Protestolardan aylar sonra Sudan yeni bir lider bekliyor

Birkaç aydır süren baskı ve protestolar ile ordu komutanlığının önünde 5 gün devam eden oturma eyleminin ardından Sudan Savunma Bakanı Avad bin Avf, Devlet Başkanı Ömer el-Beşir'i darbe ile düşürerek ülkede yönetime el koydu.
Bakan Avad bin Avf, devlet televizyonunda Yüksek Güvenlik Konseyi başkanı sıfatıyla yaptığı konuşmada, ordunun ülke yönetimine el koyduğunu ve 2 yıllık geçiş döneminin başladığını duyurmuştu. Ayrıca ülkede 3 aylık OHAL ilan edildiğini söyleyerek, ülke genelinde bir ay boyunca 22.00-04.00 saatlerinde sokağa çıkma yasağı uygulanacağını açıkldı.
Muhalefet, ordudan yapılan açıklamanın hemen ardından bunu reddettiğini açıkladı. Rejimin bütünüyle istifa etmesini ve sivil bir devlet kurulmasını talep eden muhalefet, vatandaşlara devrim tamamlanana dek protestolara devam etmeleri çağrısında bulundu.
Protestolara önderlik eden Sudan Meslek Grupları Birliği'nin (SPA) bileşenlerinden olan Sudan Merkezi Doktorlar Komitesi, devrimin devam ettiği açıklamasında bulundu. Öte yandan protestocular yaşananları kabul etmediklerini ve Özgürlük ve Değişim Bildirisi’nde kaydedilen taleplerinin karşılanmasına dek eylemlerini sürdüreceklerini belirttiler. Bildiride geçici bir sivil hükümetin kurulması, ülkedeki ekonomik ve siyasi durumun kötüleşmesinin önüne geçilmesi, kalıcı bir anayasanın hazırlanması ile hür ve adil demokratik seçimlerin yapılması öngörülüyor. Ancak ordu, resmi haber ajansı aracılığıyla yaptığı açıklamada eylemleri şiddetle bastıracaklarına dair vatandaşları tehdit etti.
Aynı zamanda Yüksek Güvenlik Konseyi Başkanı olan Avad bin Avf, dün geç saatlerde yaptığı açıklamada, Sudan halkının rejimin ortadan kaldırılması ve ülkeyi yönetmek için geçici bir askeri konseyin kurulması taleplerine cevap olarak bunu yapmak zorunda kaldıklarını söyledi.
Avad bin Avf, devlet başkanlığı, bakanlar kurulu ve eyalet hükümetlerinin düşürüldüğünü, bakanlık ve eyalet valileri vekillerinin devlet işlerinin idaresini üstleneceğini, siyasi mahkûmların serbest bırakılacağını ve barışçıl demokratik bir iktidara geçiş için bir ortam yaratılacağını açıkladı.
OHAL ilan edildi
Anayasa’nın askıya alındığını, Başbakanlık, Meclis ve eyalet yönetimlerinin de feshedildiğini bildiren Savunma Bakanı, 2 yıl ülkeyi yönetmek üzere geçici askeri konsey oluşturulacağını ve bu geçiş döneminin ardından özgür ve adil seçimlere gidileceğini belirtti. Savunma Bakanı, 3 ay boyunca olağanüstü hal (OHAL) ve 1 aylığına 22:00 - 04:00 arası sokağa çıkma yasağı ilan edildiğini duyurdu.
Avad bin Avf, geçici askeri konseyin veya yeni başkanının ismini açıklamadı, fakat gün içinde yapılacak bir diğer açıklamayla bunu duyuracaklarını kaydetti.
19 Aralık’ta yüksek ekmek fiyatlarına, yakıt ve para kıtlığı ile ilaç fiyatlarındaki büyük artışlara karşı gerçekleştirilen gösteriler ve toplu protestolar, sonrasında Devlet Başkanı Ömer el-Beşir'in istifasını talep eden gösterilere dönüştü ve ülkedeki çok sayıda şehre yayıldı.
