عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Yemen’de hangi konularda Husilerle uzlaşı sağlandı?

El Yemani(solda) ve Husi heyetinin başkanı Muhammed Abdüsselam İsveç'in istişareleri sonrasında el sıkışıyor
El Yemani(solda) ve Husi heyetinin başkanı Muhammed Abdüsselam İsveç'in istişareleri sonrasında el sıkışıyor
    Stokholm: Bedr el-Kahtani, Kahire: Ali Rebi, Riyad/Abu Dabi: Şarku’l Avsat
TT
TT

Yemen’de hangi konularda Husilerle uzlaşı sağlandı?

El Yemani(solda) ve Husi heyetinin başkanı Muhammed Abdüsselam İsveç'in istişareleri sonrasında el sıkışıyor
El Yemani(solda) ve Husi heyetinin başkanı Muhammed Abdüsselam İsveç'in istişareleri sonrasında el sıkışıyor

Husiler ve meşru hükümet heyetleri arasındaki Yemen barış görüşmelerine ev sahipliği yapan ve 8 gün boyunca oldukça hareketli saatler geçiren İsveç Kraliyet Sarayı’nın ışıkları sonunda söndürüldü.
Husi milisleri, Birleşmiş Milletler (BM) Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths’in arabuluculuğunu yaptığı istişarelerin nihayetinde, Hudeyde şehrinden ve BM denetimindeki limanlardan çekilmeyi kabul ettiler. Bu, uluslararası desteğin varlığı ile birlikte 8 gün süren istişarelerde elde edilen en önemli kazanımlardan biri oldu.
Husiler, Hudeyde’den çekilmeyi kabul etti
Husi grubu, hükümetin mahkûmların ve tutukluların mübadelesi için sunulan yürütme mekanizmasını kabul etmesinin ardından Hudeyde’den çekilmeyi kabul etti. İstişareler, ekonomik açıdan, Sana havalimanı ve istişarelerin genel çerçevesi ile ilgili alanlarda başarısız oldu. Bununla birlikte ateşkes ve insani yardım geçişlerinin sağlanmasıyla görevli ortak bir komite kurulması ve Taiz kentindeki kuşatmanın kaldırılmasına yönelik bir ön anlaşmaya varıldı. Ayrıca BM Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths tarafından önerilen siyasi çözümün genel çerçevesi üzerine varılacak uzlaşı bir sonraki istişare turuna ertelendi.
Uzlaşıya varılamayan konular
Yemen Dışişleri Bakanı Halid el-Yemani kapanış oturumu sırasında yaptığı konuşmada, Husi grubu ile yapılan istişareler kapsamında Sana havaalanının açılması, ekonomik meseleler, merkez bankasına ilişkin dosyalar ve çalışanların maaşlarının ödenmesi gibi hususlarda uzlaşıya varılamadığını ifade etti.
Yemen Dışişleri Bakanı, Hudeyde ve esir mübadelesi konusunda varılan anlaşmanın Husiler tarafından hayata geçirilmesinin öncesinde, meşru hükümetin diğer herhangi bir istişareye gitmeyeceğini açıkladı. Esirlerin serbest bırakılması hususunda yaşanacak herhangi bir gecikmeden BM’nin sorumlu olacağını ifade eden Yemani, darbenin Taiz’deki son tezahürlerini sona erdirmek için güvenli koridorlar açılması üzerine anlaşmaya varıldığını kaydetti.
İstişareler, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths, İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt ve Yemen'deki siyasi süreci destekleyen ülkelerin büyükelçilerinin katılımıyla dün sona erdi.
Anlaşmaya varılan meseleler
Guterres, Hudeyde’deki durum, ateşkes, birliklerin çekilmesi ve Taiz şehrine bir koridor açılması gibi hususlarda anlaşmaya varıldığını, fakat Sana havaalanı ve ekonomi dosyası ile birlikte kapsamlı bir çözüm için yapılacak çerçeve anlaşmanın bir sonraki istişare turuna ertelendiğini açıkladı.
