Elektronik savaş riski, havacılık sektörünü endişelendiriyor

Sahte GPS olayları hızla artıyor.

Pilotlar, manuel navigasyon eğitimi alsa bile sahte GPS sinyalleri uçuş sırasında panik yaratabiliyor (Unsplash)
Pilotlar, manuel navigasyon eğitimi alsa bile sahte GPS sinyalleri uçuş sırasında panik yaratabiliyor (Unsplash)
TT

Elektronik savaş riski, havacılık sektörünü endişelendiriyor

Pilotlar, manuel navigasyon eğitimi alsa bile sahte GPS sinyalleri uçuş sırasında panik yaratabiliyor (Unsplash)
Pilotlar, manuel navigasyon eğitimi alsa bile sahte GPS sinyalleri uçuş sırasında panik yaratabiliyor (Unsplash)

Amerikan gazetesi Wall Street Journal (WSJ), elektronik savaş riskinin havacılık sektörünü endişelendirdiğini yazıyor. 

Haberde, "GPS sahteciliğinin" dünya çapında her gün yapılan yüzlerce uçuşta, pilotlar ve yolcular için yeni riskler oluşturduğuna işaret ediliyor. 

Pilotlar ve havacılık sektörü yetkilileri, Rusya-Ukrayna cephe hattı ve Ortadoğu'daki aktif çatışma bölgelerinden yayılan sahte GPS sinyallerinin, kokpitlerdeki navigasyon ve güvenlik sistemlerinde bazen birkaç dakika bazen de tüm uçuş boyunca arızaya yol açtığını belirtiyor. 

Bu sinyaller, pilotların kokpitte kullandığı saatlerin sıfırlanmasına, navigasyon cihazlarının yanlış alarm vermesine ve uçuş yönlendirmelerinde hata yapılmasına neden olabiliyor.

Pilotlar ve havacılık uzmanları, saldırıların yaklaşık bir yıl önce başladığını belirtiyor. Zürih Uygulamalı Bilimler Üniversitesi'nin SkAI Data Services'la ortak analizine göre, sahte GPS sinyalleri nedeniyle olumsuz etkilenen günlük uçuş sayısı şubatta birkaç düzineyken, ağustosta 1100'ün üstüne çıktı.

Teksas Austin Üniversitesi'nden Todd Humphreys de sahte GPS sinyallerinin sayısının son 6 ayda arttığını söylüyor. Akademisyen, özellikle bu saldırıların Rusya, Ukrayna ve İsrail'deki elektronik savaş vericilerinden geldiğine işaret ediyor. 

Federal Havacılık İdaresi (FAA), ABD'de herhangi bir sahte GPS olayı yaşanmadığını bildiriyor. Fakat uzmanlar, Ekim 2022'de Dallas Fort Worth Uluslararası Havalimanı'ndaki hava trafiğinin aksamasında sahte GPS verilerinin rol oynamış olabileceğini düşünüyor. 

Kimliğinin açıklanmamasını isteyen bir FAA yetkilisi, bazı uçakların rotadan çıktığını ve pilotların iki gün boyunca piste iniş için elektronik navigasyon cihazlarını kullanamadığını belirtiyor. FAA ise kasıtlı müdahale olduğuna dair bir kanıt bulunmadığını, olayın nedenini anlamak için incelemelerin sürdüğünü açıklamıştı. 

Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA) Genel Müdürü Florian Guillermet, sahte GPS sinyallerinin Avrupa'daki bazı havacılık faaliyetlerini aksattığını fakat şimdiye dek ciddi bir tehlike yaşanmadığını söylüyor. Guillermet, risk yaratan durumların her geçen gün arttığına da dikkat çekiyor.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, Inside GNSS



Suudi Arabistan’da işsizlik oranı tüm zamanların en düşük seviyesine geriledi

Suudi Arabistan’da kadınlar arasındaki işsizlik oranı ilk çeyrek sonunda yüzde 10,5'e geriledi. (SPA)
Suudi Arabistan’da kadınlar arasındaki işsizlik oranı ilk çeyrek sonunda yüzde 10,5'e geriledi. (SPA)
TT

Suudi Arabistan’da işsizlik oranı tüm zamanların en düşük seviyesine geriledi

Suudi Arabistan’da kadınlar arasındaki işsizlik oranı ilk çeyrek sonunda yüzde 10,5'e geriledi. (SPA)
Suudi Arabistan’da kadınlar arasındaki işsizlik oranı ilk çeyrek sonunda yüzde 10,5'e geriledi. (SPA)

Şarku’l Avsat’ın Suudi Arabistan İstatistik Genel Müdürlüğü’nden aktardığı verilere göre Suudiler arasındaki işsizlik oranı 2025 yılının ilk çeyreği sonunda tüm zamanların en düşük seviyesi olan yüzde 6,3'e gerileyerek işgücü verilerinin yayınlanmaya başlamasından bu yana kaydedilen en düşük oran oldu.

Daha fazla Suudi kadının işgücü piyasasına katılması bu rekor istihdam oranına katkıda bulunurken, Suudi kadınlar arasındaki işsizlik oranı geçen yılın aynı dönemine kıyasla yıllık 3,6 puanlık bir düşüşle şimdiye kadar kaydedilen en düşük seviye olan yüzde 10,5'e geriledi.

Suudi kadınların işgücüne katılım oranı 0,3 puanlık artışla yüzde 36,3'e, Suudi kadın istihdamının nüfusa oranı ise 0,7 puanlık artışla yüzde 32,5'e yükseldi.

Suudi erkekler arasındaki işsizlik oranı ise yıllık 0,2 puanlık hafif bir düşüşle yüzde 4'e geriledi.

Suudi Arabistan on yılın sonuna kadar işsizlik oranını yüzde 7'ye düşürmek gibi iddialı bir hedef belirlemişti. 2024 yılı sonunda bu hedefe planlanandan beş yıldan fazla bir süre önce ulaşılması, hükümeti hedeflerini gözden geçirmeye ve 2030 yılına kadar işsizlik oranını sadece yüzde 5'e düşürmeye sevk etti.

Diğer yandan Uluslararası Para Fonu (IMF) geçen hafta yaptığı açıklamada, Suudi Arabistan’ın işgücü piyasasının dirençli olmaya devam ettiğini belirtti.

Suudi Arabistan’da Suudiler ve Suudi olmayanlar dahil olmak üzere işgücü piyasasının tamamı için genel işsizlik oranı, bir önceki yılın aynı çeyreğindeki yüzde 3,5'ten yüzde 2,8'e düştü.