Kahve fiyatları 50 yılın zirvesine ulaşsa da üreticiler mutlu değil

“Umudumuzu kaybetmeye başladık”

Kahve fiyatları rekor kırsa da üreticiler geleceğe umutla bakamadığını söylüyor (Unsplash)
Kahve fiyatları rekor kırsa da üreticiler geleceğe umutla bakamadığını söylüyor (Unsplash)
TT

Kahve fiyatları 50 yılın zirvesine ulaşsa da üreticiler mutlu değil

Kahve fiyatları rekor kırsa da üreticiler geleceğe umutla bakamadığını söylüyor (Unsplash)
Kahve fiyatları rekor kırsa da üreticiler geleceğe umutla bakamadığını söylüyor (Unsplash)

ABD'nin tanınmış gazetelerinden New York Times (NYT), Honduras’taki kahve üreticileriyle görüştü. Kahve fiyatları, iklim krizinin de etkisiyle 2024'te son 50 yılın zirvesine ulaşsa da üreticiler mutlu olmadıklarını söylüyor.

Ülkenin güneyindeki dağlarda yer alan Finca El Puente adlı kahve plantasyonunun sahibi Marysabel Caballero ve eşi Moises Herrera, üretim sürecinde birçok masrafın arttığına işaret ediyor. 

Gübre fiyatlarının yükseldiğini ve işçi bulabilmek için ücretleri artırmak zorunda kaldıklarını belirten çift, iklim değişikliğinin de kahve üretimini ciddi şekilde etkilediğini ifade ediyor.

Caballero ve Herrera, aralık ve ocak ayları çok soğuk geçtiği için bitkilerin mahvolduğunu söylüyor. Ayrıca yoğun yağış ve kuraklık arasında gidip gelen uç iklim olaylarının, kahve üretimini çok daha masraflı hale getirdiğine dikkat çekiyorlar.

Herrera, bu mesleği aileden devraldıklarını belirterek şu ifadeleri kullanıyor: 

Bizim hayatımız kahve üretmekle geçti. Fakat birçok üretici umudunu kaybetmeye başladı.

Sürdürülebilir tarımı destekleyen kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan World Coffee Research'e göre, dünyadaki kahvenin yüzde 60'ı, yaklaşık 20 hektarlık çiftliklerde çalışan 12,5 milyon kişi tarafından üretiliyor. Küçük çiftçi sınıfındaki bu kişilerin yüzde 44’ü, Dünya Bankası’nın belirlediği yoksulluk sınırının altında yaşıyor. 

Haberde, çiftçilerin ancak daha fazla kazanıp yeni yatırımlar yaparak artan sıcaklıklar ve değişken yağışlar karşısında dayanıklı kahve çekirdekleri üretebileceğine dikkat çekiliyor. 

Kahve üreticilerini destekleyen kâr amacı gütmeyen Washington merkezli Fairtrade America’nın direktörü Amanda Archila, iklim krizine karşı önlem olarak kahve üretim yöntemlerinin değiştirilmesine yönelik yatırımlara ihtiyaç duyulduğunu söylüyor: 

Eski üretim yöntemleri toprağın sağlığını ve verimliliğini ortadan kaldırdı. Bu yöntemler, iklim değişikliğine karşı dayanıklı değil. Kahve fiyatları daha da yükselmeli. Ancak bu şekilde çiftçilerin, kahvenin geleceğine yatırım yapması sağlanabilir.

Maracala şehrinde kahve üreticiliği yapan Josefina Lopez de iklim değişikliği nedeniyle tarlalarda kahve ağaçlarına zarar veren mantarlar oluştuğunu belirtiyor. 

Geçen yıl bu sebeple zarara uğradığını ifade eden Lopez, böyle devam ederse tüm çiftliği kapatmak zorunda kalacağını anlatıyor. 

Independent Türkçe, New York Times, ABC News



Irak-Türkiye boru hattından petrol akışı neden durdu?

Malta bandıralı bir petrol tankeri İstanbul Boğazı'ndan geçiyor. (Reuters)
Malta bandıralı bir petrol tankeri İstanbul Boğazı'ndan geçiyor. (Reuters)
TT

Irak-Türkiye boru hattından petrol akışı neden durdu?

Malta bandıralı bir petrol tankeri İstanbul Boğazı'ndan geçiyor. (Reuters)
Malta bandıralı bir petrol tankeri İstanbul Boğazı'ndan geçiyor. (Reuters)

Yaklaşık iki yıllık bir aradan sonra, Kuzey Irak'taki yarı özerk Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nden (IKBY) Türkiye'ye boru hattıyla ham petrol pompalanması yakında yeniden başlayabilir.

Reuters'a konuşan kaynaklar, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin Bağdat'a IKBY'den petrol ihracatının yeniden başlaması için baskı yaptığını, aksi takdirde İran'la birlikte yaptırımlara maruz kalacağını söyledi.