Riyad’ın Washington Büyükelçisi Prens Halid bin Selman, Twitter’dan yaptığı bir paylaşımda, anlaşmanın Yemen’in ve bölgenin güvenliğini sağlamak için önemli bir adımı temsil ettiğini belirtti. Selman ayrıca bu adımın uluslararası ticaretin hayati koridoru olan Kızıldeniz'in güvenliğini de sağladığını belirterek, Husilerin İran için çalışmayı bırakarak bundan böyle Yemen’in çıkarı doğrultusunda hareket etmelerini ve üç referansa dayalı kapsamlı bir barışı kabul etmelerini temenni ettiğini dile getirdi.
Suudi Arabistan’ın Yemen Büyükelçisi Muhammed Al Cabir, Yemen’de meşruiyeti destekleyen koalisyonun çabalarının, Husilerin İsveç istişarelerinde Yemen hükümetiyle birlikte aynı masaya oturmalarına katkı sağladığını ifade etti. Büyükelçi, milislerin Hudeyde şehrinden ve limanından çekilmesiyle insani durumun iyileştirilmesini amaçlayan bir anlaşmaya ulaşıldığını, binlerce tutuklu ve mahkûmun bu yolla serbest bırakılacağını vurguladı.
BAE, anlaşmayı memnuniyetle karşıladı
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), İsveç'te düzenlenen siyasi istişarelerin nihayetinde tarafların bir anlaşmaya ulaşmalarından duyduğu memnuniyeti dile getirdi. BAE Dış İlişkilerden Sorumlu Devlet Bakanı Enver Karkaş anlaşmanın, Arap koalisyon güçlerinin ve Yemen güçlerinin Husilere Hudeyde’de uyguladığı askeri baskı sonucunda gerçekleştiğini söyledi.
İsveç Dışişleri Bakanı Margot Wallström, barış görüşmelerinin gerçekleştiği Kraliyet Sarayı’nda düzenlenen basın toplantısında yaptığı açıklamada, müzakerelerin bir sonraki adımı üzerine anlaşmaya varıldığını belirterek, istişare sonuçlarının Cuma günü Güvenlik Konseyi'ne sunulacağını belirtti. Wallström, “Bu konuda BM Genel Sekreteri ile birlikte çalışmaktan mutluluk duyuyoruz ve olumlu bir sonuç elde edilirse bir kez daha istişarelere ev sahipliği yapmaya hazırız. Ayrıca gelecekteki herhangi bir istişareyi kolaylaştırmaya çalışacağız” dedi.
Taiz dosyası ile ilgili uzlaşılan durumlar
BM elçilik ofisinin açıklamalarına göre taraflar, şu hususlarda uzlaşıya vardılar:
- Sivil toplum temsilcileri ve BM’nin katılımıyla birlikte iki taraf arasında ortak bir komite oluşturulacak.
- Taraflar temsilcilerini seçecek ve kararlaştırılan isimler İsveç istişarelerinin sona erdiği tarihten sonraki bir hafta içinde elçilik ofisine teslim edilecek.
- Ortak komitenin ilk toplantısının tarihi ve yeri BM tarafından belirlenecek.
- Yetkilerin ve çalışma mekanizmalarının belirlenmesi ortak komitenin sorumluluğunda olacak.
- Ortak komite, bir sonraki istişare toplantısında çalışmaların seyri üzerine bir rapor sunacak.
Stockholm Anlaşması
Yemen’deki elçilik ofisi tarafından 3 belge yayınlanırken, belgelerin resmi adı Stockholm Anlaşması olarak kaydedildi.
Yayınlanan belgelerde şu ifadeler yer aldı:
Taraflar, BM’nin himayesinde 6-12-2018 ve 13-12-2018 tarihleri arasında İsveç’te gerçekleştirilen istişarelerin ardından, istişarelere ev sahipliği yapan, yardımlarını sunan ve misafirperverlik gösteren İsveç Krallığı hükümetine minnettarlığını ifade ediyor. Aynı zamanda istişarelerin başarılı olması için katkıda bulunan tüm devletlere ve organizasyonlara teşekkürlerini iletiyor.
