Türkiye, Suriye sınırına askeri takviye gönderdi

ABD 'tek taraflı eylem' konusunda uyardı

Suriye sınırına tank taşıyan bir Türk kamyonu (AP)
Suriye sınırına tank taşıyan bir Türk kamyonu (AP)
TT

Türkiye, Suriye sınırına askeri takviye gönderdi

Suriye sınırına tank taşıyan bir Türk kamyonu (AP)
Suriye sınırına tank taşıyan bir Türk kamyonu (AP)

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın çarşamba gün yaptığı ve birkaç gün içinde Fırat'ın doğusunu Washington’un müttefiki YPG’den kurtarmaya yönelik operasyon başlatılacağını açıklamasından bir gün sonra Türkiye dün Suriye sınırındaki bölgelere takviye güç gönderdi.
Askeri kaynaklar dün Suriye sınır bölgelerine özel kuvvetlerden yeni askeri unsurları ve askeri ekipmanlar gönderildiğini belirtirken ABD Suriye’nin kuzeyinde tek taraflı bir askeri harekata karşı uyardı.
ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Sözcüsü Çarşambayı Perşembeye bağlayan gece yaptığı açıklamada, herhangi bir tarafın Suriye'nin kuzeydoğusundaki tek taraflı bir eylemin bölgedeki ABD birlikleri için risk oluşturabileceğine dikkati çekerek, böyle bir durumun “ciddi bir endişe kaynağı ve kabul edilemez olduğunu” söyledi.
ABD Ankara’nın PKK’nın Suriye’deki uzantısı olarak gördüğü YPG’yi terör örgütü DEAŞ’a karşı mücadelede destekliyor.
Pentagon, herhangi bir tek taraflı askeri operasyonun Suriye ile Türkiye arasındaki sınırı kalıcı olarak güvence altına almaya yönelik ortak çıkarları baltalayacağını kaydetti.
Türkiye daha önce Özgür Suriye Ordusu'na (ÖSO) bağlı gruplarla birlikte Suriye’nin kuzeyinde “Fırat Kalkanı” ve Zeytin Dalı” operasyonlarını gerçekleştirmişti. Ancak Türkiye ABD kuvvetleriyle karşı karşıya gelinmesini önlemek için Fırat Nehri'nin doğusuna geçmedi. Türkiye, Menbiç’deki bir yol haritası çerçevesinde, YPG’yi bölgeden çıkarmayı hedefliyor.
Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan dün yaptığı açıklamada, “Fırat'ın doğusunu bölücü terör örgütünden kurtarmaya yönelik harekatımıza birkaç gün içerisinde başlayacağımızı ifade ettik, ediyoruz. Hedefimiz asla Amerikan askerleri değildir” ifadelerini kullandı.
Bununla birlikte Pentagon, ABD ve Türkiye arasındaki koordinasyonun güvenlik endişelerini gidermenin tek yolu olduğunu, aynı zamanda Washington’un Ankara ile yakın bir çalışma içerisinde olmaya odaklandığını vurguladı.
“Terör koridoruna göz yummamız asla söz konusu değildir”
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar yaptığı açıklamada, ABD askerlerinin Suriye’nin kuzeydoğusunda YPG unsurlarını eğitmesinin kabul edilemez olduğunu söyledi. Bakan Akar, “Fırat'ın doğusu dahil, Türkiye'nin güneyinde, Suriye'nin kuzeyinde herhangi bir şekilde bir terör koridorunun oluşmasına izin vermemiz, göz yummamız asla söz konusu değildir” açıklamasında bulundu. Akar, Türkiye’nin uluslararası hukuk çerçevesinde her zaman sahip olduğu aynı düzeydeki kararlılıkla halkının toprak, deniz ve hava haklarını korumaya devam edeceğini vurguladı.
“ABD’nin Suriye’de kalması Türkiye’ye yarar sağlayacak”
ABD merkezli Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü tarafından yayınlanan bir raporda, Suriye’deki ABD’nin askeri varlığının Türkiye’ye yarar sağlayacağı ve Washington’un bölgeden askerlerini çekmeye karar vermesi halinde zor bir durumda kalacağı belirtildi.
Çarşamba günü yayınlanan raporda “Suriye’nin kuzeyindeki bazı kısımlarını kontrolü altında tutan” Türkiye’nin mevcut durumun faydalanıcısı olduğunu söylendi. Raporda bu durumun Ankara’nın Kürtlerin Suriye rejimine tabi olmalarını istediği kaydedildi.
Rapor, ABD güçlerinin çekilmesi durumunda, Rusya’nın Kürt karşıtı politikasını değiştirebileceği ve Suriye'de bir federal rejim fikrini destekleyebileceğini, bununda Türkiye için bir “kabus” olduğunu belirtti.
Rapora göre ABD güçlerinin Suriye’den çekilmesi sonrasında, Rusya ve İran’ın Suriye’de Türkiye’nin askeri varlığını desteklemeyecekleri temelinde Kuzey Suriye’deki Türk askeri varlığının sürdürülmesi zorlaşacak.
Raporda, İran ve Suriye rejiminin şu anda Türkiye'nin Kuzey Suriye'deki muhalifleri kontrol etmesinden yararlandığını ve Türk askeri varlığını, Kürt güçlerini rejime boyun eğmeye ve Kürt-ABD ortaklığını zayıflatmaya yönelik bir araç olarak gördüklerini iddia etti.
Söz konusu rapora göre ABD’nin Suriye’deki askeri varlığı ABD’nin gizli siyasi hamleleri sayesinde Türkiye’ye İdlib'e yönelik bir Rus-Suriye rejimi saldırısının engellenmesinde büyük ölçüde yardımcı olurken Türkiye ile Rusya arasında Türkiye'ye yeni bir mülteci akının yaşanmasını önleyen bir anlaşma yapılmasını sağladı.
Bununla birlikte Türkiye tarafından desteklenen Suriye ana muhalefet grubu sözcüsü Perşembe günü yaptığı açıklamada, Suriye'nin kuzeydoğusundaki ABD destekli YPG’ye karşı 15 bin kişilik askeri güçle Türkiye’nin askeri harekâtına katılmaya hazır olduklarını bildirdi.
Türkiye tarafından desteklenen ve Suriye'nin kuzeybatısında çeşitli muhalif grupların bir araya getirilmesiyle oluşan Suriye Ulusal Ordusu Sözcüsü açıklamasında, operasyonun başlaması için planlanmış bir tarih olmadığını belirtti.
Ulusal Ordu mensubu Binbaşı Yusuf Hamud Reuters’a verdiği demeçte, “Operasyon birkaç farklı cephede eş zamanlı olarak başlayacak ve Menbiç, Tel Abyad ve Rasulayn bölgelerini kapsayacak” dedi. Hamud, operasyonun Suriye'den birkaç gün önce Türkiye’den başlayabileceğini de sözlerine ekledi.



