​IKBY’deki siyasi kriz tekrar başa döndü

​IKBY’deki siyasi kriz tekrar başa döndü
TT

​IKBY’deki siyasi kriz tekrar başa döndü

​IKBY’deki siyasi kriz tekrar başa döndü

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) iki ana partisi KDP ve KYB’nin ikili görüşmeler sonucu vardığı anlaşma taslağına bugün (pazar) düzenleyecekleri resmi törenle imza atmaları beklenirken, KYB yönetiminin dün Süleymaniye’de yaptığı toplantıda yeni şartlar öne sürmesi, iki taraf arasındaki krizin tekrar başa döndüğü yorumlarını beraberinde getirdi.
Eski IKBY Başkanı Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi’nden (KDP) üst düzey bir heyet ile Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (KYB) üyeleri arasında Cuma günü Süleymaniye kentinde düzenlenen toplantı sonrasında iki parti arasındaki ihtilafları giderecek bir anlaşma taslağının kabul edildiği duyurulmuştu.
KYB’den yapılan açıklamada, anlaşma taslağının parti yönetimi tarafından görüşülmesinin ardından Pazar günü imzaların atılacağı belirtilmişti. Ancak KYB yönetiminin dünkü toplantısının ardından sürpriz bir açıklama yapıldı. Cumhurbaşkanı Berham Salih’in de katıldığı toplantıda yeni şartların öne sürülmesi herkesi şaşırttı.
KYB yönetimi, söz konusu taslağın imzalanması için, IKBY’de kurulacak yeni hükümetle ilgili henüz çözülmeyen tüm sorunların ele alınarak uzlaşı sağlanmasını, Kerkük’te durumun normale dönmesi ve Bağdat merkezi hükümette Kürtlere ayrılan bakanlıklara aday belirleme sorunun çözülmesi şartlarını öne sürdü.
KYB’den boykot resti
KYB’den isminin açıklanmasını istemeyen üst düzey bir yetkili, KDP’nin öne sürülen şartları kabul etmemesi halinde IKBY meclisinin 18 Şubat'ta (yarın) başkanlık divanı seçimi için düzenlenecek oturumu boykot edeceklerini açıkladı.
KYB’li yetkili, “Parti yönetimi, söz konusu anlaşma taslağına, öne sürülen şartlar KDP tarafından kabul edilmedikçe onay vermeyecek. KDP ile birlikte bu meselelerin bir hamlede çözülmesi gerekir. Aksi takdirde KYB grubuna ait 21 milletvekili meclis oturumunu boykot edecek” diye konuştu.
Kerkük sorunu
KYB Başkanlık Konseyi üyesi Ala Talabani, partisine yakın haber ajansına yaptığı açıklamada, KYB’li milletvekillerinin meclis oturumuna katılmasının, KDP’nin öne sürülen şartları onaylamasına bağlı olduğunu söyledi. Talabani, KYB ve KDP yetkilileri arasında Cuma günü gerçekleşen toplantıda, KDP’li yetkililerin Kerkük ile ilgili nihai tavrını açıklamadıklarını belirtti. Talabani, “Şunu kesin bir şekilde vurgulamak istiyoruz: KDP öne sürülen şartlarla ilgili nihai tavrını açıklamadığı sürece bu anlaşmayı imzalamayı reddediyoruz. Bu da doğal haliyle IKBY’de siyasi bir krize ve iki parti arasındaki ilişkilerin gerilmesine yol açacaktır. Yani bu aynı zamanda siyasi krizin tekrar başa döneceği anlamına geliyor” dedi.
Dünkü toplantının ardından KYB, yaptığı açıklamada,  IKBY içerisinde mevcut sorunların çözümü, Kerkük’te durumun normale dönmesi ve merkezi hükümette bakanlıklar ile ilgili sorunların tek bir hamleyle çözmeyi kabul etmesi halinde KDP ile geniş kapsamlı bir anlaşma yapmaya hazır olduklarını bildirdi.
KYB’nin açıklamasında ayrıca tek taraflı alınacak kararların vahim sonuçlar doğuracağı uyarısında bulunuldu. KDP kanadından ise açıklamaya yönelik henüz bir yorum yapılmadı.
KYB toplantısından sızdırılan bilgilere göre, eski Kerkük Valisi Necmeddin Kerim’in parti üyeliğinden çıkarıldığı ve KYB Politbüro Sözcüsü Sadi Ahmed Pire’nin yerine Latif Şeyh Ömer’in getirildiği belirtildi.



