​Sudan'da toplumsal dayanışma: "Hartum Komünü"

Beşir yönetimine karşı oluşan muhalafet toplumsal dayanışma ile ayakta kalıyor
Beşir yönetimine karşı oluşan muhalafet toplumsal dayanışma ile ayakta kalıyor
TT

​Sudan'da toplumsal dayanışma: "Hartum Komünü"

Beşir yönetimine karşı oluşan muhalafet toplumsal dayanışma ile ayakta kalıyor
Beşir yönetimine karşı oluşan muhalafet toplumsal dayanışma ile ayakta kalıyor

Sudanlı protestocuların, başkent Hartum'daki Genelkurmay Başkanlığı merkezi önünde sürdürdükleri oturma eylemi sürüyor.
Göstericiler oturma eylemi sahasında ‘Sosyalist bir Komün’ kurduklarını açıkladılar. Protestoculara gıda ve müzik olanağı sağlayan çekirdek kadroyu ise "Komün Hükümeti" ilan eden protestocular, devrimin ivmesini korumak istiyor. Şiddete başvurulmasına kesinlikle karşı çıkan protestocular, hareketin barışçıl bir şekilde devam etmesini talep ediyor.
Ordu binası ve önündeki meydan, Sudanlıların 30 yıl boyunca Beşir yönetiminden olumsuz etkilenen farklı kesimlerin buluşma alanına dönüştü.
Çoğu 30 yaşın altındaki kadın ve erkeklerden oluşan protestocular, Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir ve kadrolarının yönetimden çekilmesine yönelik taleplerinden asla vazgeçmeyeceklerini vurguluyorlar.
Gösterciler “Biz kendi kendimizi yöneten bir nesiliz, bir kişi tarafından yönetilmeyi reddediyoruz” şeklinde slogan attılar.
Sudan toplumu, gösterci gençlere yardım konusunda da çeşitli yardım kampanyaları düzenliyor.
Protestocuların toplandığı Başkan Beşir'in ikametgahına yakın olan Genelkurmay Başkanlığı'nın da yer aldığı cadde, toplum desteği ile tüm güvenliğin sağlandığı bölgeye dönüştü.
Gösteriye katılan bir eylemci, "Bir kişi caddeye girmesine izin verilmeden önce birden fazla güvenlik denetimine maruz kalıyor" dedi ve ekledi: "Gelenler, terörist olmadığından emin olmak, devrimi barışçıl bir şekilde sürdürmek ve protestocuların güvenliğini korumak için sıkı bir kontrolden geçiriliyor.”
Şarku'l Avsat’ın kaynaklarına göre, halkın oluşturduğu güvenlik ve denetim kuvvetleri, yoldaşlarının isteklerine tüm iyi niyetleriyle cevap veren gençlerden oluştu.
Hartum'da 42 ila 45 derece arasında seyreden yüksek sıcaklıklarla mücadele eden protestocuların bazıları oturan eylemcilerin yüzlerine ve kafalarına su püskürtmek için el aletleri ve su pompaları ile hizmet veriyor.
Sudanlı eylemciler, kendilerine jest yapan bu protestoculara "Vantilatör adam" gibi İngilizce ve Arapça içeren isimler taktı. Bir başka protestocu ise Facebook hesabından şu notu paylaştı: "Vücudunuzu nemlendirmek için üzerinize su serpiyorlar, çünkü hava sıcak, alana giriyor ve nemin tadını çıkarıyorsunuz."
Sudan'daki protestoların başlamasından bu yana, gençler gaz bombalarıyla mücadele ediyor, güvenlik görevlilerinin saldırılarına karşı kendilerini savunma konusunda uzmanlaşan göstericiler gazın vücutlarına yayılmasını engellemek için yanlarında su kovası taşıyorlardı. 19 Aralık'ta ülkedeki halk devriminin patlak vermesinden bu yana bu göstericiler eylemciler arasında "kova adamlar” olarak anılıyordu.
Beşir rejiminin etkisiyle yapılan caddelerdeki “Bu kutuda sizin için para var” sadaka kutularını kendi yöntemlerince kullananan eylemciler bu paralarla protestocuların ulaşım masraflarını karşılıyor ve onlar için gereken hizmetleri sağlıyor.
Bu caddede devam eden gösteriler, 30 yıldır devam eden Ömer Beşir hakimiyetindeki Sudan’da gençler arasındaki ilişkiyi yeniden şekillendirerek pek çok değeri yeniden canlandırdı. Bir gösterici, Facebook üzerinden yaptığı bir paylaşımda "Hükümet  değişmiş olsaydı, nelerin değişeceğini söylerdim. Bu insanlar bize yolsuzluk, ırkçılık, hırsızlık, rüşvet, arabuluculuk ve din üzerinden ticaret yapmayı öğrettiler, Fakat devrim, çer çöpü silip süpüren şiddetli bir yağmur gibi geldi ve bizi, ülkemize ve vatanseverliğimize duyduğumuz gururu yeniden tesis etti. Bu devrim, iktidardakileri alaşağı ederek büyük bir ahlaki değişim gerçekleştirecek” ifadelerine yer verdi.
Çok sayıda kadının gösterilere ve gece nöbetlerine katılmasına rağmen, yasal komite görevlileri tek bir "cinsel taciz" vakası kaydedilmediğini açıkladı. Eyleme katılan bir avukat: "Binlerce güzel genç kızın varlığına rağmen, bize taciz vakası gelmedi ve bu gerçek tacizcilerin kim olduğunu ortaya koyuyor” şeklinde konuştu.
Öte yandan, gösterilerin yapıldığı meydanlarda içme suyu şirketlerinin koyduğu büyük bir buzdolabı ve bisküvi ile sandviçler dağıtan küçük arabalar görmek mümkün.
Muhalefetteki bir siyasi olan eylemcilerden birisi, dondurma şirketinin protestoculara dondurma dağıtmak istediğini söyledi. Siyasi eylemci şöyle konuştu:  “Ayrıca eylemcilerin aileleri yemek, çay ve kahve hazırlayarak bölgedeki protestoculara dağıtıyor. Bu eylemciler ise size bir şişe soğuk su ve sıcak bir sandviç veriyor.”
Meydandaki hoparlörlerden genç şarkıcı Nancy Ajaj’ın şarkıları ve bir tarafta sanatçı Mahmoud Abdel Aziz şarkıları yükseliyor. Bu şarkılar meydandaki gençleri coşturuyor.
Toplumsal dayanışma bununla da sınırlı değil. Alana yakın bir kısımda sufilere övgüler duyuyorsunuz ve tiyatrolar görüyorsunuz. Çayırlarda bir başka siyasi forumun panel tartışmasını ve şiirsel konuşmaları duyabiliyorsunuz.
Uluslararası medya, beyaz elbisesine ve çarpıcı zarafetiyle göstericilere şiirler okuyan Walaa Salah’ın fotoğrafını yayınlayarak New York'taki ikonik "Özgürlük Heykeli" ne benzetti.
Öte yandan, gençler alanın başka bir tarafında atıkları temizlemek için canla başla çalışıyorlar. Göstericilerden biri şöyle konuşuyor: “Bakın bunlar bizim için caddeyi temizliyor, bunlar henüz 16 yaşının altındaki çocuklar.”
Protestocular, titiz bir şekilde, ordu yolunda çadırlar ve şemsiyeler kurdular. Bu çadırlar beş yıldızlı kamplar kadar konforlu.
Bu kamplarda kalanların bazıları oyun oynuyor, bir kısmı kendi arasında video oyunları oynuyor, cep telefonu bakiyeleri "Kontör adam" ile yenileniyor. Ünlü bir telekomünikasyon şirketi de göstericilere "Wi-Fi" sağladı ve bataryaları tükenirken şarj imkanı sağladı.



