forumu, 5 yuvarlak masa toplantısı gerçekleştirdik ve iki ay önce tamamladığımız iş konseyi ortak toplantısı ile bu süreci devam ettirdik." ifadesini kullandı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın son Suudi Arabistan ziyaretinin de ülkeler arasındaki ekonomik ilişkiler açısından oldukça verimli geçtiğini dile getiren Olpak, bu ziyaret vesilesiyle iki ülke arasında ciddi bir ilgiye tanık olduklarını aktardı.

Ticaretin dışında iki ülke arasındaki yatırımları da artırmayı hedeflediklerini bildiren Olpak, yatırım, üretim ve altyapı işlerinin daha fazla konuşulması gerektiğini belirtti.

Olpak, üçüncü ülkelerde işbirliği imkanlarının gündem konularından biri olduğunu belirterek, şöyle devam etti:

Türkiye-Suudi Arabistan Yatırım ve İş Forumu'nu gerçekleştireceğiz. Elimizdeki listede 1240 kişilik katılım var. Bu, iki ülke arasındaki iş dünyası yetkililerinin bu süreçteki ilgisini gösteriyor. Elbette yarın Suudi Arabistan'ın 2030 vizyonunu ve oradaki projeleri ile yatırım imkanlarını konuşacağız. Hem de Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisimiz Türkiye'deki yatırım imkanlarını bizlere anlatacak. Arap dostlarımız,'tanjaratun velekat ğataha' diyorlar. Yani bizim dilimizde, tencerenin yuvarlanıp kapağını bulması, iki önemli parçanın bir araya gelmesini ifade ediyor. Ben Suudi Arabistanlı dostlarımızla iki önemli parçanın bir araya geldiğini ve bundan sonra da çok daha fazla bir şekilde beraber olacağı kanaatindeyim.

DEİK Türkiye-Suudi Arabistan İş Konseyi Başkanı Haşim Süngü de Türkiye ile Arabistan arasındaki ticaret hacminin 6 milyar dolara ulaştığına işaret ederek, bunun gelecek aylarda 10 milyar dolara ulaşacağını, uzak hedef olarak 30 milyar doları yakalamayı amaçladıklarını dile getirdi.

Forumun gala yemeğine, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, Baykar Genel Müdürü Haluk Bayraktar, Limak Şirketler Grubu Onursal Başkanı Nihat Özdemir ve Halkbank Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Üyesi Osman Arslan olmak üzere, çok sayıda iş insanı katıldı.



Dünya Bankası, küresel zorluklara rağmen Körfez ekonomilerinin bu yıl yüzde 3,2 oranında büyümesini bekliyor

Riyad'daki İmam Turki bin Abdullah Camii önünde yürüyen kadınlar (AFP)
Riyad'daki İmam Turki bin Abdullah Camii önünde yürüyen kadınlar (AFP)
TT

Dünya Bankası, küresel zorluklara rağmen Körfez ekonomilerinin bu yıl yüzde 3,2 oranında büyümesini bekliyor

Riyad'daki İmam Turki bin Abdullah Camii önünde yürüyen kadınlar (AFP)
Riyad'daki İmam Turki bin Abdullah Camii önünde yürüyen kadınlar (AFP)

Dünya Bankası'na göre Körfez İşbirliği Konseyi’ne (KİK) üye ülkelerin ekonomileri, petrolden uzaklaşma çabalarının da etkisiyle, değişken bir küresel ekonomik ortamda dayanıklılık gösterdi. Dünya Bankası, KİK ülkelerindeki ekonomik büyümenin bu yıl yüzde 3,2, gelecek yıl ise yüzde 4,5 olmasını bekliyor.

Dünya Bankası'nın bu yılki büyüme tahmini, aralık ayında yaptığı yüzde 4,2'lik önceki tahmininden daha düşük olurken, gelecek yıl tahmini yüzde 4,2'den yüzde 4,5'e yükseldi.

