​Ninova'daki yolsuzluğun tutarı 64 milyon dolar

Musul'da yıkılmış binaların arasında motosiklet süren bir genç (AFP)
Musul'da yıkılmış binaların arasında motosiklet süren bir genç (AFP)
TT

​Ninova'daki yolsuzluğun tutarı 64 milyon dolar

Musul'da yıkılmış binaların arasında motosiklet süren bir genç (AFP)
Musul'da yıkılmış binaların arasında motosiklet süren bir genç (AFP)

Irak Şeffaflık Kurumu tarafından dün yapılan açıklamada Ninova ili bütçesinden yaklaşık 60 milyon doların kayıp olduğu ve Ninova Valisi Nevfel el-Akub’a yakın olan memurların bu parayı zimmetlerine geçirdikleri bildirildi.
Kurum 11 Nisan’da yaptığı açıklamada, Ninova İl Meclisi’nden 14 yetkilinin ve personelin devlet malını zimmetlerine geçirdiklerini bildirmişti.
AFP’nin aktardığına göre dün kurum tarafından yapılan açıklamada, Vali el-Akub’a yakın çalışanların 76 milyardan fazla Irak dinarını (yaklaşık 64 milyon dolar) zimmetlerine geçirdikleri kaydedildi.
İsminin açıklanmasını istemeyen bir kurum yetkilisi, yaklaşık 45 milyar Irak dinarının (yaklaşık 37 milyon dolar) il için ayrılan 2018 yılı kalkınma fonlarından alındığını belirterek, şeffaflık kurumunun yaklaşık 8 milyar dinar (yaklaşık 6 milyon dolar) toplayabildiğine dikkat çekti.
Irak Temsilciler Konseyi, mart ayının sonunda çoğu kadın ve çocuk 100'den fazla kişinin öldüğü feribot kazasının ardından oy birliği ile Vali el-Akub ve yardımcısının görevden alınmasına karar vermişti. Feribotun batması, DEAŞ'a karşı 800 milyon dolar bütçe ile yürütülen savaşın ardından tahrip olan kentteki yolsuzluk dosyalarının açılmasına yol açtı. Bununla dünya üzerinde en fazla yolsuzluk yapılan ülkeler listesinde 12. sırada yer alan bu ülkede yaygın bir şekilde devam ediyor. Feribotun batması her ne kadar siyasetçilerin yolsuzluk dosyalarını yeniden ortaya çıkarsa da henüz adalete teslim edilen olmadı. Nevfel el-Akub hakkında tüm güvenlik güçlerine tutuklama emri verilmesine rağmen kendisi halen firari durumda. Yetkililerinin bildirdiğine göre Kürdistan'ın büyük şehirlerindeki yerel televizyon ile röportajlar yapıyor.
Iraklı bir hakim, Musul'da yüzlerce kişinin ölümüne neden olan DEAŞ örgütü unsurlarının ailelerine karşı onlarca misilleme yapıldığını açıkladı.
Alman Haber Ajansı DPA'ya konuşan Hakim Vadullah el-Hafaf, DEAŞ örgütü unsurlarının ailelerine karşı işlenen suç olaylarının son zamanlarda arttığını belirterek ceza mahkemesinin birkaç gün önce, örgütten zarar görenlerden birinin bir örgüt üyesinin annesini ve kız kardeşini öldürdüğü bir davaya baktığını kaydetti. Hafaf sözlerine şöyle devam etti:
“DEAŞ örgütü üyelerinden birinin annesi, yine daha önce örgüt tarafından zarar görenlerden biri tarafından öldürüldü. Örgüt üyesi olan iki kardeş, söz konusu kişilerin eski Irak ordusuna mensup olan babalarını Musul'un doğusundaki en-Nur bölgesi yakınlarında idam etmişlerdi. Karısının ve çocuklarının intikamını almak için örgüt mensubunun kız kardeşini öldüren kişi, okuldan döndüğü sırada tutuklandı.”
Musul Yargı Konseyi daha önce, örgütten zarar gören kimselerin misilleme yapmalarından duyduğu endişeden dolayı örgüt mensubu kimselerin ailelerinin kamplara taşınması ve bu kişilerin tekrar topluma entegre edilmesi yönünde talimat vermişti. 
Ninova’daki yetkililer geçen yıl temmuz ayı ortalarında Bartella ilçesinde ilk rehabilitasyon kampını açtı. En az iki ay boyunca düzinelerce ailenin rehabilite edilmesini sağladılar. Bu kişiler daha sonra Musul'un merkezindeki yerlerine geri gönderildi.
62 yaşındaki Ümmü Maan, intikam almayı ve misilleme eylemlerini desteklediğini belirterek “Bugün DEAŞ ailelerinin başına gelenler, daha önce başkalarının da başına gelmişti. Kurbanların kanı boşa gitmeyecek. Göze göz, dişe diş ve kana kan…” ifadelerini kullandı.
Ancak öğretmen Ali Fadıl, intikam alma meselesinin batıl bir dava olduğunu düşündüğünü söylüyor. DEAŞ üyelerinin annelerinin oğullarının yaptıklarının ve masum insanlara karşı işledikleri suçlardan razı olmayabileceklerini dile getiren Fadıl, “Neden öldürülmeyi hak etsinler?” diye soruyor ve kimsenin bir diğerinin günahından sorumlu tutulamayacağını savunuyor.



Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
TT

Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)

Ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında iki yılı aşkın süredir devam eden şiddetli savaşın ardından, Sudan'ın başkenti Hartum'da ticari faaliyetler ve günlük yaşam yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Modernliğin ve güzelliğin sembolü olan şehir, bugün yıkımın enkazı üzerinde duruyor ve yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor. Binlerce yıkık bina, başkentte Mehdi Devrimi’nden bu yana ilk kez yaşanan savaşın şiddetini gözler önüne seriyor.

uı8o9
Sudan Merkez Bankası binası ve yakınındaki bir otelde meydana gelen hasarın izleri (Şarku’l Avsat)

Savaşın izleri binalarda ve sokaklarda halen açıkça görülüyor. Başkentin birçok simgesel yapısı tamamen veya kısmen yakıldı ya da yıkıldı, binaların duvarlarında kurşun delikleri var. Bankalar ve devlet daireleri kapısız ve penceresiz hale geldi; içlerinden yangın ve is kokusu yayılıyor.

Toplu taşımaya temkinli dönüş

Hartum'un merkezindeki ana ulaşım istasyonu olan ve Jackson durağı olarak bilinen istasyonda, toplu taşıma araçları eyaletin şehirlerinden ve ilçelerinden vatandaşları taşımaya yeniden başladı, ancak Hartum'un en ünlü pazarlarından biri olan Arap Pazarı’na ulaşmak için halen yürüyerek veya özel araçlarla gitmek gerekiyor.

Yetmişli yaşlarında bir adam yorgun adımlarla pazara doğru yürüyordu. Yürümekten yorgun düşen adam, başındaki takkesini kaldırarak terini sildi. Şarku’l Avsat’a eski dükkanını kontrol etmek ve 200 bin Sudan cüneyhi (73 dolar) değerinde mal ve eşya satın almak istediğini söyledi. Şehrin en büyük ve en ünlü ticaret merkezi olan Vaha Hartum’u çevreleyen yıkıma işaret eden yaşlı adam, gözlerinden umut ışığı saçarak, “Bu yıkım yeniden inşa edilecek, önemli olan dersimizi almamız” dedi ve sonra sessizliğe büründü.

Altınlar nereye gitti?

Yanan Vaha Hartum'un yakınında arabalar hareket ediyor ve insanlar dolaşıyor, ancak dükkanlar henüz açılmadı. Bazıları sadece mallarını kontrol etmekle yetiniyor, diğerleri ise el-Fercabi Eczanesi yazan tabelanın altında arabalarının bakımını yapmaya devam ediyor.

frgthyuı
Savaşın izlerini taşıyan yıkık bir ticaret merkezi (Şarku'l Avsat)

Bir zamanlar Sudan'ın en büyük altın ticaret merkezlerinden biri olan Altın Binası, yangına rağmen halen ayakta duruyor. Öte yandan, Hartum Valisi ile şirket sahipleri arasında bölgedeki altın ticaretini canlandırmanın yollarını görüşmek üzere bir toplantı yapılacağı konuşuluyor.

Hartum Ulu Camii

1901 yılında Hidiv Abbas Hilmi Paşa tarafından açılan ve tarihi bir mimari eser olan Hartum Ulu Camii, savaştan nasibini aldı ve çevresi ile birlikte büyük hasara uğradı. Bakım çalışmaları tamamlanmak üzere olan caminin birkaç gün içinde ibadete açılması planlanıyor. Savaştan önce Hartum Ulu Camii, ibadet etmek ve ders halkalarına katılmak için Hartum'un dört bir yanından gelenlerden yoğun ilgi görüyordu.

yjuı
Başkentin merkezindeki bir ticaret merkezinde meydana gelen yıkımdan (Şarku'l Avsat)