Nisan 1985 devriminin yıldönümü olan geçtiğimiz Cumartesi günü Hartum'daki ordu komutanlığı önünde oturma eylemine başlayan milyonlarca vatandaş 5 gün boyunca protestolarını sürdürdü. Güvenlik güçlerinin göstericilere karşı aşırı güç kullanması ile birlikte aralarında askerlerinde bulunduğu 21 kişi hayatını kaybetti ve 150'den fazla kişi yaralandı. Ancak Sudan ordusundaki orta rütbeli subaylar, güvenlik güçlerinin arasına sızdılar ve vatandaşlara saldıran güvenlik güçlerine karşı ateş açmaları sonucunda bir dizi polisin yaralanmasına neden oldular.
Ömer el-Beşir nerede?
Savunma Bakanı Avad bin Avf dün yaptığı açıklamada, ordunun yönetime el koyduğunu ve Devlet Başkanı Ömer el-Beşir'i güvenli bir yerde tuttuklarını söyledi. Rejimi dört aydır ülkede devam etmekte olan halk protestoları karşısında başarısız olmakla eleştiren Avad bin Avf, 24 saatliğine ülkenin hava sahasını kapatmaya karar verdiklerini açıkladı.
Dün sabahın erken saatlerinden bu yana ordu, genel komutanlığın çevresine bir dizi askeri araç ve ana köprüler ve yollar etrafına ise birliklerini konuşlandırdı.
Sudan ordusunun yönetime el koyduğunu açıklamasının hemen ardından yüzbinlerce vatandaş sokaklara döküldü ve ordu açıklamasını reddettiklerini dile getirdi. Ayrıca Özgürlük ve Değişim Bildirgesi’nde belirtilen, 4 ay boyunca sivil bir geçiş hükümetinin kurulması, ülkede kötüleşen duruma son verilmesi, kalıcı bir anayasa hazırlanması ile özgür ve adil demokratik seçimler yapılması gibi talepleri yerine getirilinceye kadar oturma eylemlerine devam edeceklerini açıkladılar.
Öte yandan Sudan Meslek Grupları Birliği (SPA), General Avad bin Avf liderliğinde gerçekleştirilen askeri darbeyi, olağanüstü hal durumunu ve sokağa çıkma yasağını reddettiklerini açıkladı.
Özgürlük ve Değişim Güçleri ile birlikte ülkede gerçekleşen protestoları organize eden SPA, Özgürlük ve Değişim Bildirgesi’ne olan bağlılığını dile getirdi ve göstericilerden ordu komutanlığı önündeki oturma eylemini sürdürmelerini talep ederek devrimin devam ettiğini belirtti.
SPA üyelerinden Muntasır Ahmed dün yaptığı açıklamada, darbe rejimini derin devletin bir uzantısı olarak nitelendirerek, demokratik bir rejime bağlı olduklarını söyledi. Olağanüstü hal ilan edilmesini, sokağa çıkma yasağını, anayasanın askıya alınmasını ve ordunun yönetime el koymasını eleştiren Ahmed, “Halkımız protestolara devam edecek. Çünkü darbe, eski rejimi yeniden inşa etmeye çalışıyor” dedi.
Öte yandan muhalif Özgürlük ve Değişim Güçleri de darbeyi reddettiklerini açıkladı ve kitlelere oturma eylemine devam etmeleri çağrısında bulundu. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Özgürlük ve Değişim Güçleri tarafından yapılan açıklamada, “İktidar sivil bir geçiş hükümetine devredilinceye kadar özgür kıldığımız sokaklara ve meydanlara bağlı kalacağız. Bu, sokaklara ve meydanlara dökülen halka olan sözümüzdür” ifadeleri yer aldı.