Dünya Bankası'nın Körfez ülkeleri için öngördüğü büyüme tahminleri

Dünya Bankası'nın ‘Akıllı Harcamalar ve Daha Güçlü Ekonomik Sonuçlar: KİK Refahı için Mali Politikalar’ başlıklı raporuna göre, bölge 2023'te yüzde 0,3 olan ekonomik büyümesini 2024'te yüzde 1,7'ye yükseltti.

Dünya Bankası, KİK ekonomilerinin, petrolden uzaklaşma çabalarının da etkisiyle, değişken bir küresel ekonomik ortamda dayanıklılık gösterdiğini belirtiyor. Küresel enerji piyasaları bölge ekonomilerinde önemli bir rol oynamaya devam ederken, petrol dışı ekonomik büyüme hızlanıyor ve daha dengeli bir kalkınma modelini besliyor.

juıo
Doha'daki Sûk Vâkıf'ta açık dükkanların önünden geçen bir adam (AFP)

Dünya Bankası Körfez Bölge Direktörü Safaa El Tayeb El-Kogali, “KİK ülkelerinin küresel belirsizlik karşısında gösterdikleri direnç ve ekonomilerini çeşitlendirmeye devam etmeleri, uzun vadeli refaha olan güçlü bağlılıklarını gösteriyor. Stratejik mali konsolidasyon politikaları, hedefe yönelik yatırımlar, inovasyon ve girişimciliğe güçlü bir şekilde odaklanma ve gençler için istihdam yaratma, büyüme ve istikrarın sürdürülmesi açısından kritik önem taşıyor” ifadelerini kullandı.

Petrol dışı sektörde rekor büyüme

Petrol dışı sektör, yüzde 3,7 oranında büyüme göstererek dayanıklılığını göstermeye devam etti. Dünya Bankası'na göre KİK ülkelerinde uygulanan özel tüketim, yatırım ve yapısal reformlar bu büyümeye önemli katkı sağladı.

Dünya Bankası, küresel enerji fiyatlarını istikrara kavuşturmayı amaçlayan OPEC+ üretim kesintileri nedeniyle KİK ekonomilerinin 2024 yılında petrol sektöründe yüzde 3'lük bir daralma gördüğünü belirtiyor. Ancak bu daralma bölgedeki genel büyümeyi durdurmadı ve genel büyüme oranı yüzde 1,8'e yükseldi. Banka bu artışı büyük ölçüde yüzde 3,9 gibi etkileyici bir oranda büyüyen petrol dışı sektördeki dirençli genişlemeye bağladı. Suudi Arabistan, Bahreyn, Umman, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) bu büyümeye katkıda bulundu. Petrol dışı faaliyetlerdeki bu genişlemenin yüzde 50'sinin özel tüketimden, diğer yarısının ise kamu tüketimi ve sabit yatırımlardan kaynaklandığı tahmin ediliyor.

Dünya Bankası'nın Körfez ülkelerindeki petrol ve petrol dışı büyüme tahminleri

Dünya Bankası, Suudi Arabistan için petrol dışı sektör büyümesinin 2024 yılında hizmetler sektörü öncülüğünde yüzde 4,3 ile güçlü olduğunu belirtti. Vizyon 2030, tanıtılmasından bu yana petrol dışı sektörlerin GSYİH içindeki payının yüzde 45,4'ten yüzde 54,8'e yükselmesiyle çeşitlendirmeyi teşvik etmeye devam ediyor.

thy
Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'ın havadan görünümü (AFP)

Dünya Bankası, petrol dışı sektörün orta vadede yüzde 4,97'lik istikrarlı bir büyüme oranını korumasını beklemekte; bu da ‘bölgede devam eden ekonomik çeşitlendirme çabalarının başarısını teyit ediyor.’

Küresel ticaret zorlukları

Dünya Bankası'na göre, KİK'in ekonomik çeşitlendirme çabalarının önündeki zorluklar küresel ticareti çevreleyen belirsizlikle bağlantılı. Bu etki, petrol ihracatına olan talebin yanı sıra dış kaynaklı malzeme ve malların tedariki yoluyla da kendini gösterebilir.