 Taraflar şu hususlar üzerinde uzlaştı:
- Hudeyde şehri ve Hudeyde, Salif ve Ras İsa limanları
- Esir mübadelesi anlaşmasını etkinleştirmek için bir yürütme mekanizması
- Taiz hakkında varılan uzlaşıların ilan edilmesi
Söz veriyoruz:
- Bu anlaşmanın hükümlerini tam olarak uygulamaya ve uygulanması için herhangi bir engelin ortadan kaldırılması yönünde çalışmaya,
- Anlaşmanın tam olarak uygulanması fırsatlarını baltalayacak herhangi bir karara varmaktan kaçınmaya,
- Daha sonra üzerinde anlaşılacak bir yerde ve 2019 yılının Ocak ayında gerçekleştirilecek istişarelere kayıtsız şartsız devam etmeye…
Hudeyde maddeleri
- Eyalette ve Hudeyde şehrinde derhal bir ateşkes ilan edilmesi ve anlaşmanın imzalanmasından hemen sonra yürürlüğe girmesi
- Hudeyde, Salif ve Ras İsa limanlarında bulunan güçlerin, şehir ve limanların dışında bulunan ve üzerine uzlaşılan bölgelerde yeniden konuşlandırılması
- Eyalete, Hudeyde şehrine ve Hudeyde, Salif ve Ras İsa limanlarına taraflarca herhangi bir askeri takviye getirilmemesi
- Şehirdeki tüm silahlı askeri görünümlerin kaldırılması
- BM başkanlığında yeniden yerleşim koordinasyonuna ilişkin ortak bir komite kurulması ve tarafların üyelerinin ateşkesi ve yeniden yerleşimi takip etmek üzere komitede yer alması
- Komitenin BM Genel Sekreteri aracılığıyla tarafların anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirdiklerine dair Güvenlik Konseyi'ne haftalık rapor sunması
- Komite, yeniden konuşlandırmayı ve Hudeyde şehri ile birlikte Hudeyde, Salif ve Ras İsa limanlarındaki mayınların çıkarılması sürecini denetleyecek
- BM, Yemen Kızıldeniz Limanları Genel Kurumu’nun Hudeyde, Salif ve Ras İsa limanlarını yönetim ve denetimini desteklemekte lider bir rol oynayacak. Buna, Hudeyde, Salif ve Ras İsa limanlarındaki BM Doğrulama ve Denetim Mekanizması’nın (UNVIM) güçlendirilmesi de dâhildir.
- BM’nin Hudeyde şehrinde ve Hudeyde, Salif ve Ras İsa limanlarındaki varlığının güçlendirilmesi
- Tarafların BM’nin Hudeyde’deki çalışmalarını alışmalarını kolaylaştırması
- Hudeyde şehrinde ve Hudeyde, Salif ve Ras İsa limanlarındaki sivil hareketliliğin ve mal alışverişinin serbest bir şekilde gerçekleşmesinin kolaylaştırılması ve insani yardımların engellenmemesi
- Hudeyde, Salif ve Ras İsa limanlarının tüm gelirlerinin devlet memurlarının maaşlarının ödenmesine katkı olarak Hudeyde’de bulunan şubesi aracılığıyla Yemen Merkez Bankası'na yatırılması
- Hudeyde şehrinin ve Hudeyde, Salif ve Ras İsa limanlarının güvenliği Yemen yasasına uygun olarak yerel güvenlik güçlerinin sorumluluğunda olacak ve yerel kurumların işleyişine engel olacak durumlar ortadan kaldırılacak
- Bu sözleşme müteakip istişarelerde veya müzakerelerde emsal teşkil etmeyecektir.
- Bu anlaşma, Yeniden Yerleşim Koordinasyon Komitesi tarafından belirlenecek aşamalar dâhilinde uygulanacak ve Hudeyde, Salif ve Ras İsa limanlarına ilişkin yeniden yerleşim süreci ilk aşaması ateşkesin yürürlüğe girmesinden sonraki iki hafta içinde tamamlanacak. Süreç ise ateşkes anlaşmasının yürürlüğe girmesi ile birlikte en fazla 21 gün içinde tamamlanacak.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Sadr, Irak’ta iki ilde askeri kanadını dondurdu