İran, UAEA toplantısında çatışma uyarısında bulundu

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi
TT

İran, UAEA toplantısında çatışma uyarısında bulundu

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi, Batılı güçleri bugün başlayacak olan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) üç aylık toplantısında çatışmaya karşı uyardı.

Tahran cuma günü, Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık'ı toplantıda ‘stratejik bir hata’ yapmamaları konusunda uyarırken, diplomatik kaynaklar bu ülkelerin ve ABD'nin toplantıda İran’a karşı bir karar tasarısı sunmayı planladıklarını doğruladı.

UAEA Yönetim Kurulu'nun yaklaşık 20 yıl sonra ilk kez İran'ın Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması yükümlülüklerine uymadığını ilan etmesi ve Batılı güçlerin İran dosyasını Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'ne götürmesinin önünü açması bekleniyor.

Bekayi, “Çatışmaya verilecek yanıt daha fazla iş birliği olmayacak. İran bir dizi önlem hazırladı ve karşı taraflar kapasitemizin farkında. Bir sonraki aşamadaki gelişmelere bağlı olarak ve UAEA ile iş birliği içinde bir dizi adım atacağız” ifadelerini kullandı.

Geçen hafta başında yayınlanan gizli bir UAEA raporunda İran'ın yüzde 60'a kadar zenginleştirilmiş uranyuma sahip olduğu ve bunun daha yüksek bir seviyede zenginleştirilmesi halinde 10 nükleer silah yapımında kullanılabileceği belirtilmişti.