Küresel talep tarafında, ticaret politikaları ve gümrük tarifeleri üzerindeki belirsizlik, küresel ekonomik faaliyetlerde yavaşlamaya yol açabilir ve KİK için kilit bir ihracat ürünü olmaya devam eden petrole yönelik küresel talebi olumsuz etkileyebilir.

Çin'deki iş ve tüketici dinamiklerindeki değişiklikler, iki ülke arasındaki güçlü ticari bağlar göz önüne alındığında KİK üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Aynı zamanda belirsizlik, KİK'teki yapısal reformların hızlandırılması için bir fırsat teşkil edebilir.

Düşük enflasyon

Körfez genelinde enflasyon düşük seyretmeye devam ediyor. 2024 yılındaki faiz indirimine rağmen, 2024 yılında enflasyon ortalaması yüzde 2 civarında gerçekleşti ve 2023 yılındaki yüzde 2,2'lik ortalamaya kıyasla daha da düştü. 2024 yılında, önceki yıllardan farklı olarak, tüm KİK ülkeleri, döviz kuru dolara sabitlendiği için Fed'in kararları doğrultusunda faiz indirimi yaşadı.

Dünya Bankası raporu, makroekonomik istikrarın sağlanması ve büyümenin teşvik edilmesinde mali politikaların etkinliğini ele alıyor. Petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar bölgedeki birçok ülkede kamu bütçeleri üzerinde bir baskı kaynağı olduğundan bu konu özellikle önemlidir. Bazı KİK ülkelerinin 2025 yılında aşırı mali açıklar vermesi bekleniyor ve bu da mali politikaların etkinliğini anlama ihtiyacını vurguluyor.

cdfvgthy
Dubai’de bir yat (AFP)

Rapor, KİK bölgesinde kamu harcamalarının özellikle durgunluk dönemlerinde ekonomileri etkili bir şekilde istikrara kavuşturduğu sonucuna varıyor. Sonuçlar, mali harcamalardaki bir birimlik artışın bölgedeki petrol dışı çıktıda 0,1-0,45 birimlik bir artışa yol açtığını gösteriyor. Rapor ayrıca, kamu yatırımlarının petrol dışı üretim üzerindeki etkisinin marjinal olduğunu, yatırımdaki her bir puanlık artışa karşılık potansiyel üretimde yüzde 0,07'lik bir artış olduğunu ortaya koyuyor.

ghty
Umman Sultanlığı'nın başkenti Maskat (Dünya Bankası)

Raporda ayrıca, Umman'ın mali konsolidasyon yolculuğu, etkili ekonomik reform ve ülkenin kamu maliyesinin sorumlu yönetiminin bir örneği olarak değerlendiriliyor. Umman'ın petrole olan yüksek bağımlılığı nedeniyle karşılaştığı zorluklar, ülke bütçesini yeniden dengelemek için alınan tedbirler ve bu reformların olumlu sonuçları vurgulanıyor. Umman, 2020-2024 Orta Vadeli Mali Denge Planı programı kapsamında gelir kaynaklarını çeşitlendirmek, harcama verimliliğini artırmak ve petrol kaynaklarını ihtiyatlı bir şekilde yönetmek için geniş kapsamlı reformlar benimsedi. Umman'ın reformları, ülkenin kamu maliyesinde belirgin bir iyileşme ve kamu borcunda önemli bir azalma ile 2022'den bu yana somut sonuçlar verdi.