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP
TT
TT

Sadr, Irak’ta iki ilde askeri kanadını dondurdu

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP

Irak’ta Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr, Salı günü yaptığı açıklamada, hareketin askeri kanadı olarak bilinen “Seraya es-Selam”ın Basra ve Vasıt (Kût) vilayetlerinde faaliyetlerinin dondurulmasına karar verdiğini duyurdu. Açıklama, hareket mensuplarının bir kamu görevlisini darp ettiği görüntülerin sosyal medyada yayılmasının ardından geldi.

Irak makamları zaman zaman, belediye mevzuatına aykırı biçimde inşa edilen yapıları yıkım kararıyla kaldırıyor. Yerel halk arasında “tecevüz” olarak bilinen bu kaçak yapılar sorunu, çoğu zaman siyasi ve toplumsal gerilimlere neden oluyor.

Son olarak, sosyal medyada paylaşılan videoda Sadr Hareketi’ne bağlı kişiler olduğu belirtilen bir grup, Basra’nın merkezinde kaçak yapıların yıkımından sorumlu Makal Belediyesi Müdürü Esir el-Ubeydi’yi darbediyor. Görüntülerde, Ubeydi’nin, hareket mensuplarına ait olduğu öne sürülen kaçak bir evi yıktığı için hedef alındığı belirtiliyor. Video ülkede geniş yankı uyandırdı ve tepkiye yol açtı.

Basra’daki kaynaklara göre, yıkılan ev Sadr Hareketi’ne bağlı din adamı Şeyh Kusay el-Esedi’ye ait. El-Esedi’nin dinî eğitim gören, cuma imamı ve Seraya es-Selam’da görevli bir isim olduğu aktarılıyor. Ev, kentin en değerli bölgelerinden birinde izinsiz olarak kullanılıyordu.

Sadr’a yakınlığıyla bilinen ve X platformunda açıklama yapan “Salih Muhammed el-Iraki” isimli hesap, Seraya es-Selam’ın Basra ve Vasıt’ta altı ay süreyle “dondurulması ve tüm merkezlerin kapatılması” talimatını duyurdu. Açıklamada, kararın, “Seraya es-Selam’ın adını kirleten ihlallerin ve hakaretlerin önüne geçmek amacıyla” alındığı belirtildi.

Iraki mesajında, söz konusu davranışların “harekete karşı dış çevreler tarafından kasıtlı olarak yapılmış olabileceğini” öne sürerek “Seraya es-Selam’ın itibarı benim için varlıklarından daha önemlidir” ifadelerini kullandı.

Seraya es-Selam mensupları, 2014’ten bu yana özellikle Samarra kentinde yoğun şekilde konuşlanmış durumda. Kentte, 2006’da El Kaide tarafından bombalanan İmam Ali el-Hadi ve İmam Hasan el-Askeri türbeleri bulunuyor ve saldırının ardından bölgede mezhepsel çatışmalar patlak vermişti.

Örgütün ayrıca Bağdat ve Şii nüfusun çoğunlukta olduğu orta ve güney vilayetlerinde yaygın merkezleri bulunuyor. Hareket mensupları geçmişte de sosyal medyada Sadr’a yönelik sert eleştiriler yapan kişilere saldırmakla gündeme gelmişti.

sdvfg
Irak'ın güneyindeki Basra kentinde bulunan Şatt el-Arab sahil şeridinin önünden araçlar geçiyor (AFP)

Sadr hareketi, son hükümette ve parlamentoda temsil gücünü kaybetmiş olsa da, Seraya es-Selam ve hareket tabanı pek çok bölgede hâlâ ciddi nüfuza sahip.