Kuşatma altındaki el-Faşir, savaş ve açlıkla mücadele ediyor

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
TT

Kuşatma altındaki el-Faşir, savaş ve açlıkla mücadele ediyor

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)

Sudan'ın batısında bulunan Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki sivillerin durumu, gıda, su ve tıbbi tedaviye erişimin giderek zorlaşmasıyla daha da kötüleşiyor. Açlık ve devam eden çatışmalar, Nisan 2024'ten bu yana şehirde mahsur kalan on binlerce insanın kaderini tehdit ediyor. Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) her geçen gün kötüleşen insani durumun ortasında, gıda maddelerinin şehre girdiği tüm geçitleri ve yolları kapatıyor; temel gıda maddeleri ve yakıt tedarik etme girişimlerini engelliyor.

El-Faşir'deki kaynaklar, HDK’nin her gün pazarları ve hayati tesisleri ağır topçu ateşine tutması nedeniyle büyük marketlerin kapılarını kapatmasının ardından sivillerin büyük zorluklarla gıda temin ettiğini söyledi. Şarku’l Avsat’a konuşan kaynaklar, “Siviller, mısır unu, şeker, yağ ve sabun gibi temel gıda maddelerini satın almak için meskûn mahallelerdeki küçük marketlere güveniyor” dedi.