Büyüme beklentileri

Dünya Bankası'nın Körfez ülkelerinin büyüme beklentilerine ilişkin görünümü şu şekilde:

* Bahreyn: Dünya Bankası, Bahreyn için büyüme tahminini iki yıllık düşüşün ardından önceki tahmini olan yüzde 3,3'ten 2025'te yüzde 3,5'e yükseltti. Yüzde 3'lük büyümenin görüldüğü 2024 yılına kıyasla kaydedilen iyileşme, Bapco Modernizasyon Projesi’nin tamamlanmasının yanı sıra petrol dışı sektördeki güçlü büyümeden kaynaklanıyor. 2026-2027 yıllarında, petrol dışı büyümenin devam etmesi ve Sitra rafinerisinin genişletilmesi sayesinde toplam büyümenin ortalama yüzde 2,9 olması bekleniyor.

zxcdvfgt
Bahreyn Borsası'ndaki yatırımcılar (Reuters)

* Kuveyt: Büyümenin 2024'te yüzde -2,9 ve 2023'te yüzde -3,6'ya kıyasla 2025'te yüzde 2,2'ye (daha önce yüzde 2,6 olarak tahmin ediliyordu) önemli ölçüde toparlanması bekleniyor. Bu olumlu görünüm OPEC+ üretim tavanlarının kademeli olarak kaldırılması ve kredi büyümesi ve büyük altyapı projeleri ile desteklenen petrol dışı sektörlerdeki genişleme ile açıklanmakta. Ekonomik büyümenin 2026-2027 yıllarında yüzde 2,7'de sabit kalması bekleniyor.

xfgh
Kuveyt (KUNA)

* Umman: Büyümenin kademeli olarak hızlanarak 2025'te yüzde 3'e (2024'te yüzde 1,7'den), 2026'da yüzde 3,7'ye ve 2027'de yüzde 4'e ulaşması bekleniyor. Petrol üretimindeki toparlanmanın, 2025 yılında yüzde 2,1'lik petrol GSYİH büyümesi ve yüzde 3,4'lük güçlü petrol dışı büyüme ile birlikte büyüme görünümünde daha fazla iyileşme sağlaması öngörülüyor.

* Katar: Dünya Bankası, Katar için bu yılki büyüme tahminini aralık ayındaki yüzde 3,4'ten 2025'te yüzde 2,4'e düşürdü ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) kapasitesinin genişlemesi nedeniyle 2026-27'de ortalama yüzde 6,5'e hızlanmasını bekliyor. İyileşen görünüm petrol dışı sektörlerdeki güçlü büyüme ile destekleniyor. Petrol sektörünün de 2025'te yüzde 0,9'luk hafif bir büyüme kaydetmesi beklenirken, 2026'da Kuzey LNG sahasının genişletilmesiyle LNG üretiminde yüzde 40'lık bir artış yaşanması bekleniyor.

* Suudi Arabistan: Ekonomik büyümenin 2023'te yüzde 1,3'e geriledikten sonra toparlanmaya devam etmesi ve 2025'te yüzde 2,8'e yükselmesi bekleniyor (bir önceki tahminde yüzde 4,7 idi). Bu oran 2026-27 yıllarında ortalama yüzde 4,6 olacak. OPEC+ gönüllü üretim kesintilerinin aşamalı olarak sona ermesinin petrol GSYİH büyümesini 2026'da yüzde 6,7'ye ve 2027'de yüzde 6,1'e çıkarması bekleniyor. Bu arada, Krallığın Vizyon 2030 ekonomik çeşitlendirme programının uygulanmasını tamamlamaya çalışması nedeniyle petrol dışı GSYİH'nin 2025 ve 2027 yılları arasında ortalama yüzde 3,6 oranında istikrarlı bir şekilde artmaya devam etmesi öngörülüyor.

* BAE: Dünya Bankası, BAE için ekonomik büyüme tahminini bir önceki tahmini olan yüzde 4,1'den 2025'te yüzde 4,6'ya yükseltti. Bankanın tahminlerine göre 2026 ve 2027'de yüzde 4,9'da istikrar kazanacak ve petrol dışı sektörler büyümenin temel itici gücü olmaya devam edecek. Kuveyt ekonomisinin 2025 yılında yüzde 4,9 oranında büyümesi bekleniyor.