Basra Valisi Esad el-İydani, saldırı sonrasında Sadr ile iletişime geçtiğini açıklayarak, “Sadr bu ihlali reddetti ve sorumluların cezalandırılacağını söyledi” dedi.

‘Mutsuz bir durumdayım’

Saldırıya uğrayan belediye yetkilisi Esir el-Ubeydi, yaşananları “mutsuz ve trajik bir durum” olarak tanımladı. Basra valisine gönderdiği ses kaydında, “Bu muameleyi hak edecek ne yaptığımı bilmiyorum” ifadelerini kullanarak korunma talep etti.

Ubeydi, görevini güvenlik güçleri ve yıkım ekipleri eşliğinde yürüttüğünü belirterek, evinin iki gündür akrabaları tarafından korunmak zorunda kaldığını anlattı. Yaptığı açıklamada, “Dört gündür uyuyamıyorum. Şikâyet için karakola gittiğimde bile hareket mensupları benden önce oradaydı” dedi.

Basra’da kaçak yapıların sayısına ilişkin net veri bulunmasa da, kentte nüfus artışı ve çarpık kentleşme nedeniyle sorun giderek büyüyor. Yerel yönetim son dönemde çok sayıda kaçak yapıyı yıktı ancak bu operasyonlar çoğu zaman bölgede gerginliklere yol açıyor.

ARAP DÜNYASI

Gazze’de hava koşullarına bağlı olumsuzluklar nedeniyle 4’ü çocuk 17 Filistinli hayatını kaybetti

32 yaşındaki Rafet Alvan (sağda) ve ailesi, Gazze şehrinde soğuk bir sabah, sahilde kurulan geçici mülteci kampında çadırlarının önünde dururken, giysileri plastik bir örtü üzerinde kurumaya bırakılmış durumda. (AP)
32 yaşındaki Rafet Alvan (sağda) ve ailesi, Gazze şehrinde soğuk bir sabah, sahilde kurulan geçici mülteci kampında çadırlarının önünde dururken, giysileri plastik bir örtü üzerinde kurumaya bırakılmış durumda. (AP)
TT
TT

Gazze’de hava koşullarına bağlı olumsuzluklar nedeniyle 4’ü çocuk 17 Filistinli hayatını kaybetti

32 yaşındaki Rafet Alvan (sağda) ve ailesi, Gazze şehrinde soğuk bir sabah, sahilde kurulan geçici mülteci kampında çadırlarının önünde dururken, giysileri plastik bir örtü üzerinde kurumaya bırakılmış durumda. (AP)
32 yaşındaki Rafet Alvan (sağda) ve ailesi, Gazze şehrinde soğuk bir sabah, sahilde kurulan geçici mülteci kampında çadırlarının önünde dururken, giysileri plastik bir örtü üzerinde kurumaya bırakılmış durumda. (AP)

Gazze Şeridi’ndeki Sivil Savunma Müdürlüğü Sözcüsü Mahmud Basal, bölgede etkili olan şiddetli yağışların başlamasından bu yana 17’den fazla binanın tamamen çöktüğünü açıkladı.

Şarku’l Avsat’ın Filistin Safa Haber Ajansı’ndan aktardığına göre Basal, hava koşullarına bağlı olumsuzluklar nedeniyle 4’ü çocuk olmak üzere 17 kişinin aşırı soğuktan hayatını kaybettiğini, diğer can kayıplarının ise bina çökmeleri sonucu meydana geldiğini belirtti.

erf
Gazze şehrinde yağmurlu bir günün ardından su basmış bir çadırda ağlayan yerinden edilmiş Filistinli kadın (Reuters)

Basal, 90’dan fazla konut binasında tehlikeli düzeyde kısmi çökmeler yaşandığını, bunun da binlerce kişinin hayatı için doğrudan tehdit oluşturduğunu söyledi. Basal ayrıca, Gazze Şeridi’ndeki barınma merkezlerinin yaklaşık yüzde 90’ının, sel suları ve yağmur nedeniyle tamamen sular altında kaldığını ifade etti.