Bekayi sözlerini şöyle sürdürdü: “UAEA raporu, üç Avrupa ülkesi ve ABD'den gelen siyasi bir talimata dayanıyor ve gerçeği yansıtmıyor. Raporda taahhütlerden sapma yönünde bir husus yer almıyor, aksine Ortak Eylem Planı (nükleer anlaşma) çerçevesinde çözüme kavuşturulan eski suçlamalar yeniden gündeme getiriliyor. Ne yazık ki Siyonist varlığın sunduğu sahte belgeler ve bazı ülkelerin siyasi tutumları UAEA'nın bu konuları yeniden gündeme getirmesine yol açtı.”

Bekayi, İsrail'in 2018 yılı başlarında İran'ın nükleer arşivini karmaşık bir operasyonla ele geçirmesinin ardından UAEA’nın araştırılmasını talep ettiği gizli tesislerle ilgili soruşturmaya atıfta bulundu.

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Bekayi, “Raporun içeriği tamamen siyasi. UAEA'nın davranışlarını Yönetim Kurulu'nun daha önce verdiği bir yetkiye dayandırarak meşrulaştırmasını kabul etmiyoruz. Bu tür raporlar bazı tarafların kendi pozisyonlarına sadık kalmaları için siyasi zemin sağlamaktadır” şeklinde konuştu.

Bekayi, “UAEA Genel Direktörü'nün son açıklamaları teknik yetkilerinin ötesine geçiyor. Barışçıl nükleer tesislere yönelik her türlü tehdidi barışa yönelik bir tehdit olarak değerlendiren 533 sayılı karar uyarınca, İran'ın nükleer tesislerine yönelik her türlü tehdide karşı net bir tavır alınmalı” dedi.

Bekayi, “Uluslararası bir kuruma başkanlık eden ve BM'de yüksek mevkilere talip olan her kim olursa olsun, tehdit ve gerginliği artırma aracı değil, barışın sesi olmalıdır” ifadesini kullandı.

UAEA şu anda ‘İran'ın nükleer programının tamamen barışçıl olduğuna dair güvence veremeyeceğini’ söylüyor.

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığına göre UAEA’nın Viyana'daki toplantısı öncesinde İran Atom Enerjisi Kurumu Sözcüsü Behruz Kemalvendi devlet televizyonuna açıklamalarda bulundu. Kemalvendi, “Elbette UAEA, İran İslam Cumhuriyeti'nin kapsamlı ve dostane iş birliğini sürdürmesini beklememelidir” dedi.

Diplomatik kaynaklar perşembe günü, Tahran'ın nükleer programına ilişkin 2015 anlaşmasına taraf olan üç Avrupa ülkesi ve ABD'nin, Tahran'ın dört gizli sahadaki nükleer faaliyetlerine ilişkin yıllardır süren soruşturmada ‘tam iş birliği yapmaması’ nedeniyle BM Güvenlik Konseyi'ne bir karar tasarısı sunmayı planladıklarını söyledi.

UAEA bir raporunda İran'ın nükleer programı konusunda ‘tatmin edici olmayan’ iş birliğini kınayarak, İslam Cumhuriyeti'nin yüksek düzeyde zenginleştirilmiş uranyum üretimini hızlandırdığına dikkat çekti.

İran'ın önerisi

Bu gelişme Tahran ile Washington'un İran'ın nükleer programı konusunda yeni bir anlaşma arayışı için görüşmeler yürüttüğü bir dönemde yaşandı.

Bekayi, ABD'li yetkililere İran'ın nükleer müzakereler kapsamında Umman üzerinden yakında ABD'ye sunacağı öneriyi değerlendirmeleri tavsiyesinde bulundu.

Bekayi, “İran halkının çıkarlarını ve haklarını dikkate almayan hiçbir öneri kabul edilemez. Ayrıntılara girmeyeceğim ama yakında Umman aracılığıyla teklifimizi sunacağız. ABD'ye bu fırsatı ciddiye almasını tavsiye ediyoruz” dedi. Bekayi, teklifin içeriğiyle ilgili ayrıntı vermedi.

İran Devrim Muhafızları Ordusu'na (DMO) bağlı Tesnim haber ajansının kaynaklara dayandırdığı haberine göre İran, ABD'nin önerisine yanıtını önümüzdeki iki gün içinde diplomatik kanallar aracılığıyla yazılı olarak gönderecek.

Ajansa göre, Tahran'ın yanıtı, yaptırımların etkin bir şekilde kaldırılması karşılığında Washington'un endişelerini giderecek önlemler sunarken, kendi topraklarında zenginleştirme ilkesini koruyan bir öneri içerecek. İran ayrıca kırmızı çizgilerine saygı gösterilmesi koşuluyla yeni bir müzakere turuna hazır olduğunu ifade edecek.