Trump Suriye'de denklemi değiştirebilir mi?

İsrail saldırısının ardından Suriye ile Lübnan arasındaki Cussiye Sınır Kapısı’nda büyük bir yıkım meydana geldi ve geçişler engellendi. (AFP)
İsrail saldırısının ardından Suriye ile Lübnan arasındaki Cussiye Sınır Kapısı’nda büyük bir yıkım meydana geldi ve geçişler engellendi. (AFP)
TT

Trump Suriye'de denklemi değiştirebilir mi?

İsrail saldırısının ardından Suriye ile Lübnan arasındaki Cussiye Sınır Kapısı’nda büyük bir yıkım meydana geldi ve geçişler engellendi. (AFP)
İsrail saldırısının ardından Suriye ile Lübnan arasındaki Cussiye Sınır Kapısı’nda büyük bir yıkım meydana geldi ve geçişler engellendi. (AFP)

Konuyu daha sonraki bir aşamaya bırakmayı tercih eden Trump, diğer ayrıntıları açıklamadan, ilgili taraflardan ‘derhal ateşi kesmelerini ve müzakere masasına oturmalarını’ isteyeceğini söyledi. Ayrıca İran'a milislerini finanse etmeyi durdurması için doğrudan uyarılarda bulunacağını bildirdi.

Tüm gözler ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin Ortadoğu'da uygulamak istediği politikalara çevrilmişken ve Demokrat Parti adayı Kamala Harris'in şansının da yüksek olduğu düşünüldüğünde, Donald Trump'ın zaferinin ardından durum tersine döndü.

Washington Post'ta yer alan bir köşe yazısına göre Biden yönetimi, İran'ın kontrolünden kurtulmak için Suriye'ye yardım sağlamaya çalışıyordu. Yazıda hem İsrail'in hem de ABD'nin, İran'ın İsrail'e karşı savaşta Suriye sınırından Hizbullah'ı beslemeye devam etmesini önlemek için Şam'a yardım etmek istediği belirtiliyor.

frgth5y
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed, Mayıs 2023'te Cidde'de düzenlenen Arap Birliği Zirvesi'nde (Reuters)

ABD'li ve İsrailli yetkililer, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in bu tür kontrolleri destekleyebileceğini, çünkü İran'ın Şam'daki ağırlığından rahatsız olduğunu düşünüyor. Esed, İran'ın ikmal operasyonlarını sınırlandırmayı başarırsa, Biden yönetimi ‘olumlu adımlara karşılık olumlu adımlar’ temelinde karşılıklı jestlere hazır görünüyor.

Yazar İsrailli bir kaynağın şu sözlerini aktardı: “Esed'in en azından Suriye üzerinden Hizbullah'a silah akışını durdurmasını ve belki de daha fazlasını sağlayabileceğini umuyoruz. ABD, Suriyeliler bu yolu seçerse onlara bazı avantajlar sağlamaya hazır.”

Muhalefet temasları

Washington'da Suriye krizi dosyasında aktif olan Suriyelilere göre bu eğilim yeni değil ve geçen yıl başladı. Kendileriyle temas kuranlar arasında sadece Biden yönetiminin temsilcileri değil, aynı zamanda Suriye krizi dosyasında sahada bir fark yaratmaya yönelik devam eden çabalar ışığında eski Başkan Trump da vardı.

Muhalif bir siyasi aktivist olan Eymen Abdunnur, Cumhuriyetçi Senatör Ben Cardin'in yardımcılarının yaklaşık bir yıl önce Esed rejimiyle normalleşmenin durdurulmasını öngören yasanın dondurulacağı ve bunun da Suriye rejimiyle yeniden bağlantı kurulmasına olanak sağlayacağı konusunda kendilerini bilgilendirdiğini söyledi.