Tüm bölgelerde vatandaşlara ait çadırların zarar gördüğünü ve su bastığını kaydeden Basal, bunun binlerce ailenin geçici barınaklarını kaybetmesine yol açtığını; giysi, yatak, döşek ve battaniyelerin zarar görerek halkın insani sıkıntılarını daha da artırdığını vurguladı.

sd
Gazze şehrindeki sahilde kurulan geçici mülteci kampında, annesi çamaşır yıkarken, bir Filistinli çocuk annesinin yanında duruyor. (AP)

Basal, alçak basınç sistemlerinin başlamasından bu yana sivil savunma ekiplerinin vatandaşlardan 5 binden fazla yardım ve imdat çağrısı aldığını aktardı.

sdv
Yoğun yağışlar nedeniyle Gazze'nin merkezindeki ez-Zevayide mahallesinde kısmen suya batmış bir araba (AP)

Uluslararası topluma bir kez daha acil çağrıda bulunan Basal, vatandaşlara yardım ulaştırılması ve acil insani ihtiyaçların karşılanması için derhal harekete geçilmesi gerektiğini söyledi. Çadırların yetersiz kaldığını belirten Basal, ilgili kurum ve uluslararası kuruluşlardan çadır gönderilmemesini talep ederek, derhal ve acil şekilde yeniden imar sürecinin başlatılması, insan onurunu koruyan ve hayatı güvence altına alan kalıcı ve güvenli konutların sağlanması çağrısında bulundu.

ARAP DÜNYASI

Sarı hat, Mısır ile İsrail arasında gerilim yaratıyor

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Bureyc'de İsrail ordusu tarafından çizilen sarı hat sınırı (Arşiv – AFP)
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Bureyc'de İsrail ordusu tarafından çizilen sarı hat sınırı (Arşiv – AFP)
TT
TT

Sarı hat, Mısır ile İsrail arasında gerilim yaratıyor

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Bureyc'de İsrail ordusu tarafından çizilen sarı hat sınırı (Arşiv – AFP)
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Bureyc'de İsrail ordusu tarafından çizilen sarı hat sınırı (Arşiv – AFP)

İsrail medyasında, Binyamin Netanyahu hükümetinin Gazze Şeridi’ndeki uygulamaları nedeniyle Mısır ile İsrail arasındaki gerilimin son dönemde arttığına dair haberler yer alırken, Mısırlı üst düzey bir yetkili Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Mısır makamları İsrail’in Şarm eş-Şeyh Anlaşması’nı ihlal eden uygulamalarını tespit etti, bunlara ilişkin bir dosya hazırladı ve Washington’ı bilgilendirdi” dedi.

Mısır’da görev yapmış bazı eski askeri yetkililere göre ise Kahire, İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki adımlarını, üzerinde uzlaşılan Trump planından kaçınma girişimi ve sarı hat olarak bilinen bölgede kalıcı bir İsrail askeri varlığı tesis etme çabası olarak değerlendiriyor. Bu durumun Mısır’ın ulusal güvenliğini tehdit ettiği ifade ediliyor.