Bekayi, Batı medyasında altıncı turun planlandığına ve ABD'nin İran'a uranyum zenginleştirmeyi yüzde 3'e düşürme önerisinde bulunduğuna dair çıkan haberleri yalanladı. “Toplantı planlanmıştı ancak gerçekleşmedi. Bu medya haberlerinin çoğu doğrulanabilir değil ve genellikle psikolojik baskı yaratmayı amaçlıyor” dedi.

Bekayi şöyle devam etti: “Eğer taviz alışverişine dayalı gerçek müzakerelerden bahsediyorsak, ABD'nin önerisi bu anlayışı yansıtmıyor.”

Bu açıklama, Tahran'ın ‘kabul edilemez’ olarak nitelendirdiği ABD önerisine yanıt olarak geldi.

Bekayi gazetecilere yaptığı açıklamada, Washington ile Tahran arasındaki dolaylı müzakerelerin bir sonraki turuna ilişkin belirli bir noktasının olmadığını söyledi. Bekayi gazetecilere şunları söyledi: “Bu konuda bir karar alınırsa derhal duyurulacaktır.”

İki ülke, yaptırımların hafifletilmesi karşılığında İran'ın nükleer programını engellemeyi amaçlayan 2015 anlaşmasına bir alternatif bulmak için nisan ayından bu yana beş tur müzakere gerçekleştirdi.

ABD Başkanı Donald Trump, 2018'deki ilk döneminde bu anlaşmadan vazgeçerek Tahran'a yeniden sert yaptırımlar uygulamaya başladı.

İran Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf’ın dün devlet televizyonunda yayınlanan açıklamalarında, “ABD'nin önerisi yaptırımların kaldırılmasından bile bahsetmiyor. Hayalperest ABD Başkanı gerçekten İran'la bir anlaşma istiyorsa yaklaşımını değiştirmelidir” ifadeleri yer aldı.

Bekayi ise “Yaptırımların kaldırılmasının temel bir gereklilik olduğunu defalarca vurguladık. Başta nükleer kazanımların korunması ve yaptırımların etkin bir şekilde kaldırılması olmak üzere İran'ın meşru hakları dahil edilmeden hiçbir anlaşmaya varılamaz. Bu talepleri içermeyen herhangi bir metin kabul edilemez” değerlendirmesinde bulundu.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio 20 Mayıs'ta Senato Dış İlişkiler Komitesi'ndeki oturumda yaptığı açıklamada, “İran'ın herhangi bir şekilde uranyum zenginleştirmesine izin vermeyeceğiz. Olası bir anlaşmadan sonra bile füze ve terörizmle ilgili yaptırımları uygulamaya devam edeceğiz. Zenginleştirmenin bir ulusal haysiyet meselesi olduğunu iddia ediyorlar ama gerçek şu ki bunu caydırıcı bir unsur olarak kullanmak istiyorlar. Çünkü gelişmiş zenginleştirme kapasitesine sahip olmanın onları nükleer silahın eşiğinde bir devlet haline getirdiğine ve dolayısıyla tehditlere karşı bağışıklık kazandırdığına inanıyorlar” ifadelerini kullandı.

Buna karşılık Bekayi şunları söyledi: “Bu doğru değil. Zenginleştirme yapan herkesin bir silah programı yok. ABD'nin müttefikleri de dahil olmak üzere, silahlanma amacı gütmeden zenginleştirme yapan ülkeler var. Bu anlamda, İran'ın baskılar karşısındaki direncinin kendisi bir tür caydırıcılıktır. Zenginleştirme, nükleer yakıt döngüsünün ve ulusal endüstrimizin önemli bir parçasıdır; müzakere edilemez ya da taviz verilemez.”

Bekayi, İranlı milletvekillerinin ülkelerinin silahların teknik yönlerine sahip olması konusunda ne söylediklerine ilişkin bir soruya şu yanıtı verdi: “Ülke içinde çeşitli görüşler var, ancak bizim tarafımızdan defalarca teyit edilen şey İran'ın nükleer programının tamamen barışçıl olduğudur. Siyasi nedenlerle hazırlanan son rapor, programımızın barışçıl doğasını kanıtladı. Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'na bağlı bir devlet olarak İran, barışçıl yaklaşıma olan bağlılığını sürdürecektir.”