Ancak Irak'ın federal hükümeti ve IKBY, petrol şirketleri için kabul edilebilir bir ödeme mekanizması gibi üretime devam etmek için gereken ayrıntılar üzerinde henüz bir anlaşmaya varamadı.

Son gelişmeler neler?

Irak Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani pazartesi günü gazetecilere yaptığı açıklamada, IKBY’den petrol ihracatının önümüzdeki hafta yeniden başlayacağını bildirdi.

Bu açıklama, Irak Parlamentosu'nun 2 Şubat'ta IKBY'deki petrol üretimi ve nakliye masrafları için ödenecek tazminat miktarını varil başına 16 dolar olarak belirleyen bütçe değişikliğini onaylamasının ardından geldi.

Değişiklik ayrıca, IKBY'nin petrol üretimini Irak Petrol Pazarlama Şirketi'ne (SOMO) devretmesini öngörüyor.

Aralarında DNO, General Energy, Gulf Keystone Petroleum ve Shamaran Petroleum'un da bulunduğu IKBY'deki petrol üreticileri birliği, internet sitesinde yaptığı kısa bir açıklamayla değişikliği memnuniyetle karşıladı.

IKBY, tazminatın varil başına 7,9 dolar olarak belirlenmesine ilişkin önceki öneriyi çok düşük olduğu gerekçesiyle reddetmişti.

IKBY Dış İlişkiler Dairesi Sorumlusu Sefin Dizayi salı günü Reuters'a yaptığı açıklamada, akışların yeniden başlamasını engelleyen herhangi bir yasal veya teknik sorun kalmadığını söyledi.

“Üretimi arttırmak ve ardından yeniden ihracat yapmak için düğmeye basılması gerekiyor” diyen Dizayi, boru hattının ne zaman yeniden açılacağını söylemekten kaçındı.

Ancak çarşamba günü Türkiye, boru hattından petrol akışının yeniden başlamasıyla ilgili olarak Irak'tan henüz herhangi bir bilgi almadığını söyledi.

Son gelişmeler neden önemli?

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) ikinci büyük petrol üreticisi olan Irak, ham petrolünün yaklaşık yüzde 85'ini güneydeki limanlar üzerinden ihraç ederken, Türkiye üzerinden geçen kuzey rotası halen küresel petrol arzının yaklaşık yüzde 0,5'ini oluşturuyor.

Yaklaşık iki yıldır süren anlaşmazlığın çözümünün petrol piyasasında arzı arttırması ve fiyatları etkilemesi muhtemel.

Irak Petrol Bakanı, Bağdat'ın bölgeden günde yaklaşık 300 bin varil petrol almayı beklediğini söyledi.

Petrol ihracatının yeniden başlamasının aynı zamanda kapanmanın kamu sektörü çalışanlarının maaşlarının ödenmesini geciktirdiği ve temel hizmetleri azalttığı IKBY'deki ekonomik baskıları da hafifletmesi bekleniyor.

Kapanmanın sebebi nedir?

25 Mart 2023 tarihinde Türkiye, 370 bin varil IKBY ham petrolü de dahil olmak üzere yaklaşık 450 bin varil Irak petrolünü boru hattıyla Ceyhan'a pompalamayı durdurdu.

Ankara, Uluslararası Ticaret Odası'nın (ICC) Türkiye'nin 2014-2018 yılları arasındaki izinsiz ihracat için Bağdat'a yaklaşık 1,5 milyar dolar ödemesine karar vermesinin ardından akışı kesti.

Bağdat, SOMO’nun Türk limanı üzerinden ham petrol ihracatını yönetmeye yetkili tek taraf olduğunu bildirdi.

Türkiye, Irak federal hükümetinin Ceyhan Limanı’ndaki yüklemeyi kontrol etme hakkını elde etmesinin ardından boru hattını kapattı.

Anlaşmazlığın konusu nedir?

Irak, 2014 yılında, Türkiye'nin federal hükümetin onayı olmadan IKBY'den petrol ihracatını kolaylaştırmadaki rolü nedeniyle ICC’ye tahkim başvurusunda bulundu.

Irak, Türkiye'nin devlete ait enerji şirketi BOTAŞ'ın IKBY'den Ceyhan Limanı üzerinden petrol ihracatını kolaylaştırarak 1973 tarihli Irak-Türkiye Petrol Boru Hattı Anlaşması’nı ihlal ettiğini belirtti.

Reuters'a konuşan kaynaklar, ICC'nin Irak'ın Ceyhan Limanı’ndaki petrol yüklemesini kontrol etme hakkına sahip olması gerektiğine hükmettiğini ve Türkiye'nin IKBY’nin petrolünün satıldığı iskontonun yüzde 50'sini ödemesine karar verdiğini söyledi.

Irak'a verilen net miktar, yaklaşık 33 milyar dolarlık ilk talebe kıyasla faizden önce yaklaşık 1,5 milyar dolar oldu. 2018'den sonraki dönemi kapsayan ve devam etmekte olan bir tahkim davası bulunmamaktadır.