Sarı hat, 10 Ekim’de Şarm eş-Şeyh’te ABD Başkanı Donald Trump’ın katılımıyla imzalanan ve Gazze savaşını sona erdirmeyi amaçlayan barış planı kapsamında, Gazze Şeridi’ni iki bölüme ayıran bir ayrım hattı olarak tanımlanıyor. Buna göre hat, Filistinlilerin kontrolündeki batı bölgesindeki toprakların yüzde 47’sini, İsrail’in kontrolü altındaki Gazze’nin yüzde 53’ünden ayırıyor. Gazze’deki Filistinlilerin neredeyse tamamının, bu hattın batısındaki bölgeye göç etmek zorunda kaldığı belirtiliyor.

xsdf
ABD Başkanı Donald Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu arasında Gazze barış planını görüşmek üzere bu ayın sonlarında bir zirve yapılması bekleniyor. (AFP)

İsrail Kanal 14 televizyonunun yayımladığı bir raporda, İsrail ordusunun sarı hat olarak bilinen bölgede faaliyet yürüttüğü ve Gazze Şeridi’nin coğrafi yapısını değiştirdiği öne sürüldü. Kanalın aktardığına göre Kahire, bu durumu ‘bölgesel çıkarlarına yönelik doğrudan bir tehdit’ olarak değerlendiriyor. Raporda, söz konusu faaliyetlerin Mısır’ı öfkelendirdiği ve Kahire’nin, Gazze Şeridi’ni ikiye bölmeye, bölgenin demografik ve coğrafi yapısını değiştirmeye çalıştığı gerekçesiyle İsrail’i ABD’ye şikâyet ettiği belirtildi.

Rapora göre Kahire, özellikle İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir’in sarı hata ilişkin açıklamalarının ardından Gazze’de yaşananları büyük bir endişeyle izliyor. Zamir’in bu hattı yeni bir savunma ve saldırı hattı olarak nitelemesine dikkat çekilirken, İsrail ordusunun kontrolü altında bulunan bölgede tünel altyapısını tahrip etme ve evleri yıkma gibi faaliyetlerinin, Kahire’de Gazze’de uzun vadeli bir askeri varlık tesis edilmesine yönelik hazırlık olarak yorumlandığı ifade edildi. Bu durumun, Mısır’ı Washington nezdinde acil diplomatik girişimlerde bulunmaya sevk ettiği kaydedildi.

Mısır Askerî İstihbaratı eski Başkan Yardımcısı ve İstihbarat Dairesi eski Başkanı Korgeneral Ahmed Kâmil ise Mısır’ın İsrail’in üzerinde uzlaşılan barış planından kaçınma girişimlerine karşı büyük bir öfke duyduğunu belirtti. Kâmil, İsrail’in sarı hattaki hamlelerinin Gazze’de ve Mısır sınırına yakın bölgelerde kalıcı bir askeri varlık oluşturma niyetine işaret ettiğini, bunun da Mısır’ın ulusal güvenliği açısından ciddi bir tehdit oluşturduğunu vurguladı.

uı
Kaynaklar, Mısır'ın Sisi ve Netanyahu arasında bir zirve düzenlenmesi için şartlar belirlediğini bildiriyor. (İsrail medyası)

Kâmil, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Mısır’ın tutumunun ulusal güvenliği ilgilendiren bir dizi temel konuda açık, net ve değişmez olduğunu söyledi. Kâmil, bu tutumun, barışın Mısır dış politikasının temel ve stratejik hedefi olması, Kahire’nin İsrail tarafıyla imzalanan anlaşmalara bağlılığı ve İsrail’in iki taraf arasında imzalanan anlaşmalara saygı göstermesi gerekliliğine dayandığını ifade etti.

Kâmil, Mısır’ın İsrail ile gerilimin düşürülmesine yönelik şartlarının, Gazze anlaşmasının ABD Başkanı Donald Trump’ın girişimi doğrultusunda tüm aşamalarıyla uygulanmasını kapsadığını belirtti. Buna göre, herhangi bir engelleme ya da geçersiz gerekçeler olmaksızın ikinci aşamaya derhal geçilmesi, kalıcı ateşkesin tesis edilmesi ve barış sürecine geçilmesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca İsrail’in anlaşmayı eksiksiz uygulaması, mutabık kalınan miktarlarda insani yardımların girişine izin vermesi ve Refah Sınır Kapısı’nın iki yönde açılması şartlarını sıraladı.