Saray Caddesi

Hartum'un merkezindeki ana caddelerden biri olan Saray Caddesi, adını, güney kapısında bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan almıştır. Çatışmalar sırasında büyük bir savaş alanı olan cadde, son dönemde yeniden hareketlendi; özellikle Cumhuriyet Caddesi ile kesiştiği noktada özel araçların gelip gittiği görülüyor.

gthyujı
Cumhuriyet Caddesi'nin çukur kısımlarındaki su birikintileri (Şarku'l Avsat)

Diğer caddelerin aksine Saray Caddesi her iki yanında küçük su birikintileri olmasına rağmen en temiz cadde olarak kabul ediliyor. Seyyid Abdurrahman Caddesi ile kesiştiği noktada ise el-Ehli Bankası binasında bakım çalışmaları başladı; bankanın faaliyetlerine yeniden başlaması için hazırlıklar yapılıyor.

Hürriyet Caddesi

Hürriyet Caddesi, Hartum'un batı kesiminde, elektrikli ev aletleri mağazalarının bulunduğu bölgede yer alıyor. Esnaflardan bazıları dükkanlarına geri döndü; yetkililerin bölgeyi güvenli hale getirecekleri ve yıl sonuna kadar devlet vergilerinden muaf tutacakları sözü vermeleri üzerine, caddede nispeten canlanma başladı.

Dükkân sahipleri kurban kesip, şeker ve meyve suyu dağıttılar. Özgürlük Caddesi'ni Sudan bayraklarıyla süslediler ve hoparlörlerden milli marşlar çalarak Hartum'un ticaret merkezinde hayatın normale döndüğünü ilan ettiler.

jukılo
Başkent Hartum’un batısındaki Hürriyet Caddesi'nde hareketlilik yaşandı. (Şarku'l Avsat)

40 yıldır elektrikli ev aletleri satıcısı olan Babekir Hasan, “Bu dönüş, Hartum'da hayatın normale döndüğü anlamına geliyor. Tüm esnafı geri dönmeye çağırıyorum, çünkü durum şu anda istikrarlı” diyerek mutluluğunu dile getirdi. Bir diğer esnaf Salah Surkti ise, mallarını makul fiyatlarla satabilmek için vergilerin düşürülmesini talep etti ve savaş sırasında 200 milyon Sudan cüneyhi (73 bin dolar) kaybettiğini belirterek, “Tüccar kaybını üzülerek günlerini geçirmemeli, ayağa kalkıp yeniden başlamalı” dedi.

dvfgbh
Başkent Hartum'da işlerine geri dönen dükkanlar (Şarku'l Avsat)

Devlet ayağa kalkmaya çalışıyor

Başkent Hartum’daki yeni boyanmış binalar, istikrara dönüşün işaretlerini yansıtıyor. Öte yandan Hartum genelindeki birçok devlet kurumunda restorasyon çalışmaları başladı. Hartum Yasama Konseyi'ndeki (eyalet parlamentosu) hasara rağmen, bazı çalışanlar elektrik ve su olmadan çalışıyor. Yakındaki Elektrik İdaresi binası ise tamamen yanmış gibi görünüyor.

hyjuk
Başkent Hartum’da yaşanan savaş nedeniyle onlarca dükkân ve alışveriş merkezi yıkıma uğradı. (Şarku'l Avsat)

Bir çalışan, hizmetlerin yeniden sağlanmasının yakın olduğunu, ancak ‘en önemli konunun güvenliğin sağlanması’ olduğunu vurguladı.

Nil Nehri'nin iki kolunun birleştiği nokta, Hartum'un Omdurman'a açılan kapısı

El-Mukran bölgesi, adını Beyaz ve Mavi Nil nehirlerinin kesiştiği noktadan alıyor. Hartum ve Omdurman arasında yoğun trafik hareketliliğine sahne olan bu bölge, Omdurman'a giriş kapısı olmasının yanı sıra, Sudan Merkez Bankası Başkanlığı, Zain Telekomünikasyon Şirketi binaları, oteller, Sudan Müzesi ve diğer büyük kurumların da bulunduğu bir bölgedir. Ancak bu bölge de yıkım ve tahribattan nasibini aldı.

sdfghy
Başkent Hartum’daki bir çarşıda dükkanının yıkıntıları önünde duran bir esnaf (Şarku'l Avsat)

Büyük kayıplara ve geniş çaplı yıkıma rağmen Hartum yavaş ama emin adımlarla yeniden ayağa kalkmaya başladı. Dükkanların ve çarşıların yeniden açılması, camilerin ve devlet binalarının onarılması, savaşın yaralarını yaşayan bu şehrin, halkının desteği ve azmiyle yeniden ayağa kalkabileceğinin işaretleri.