Devam eden kuşatmanın bir sonucu olarak, bölge sakinlerinin alım gücü azaldı ve yüksek fiyatlar nedeniyle az miktarda yiyecek bile alamaz hale geldiler.

Bir bölge sakini, banka yoluyla ödeme yapıldığında fiyatların iki katına çıktığını, nakit ödeme yapıldığında ise fiyatların düştüğünü ve çok sayıda bölge sakininin yüksek fiyatlar nedeniyle el-Faşir'den kaçtığını belirtti. Birçok sebze ve meyve türü bir yılı aşkın süredir şehrin pazarlarında bulunmuyor.

Gıda kaçakçılığı

Bazı kent sakinlerine göre, el-Faşir'e mal ve eşya sokmanın tek yolu eşek ve deve gibi hayvanları kullanarak kaçakçılık yapmak, ancak bu da riskli. Çünkü HDK militanları tarafından durduruluyorlar ve çoğu zaman mallara el konuluyor.

VFGHY
Sudanlılar savaştan kaçmak için Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir’in eteklerinde bulunan Ebu Şuk Mülteci Kampı’na sığınıyor. (AP)

Şehir sakinlerinin çoğunluğu, günde darı unu ve mısırdan yapılan tek bir ana öğünle yetiniyor ve ellerinde başka bir şey olmayabiliyor.

Geleneksel yeraltı kuyularından yeterli miktarda içme suyu temin edilse de, bir varilin fiyatının 8 bin Sudan cüneyhini aşması vatandaşların sıkıntılarını artırıyor.

Günde bir öğün ücretsiz yemek sağlayan aşevlerine bağımlı hale gelen ailelerin sayısı her geçen gün artıyor; bazen bu yemekler ihtiyaç sahibi ailelerin sayısına yetmiyor. El-Faşir'deki bazı vatandaşlar, kuşatma altında bulunan kentteki insani durumun özellikle çocuklar, kadınlar ve yaşlılar için ciddi bir zorluk derecesine ulaştığını, yetersiz beslenme nedeniyle zayıf vücutlarının bunu kanıtladığını bildirdi.

Yerlerinden edilen insanlar HDK ve müttefikleri tarafından öldürmeye varan ciddi ihlallere maruz kaldıkları için el-Faşir'den kaçmak da güvenli değil. Bölge sakinleri, kuşatmanın devam etmesi ve el-Faşir'e insani erişimin açılmaması halinde, sonbahar mevsimine girilmesi ve vatandaşların tarım yapamaması nedeniyle durumun daha da kötüleşeceğinden korkuyor.

Saha durumu

El-Faşir'deki geniş alanlar, son birkaç gün içinde siviller arasında onlarca ölüm ve yaralanmaya neden olan, bazıları konutları hedef alan yoğun topçu bombardımanına ve insansız hava aracı (İHA) saldırılarına tanık oluyor.

Yerel kaynaklar, ordunun geçtiğimiz aylarda HDK tarafından el-Faşir'e düzenlenen onlarca saldırıyı püskürtmeyi başardığını bildirdi. El-Faşir sakinleri, Birleşmiş Milletler (BM) ve yardım kuruluşlarının insani yardımın ihtiyaç sahibi sivillere ulaşmasına izin vermesi için HDK üzerinde daha fazla baskı kurmasını bekliyor.

Yerel bir gönüllü grubu olan el-Faşir Direniş Komiteleri Koordinasyonu, çatışmaların ortasında kalan on binlerce masum insanın çektiği acılara son vermek için orduyu şehir üzerindeki kuşatmayı kaldırmaya çağırıyor.

CDFG
Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki Hızlı Destek Kuvvetleri mensupları (Arşiv - Telegram)

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan kısa bir süre önce BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in talebi üzerine kentte bir hafta süreyle insani ateşkes yapılmasını kabul etti, ancak HDK bu konuda kendileriyle herhangi bir temas kurulmadığını belirtti.

HDK'ye göre el-Faşir kentinde şu anda siviller bulunmuyor; kentte bulunanlar ordu ve müttefik silahlı gruplara mensup savaşçılar.

Geçtiğimiz haziran ayında BM Güvenlik Konseyi, bir yıldan uzun bir süredir HDK tarafından kuşatma altında tutulan ve ordunun geniş ve yoğun nüfuslu Darfur bölgesindeki son kalesi olan el-Faşir üzerindeki kuşatmanın kaldırılması için bir karar almıştı.