Kâmil’e göre diğer şartlar arasında, Mısır’ın Gazze Şeridi sakinlerinin zorla ya da gönüllü göçe zorlanmasını kesin olarak reddetmesi, İsrail’in Batı Şeria’da yerleşim kurulmasına ve bölgenin İsrail’e ilhakına yönelik adımlarına karşı çıkılması, İsrail ordusunun Philadelphia Koridoru da dahil olmak üzere Gazze Şeridi’nin tamamından çekilmesi ve 7 Ekim 2023 sınırlarına dönülmesi yer alıyor. Kâmil, mevcut İsrail varlığının, anlaşmanın aşamalarının uygulanmasına bağlı geçici bir durum olduğunu, sarı hat da dahil olmak üzere tüm hatların fiili ve hukuki geçerliliği olmayan, varsayımsal çizgiler olduğunu ifade etti.

Dördüncü şartın ise Netanyahu ve hükümetinin, Arap Barış Girişimi kapsamında yer alan açık Arap taleplerine ne ölçüde yanıt verdiğiyle ilgili olduğunu belirten Kâmil, bunun; işgal altındaki Arap topraklarından çekilme, iki devletli çözüme onay verilmesi ve Filistinlilerin Gazze ya da Batı Şeria’dan zorla yerinden edilmesinin reddedilmesi gibi başlıkları içerdiğini söyledi. Ayrıca İsrail’in iyi komşuluk ve saldırmazlık yönünde iyi niyet göstermesi, nükleer silah tehdidinden arındırılmış bir bölge oluşturulmasına ilişkin uluslararası taleplerle uyumlu adımlar atması ve bu alandaki uluslararası anlaşmalara katılması gerektiğini vurguladı.

d
Hamas mensupları, Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) çalışanlarını, ateşkes anlaşması kapsamında İsrail güçlerinin geri çekildiği ‘sarı hat’ içindeki bir bölgeye götürüyor. (Arşiv – Reuters)

Mısır’ın, ABD ve İsrail’in Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu arasında bir görüşme düzenleme girişimlerine, İsrail’in barış ve bölgesel istikrara dair açık ve uygulanabilir bir girişimde bulunmadan yanıt vermeyeceği değerlendiriliyor.

İsrail medyasının aktardığına göre ABD, Sisi, Netanyahu ve Trump’ın katılımıyla Washington’da üçlü bir zirve düzenlemeyi denedi. Ancak bu girişim, Mısır’ın şartları nedeniyle İsrail açısından ‘kabul edilemez’ bulundu. Aynı raporlarda, Kahire’nin, Trump’ın bu ay sonunda Florida’da Netanyahu ile yapacağı görüşmede İsrail’e yönelik baskı yaparak Gazze’deki adımlarını sınırlaması yönünde rol oynayacağını beklediği kaydedildi.

Mısırlı strateji uzmanı Tümgeneral Semir Ferec, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Trump-Netanyahu zirvesinin sonuçlarına büyük önem atfedildiğini ve Trump’ın, adını taşıyan Gazze Barış Planı’nın uygulanması konusunda Netanyahu üzerinde kesinlikle baskı kuracağını söyledi.

Ferec, Mısır’ın pozisyonunun, Trump-Netanyahu zirvesinin sonuçlarına bağlı olarak değerlendirileceğini, ancak aynı zamanda İsrail’in sarı hat ya da Gazze’nin herhangi bir bölgesinde kalıcı askeri varlık tesis etmesini asla kabul etmeyeceğinin açık ve net olduğunu vurguladı. Ferec’e göre Mısır, Netanyahu hükümetinin tüm hareketlerinin, İsrail ordusunun Gazze’nin tamamından çekilmesini öngören barış planını engellemeye yönelik girişimler olduğunun farkında.