Şarku’l Avsat'a konuşan Abdunnur, Demokratların da, özellikle Cumhuriyetçiler bu konuda kendileriyle hemfikir olduğu için, bu dondurma işlemini bozmaya yönelik her türlü girişimin reddedileceği tehdidinde bulunduğunu belirtti.

scdf
Suriye'nin batısındaki Lazkiye'de meydana gelen depremin ardından yıkılan bir binanın enkazında çalışan arama kurtarma görevlileri (Reuters)

Abdunnur, aynı durumun Şubat 2023'te Suriye'yi vuran depremin ardından bazı maddeleri dondurulan ve Suriye toprakları üzerinden Lübnan'a doğalgaz boru hattı ve Suriye'ye petrol boru hattı anlaşmasının geçirilmesi de dahil olmak üzere birçok konunun geçirilmesi için sürdürülen bir ‘geleneğe’ dönüşen Sezar Yasası için de geçerli olacağını belirtti. Bu durum, Sezar Yasası ile çelişmesine rağmen Birleşmiş Milletler'in (BM) Suriye'de bir dizi projeyi hayata geçirmesine ve bütçesini arttırmasına olanak sağlayarak genişletildi.

İki taraf arasındaki farklı pozisyonlar

Ancak Abdunnur, Biden yönetimi ve aday Kamala Harris ile temasların Donald Trump ile yapılan görüşmelerle aynı düzeyde olmadığını ifade etti. Harris ile Engagement Foundation tarafından düzenlenen bir Zoom toplantısına karşılık, Trump Suriyeliler ve Lübnanlılarla dört doğrudan kişisel görüşme gerçekleştirmiş, ayrıca danışmanları, aile üyeleri ve Lübnanlı kayınpederi ile bölgedeki savaşların nasıl durdurulacağına ilişkin görüşlerini sundukları 15 toplantı yapmış.

th5y
Suriye'deki İranlı milisler (Arşiv - SOHR)

Suriyeli muhalif Abdunnur, Trump'ın diğer ayrıntıları açıklamadan, konuyu daha sonraki bir aşamaya bırakmayı tercih ederek, ilgili taraflardan ‘derhal ateşi kesmelerini ve müzakere masasına oturmalarını’ isteyeceğini açıkça söylediğini belirtti. Abdunnur’un ifade ettiğine göre Trump ayrıca, İran'a milislerini finanse etmeyi durdurması için doğrudan uyarıda bulunacağını ve bunu başarmak için Tahran'ın mali kaynaklarına kısıtlamalar getireceğini doğruladı.

Suriyeli Kürtler

Buna karşılık Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) siyasi kanadı Suriye Demokratik Konseyi'nin Washington'daki temsilcisi Bessam İshak, Demokratlardan ve Cumhuriyetçilerden duyduklarının şu ana kadar ‘sözlü vaatlerden’ öteye geçmediğini söyledi. İshak Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, özellikle de Trump kazandıktan sonra, ihtiyatlı olmanın çok önemli olduğunu vurguladı.

xcvf
Türkiye'den Suriye'nin doğusundaki SDG mevzilerine bombardıman (Arşiv - AFP)

İshak, kuzeydoğu Suriye'ye yönelik projelerini ve bu bölgedeki yaklaşık 900 kişilik ABD kuvvetlerinin geleceğini bilmek istediklerini, zira Trump'ın 2019'da bu kuvvetleri geri çekme emri verdiğini, ancak danışmanlarının ve ABD Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) baskısı üzerine bu kararından vazgeçtiğini belirtti.

İshak, Trump'ın Türkiye ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ilişkilerinin nasıl olacağını henüz bilmediklerini ve Ankara ile yapılacak herhangi bir anlaşmanın kendi zararlarına olmasından korktuklarını ifade etti.

Bu yazının sonunda birçok kişi Suriye krizinde ‘durgun suları’ hareketlendirmek için geri sayımın başlayıp başlamadığını ve Trump'ın seçim vaatlerini bölgedeki birçok dosya ve savaşın çözümüne yol açacak şekilde hayata geçirip geçirmeyeceğini merak edebilir. Bunlar, Trump 20 Ocak'ta Beyaz Saray'a resmen dönene kadar cevaplanması için biraz beklemesi gereken sorular.