“Sokaklarda kalacağız”
Sudan'da İslami hareketin en önemli liderlerinden biri olarak bilinen Hasan Abdullah el-Turabi'nin başkanlığını yaptığı Halk Kongresi Partisi liderlerinden Kemal Ömer, “Askeri açıklama, halkın özgürlük, barış ve demokrasi konusundaki isteklerini yansıtmadı. Bu açıklama, gerek içerik gerekse de şekli bakımından kabul edilemez. Halkın talepleri yerine getirilinceye kadar sokaklarda kalacağız. Bu darbeyi onaylamamız mümkün değil. Askeri darbelere ve totaliter yönetime ihtiyacımız yok. Adaleti ve eşitliği önemseyen ve barışı sağlayan demokratik bir hükümete ihtiyacımız var” dedi.
75 yaşındaki Ömer el-Beşir, savaş, etnik soykırım ve insanlık suçları işlediği gerekçesiyle Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından suçlanıyor.
Beşir, 30 Haziran 1989'da Müslüman Kardeşler'in Sudan kolu olan Ulusal İslami Cephe tarafından gerçekleştirilen bir darbeyle iktidara geldi. O zamandan beri Sudan’ın siyasi, ekonomik ve sosyal sorunlarına ciddi çözümler getiremeyen Beşir, Mavi Nil'in güney kıyısında bulunan başkanlık sarayında oturdu.
Ordu açıklamasında dile getirilen önemli noktalar:
Öncelikle,
1- İki yıl boyunca ülkeyi yönetmek üzere geçici bir askeri konseyin oluşturulması
2- 2005 darbe anayasasının uygulanmasının askıya alınması
3- 3 ay boyunca olağanüstü hal ilanı ve bir ay boyunca 22:00 - 04:00 arası sokağa çıkma yasağı
4- Uçuşların 24 saat süreyle durdurulması ve geçişlerin bir sonraki bildirime kadar kapatılması
5- Devlet Başkanlığı kurumunun ve Bakanlar Kurulunun feshedilmesi ve bakanlık vekillerinin işi yürütmek üzere görevlendirilmesi
6- Ulusal Meclis’in ve eyalet meclislerinin feshedilmesi
7- Eyalet hükümetlerinin ve yasama meclislerinin feshedilmesi ve onların görevlerinin valiler ve güvenlik komiteleri tarafından üstlenilmesi
8- Yargı makamları, Anayasa Mahkemesi ve Cumhuriyet Savcılığı’nın çalışmalarına devam etmesi
9- Silahlı hareketlere ve silah taşıyan kimselere vatanı savunmak için çağrıda bulunulması
10- Vatandaşların kamusal yaşamını korumak
11- Kamu düzeninin katı bir şekilde uygulanması, kaçışların önlenmesi ve her türlü suça karşı mücadele edilmesi
12- Sudan'da kapsamlı bir ateşkes ilan edilmesi
13- Tüm siyasi tutukluların derhal serbest bırakılması
14- Siyasi partilerin oluşturulması, geçiş dönemi sonuna kadar özgür ve adil seçimlerin yapılması ve kalıcı bir anayasa oluşturulması
İkinci olarak,
1- Tüm yerel, bölgesel ve uluslararası sözleşmelere bağlı kalmak
2- Sudan'daki elçilikler, misyonlar ve diplomatik kurumların çalışmalarına devam etmesi
3- İnsan haklarının ve onurunun korunması
4- İyi komşuluk ilişkilerine bağlı kalınması
5- Sudan’ın yüce çıkarlarını göz önünde bulundurarak uluslararası ilişkilere özen gösterilmesi ve diğer devletlerin içişlerine müdahale edilmemesi
Üçüncü olarak,
1- Askeri birliklerin, hayati alanların, köprülerin ve ibadet yerlerinin güvenliğinin temin edilmesi
2- Haberleşme, liman ve hava trafiğinin devam etmesi
3- Her türlü sigorta hizmetleri

Protestolardan aylar sonra Sudan yeni bir lider bekliyor