Çin, ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlara karşı çıkıyor

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ile Pekin’de bir araya geldi. (AFP)

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, İranlı Mevkidaşı Muhammed Cevad Zarif ile dün Pekin’de bir araya geldi. Wang Yi, Cevad Zarif’e Çin’in ABD’nin İran’a uyguladığı tek taraflı yaptırımlara şiddetle karşı çıktığını iletti.
Reuters’in aktardığı Çin Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre Wang Yi, Zarif ile yaptığı toplantının ardından Çin’in meşru haklarını koruması noktasında İran’a destek verdiğini ve Tahran’ın durumunu anladığını söyledi.
İkili arasındaki toplantı, Tahran ile Washington arasındaki sert atışmadan günler sonra gerçekleşti. ABD, İran’a uyguladığı yaptırımları sertleştirmiş ve İran’ın Ortadoğu’daki güçlerini ve çıkarlarını tehdit ettiğini gerekçe göstererek bölgedeki askeri varlığını artırmıştı. Geçen hafta ise İran,  2015 yılında nükleer anlaşmanın altına imzasını atan 5 ülkeye anlaşmadaki bazı yükümlülükleri azaltacağını bildirmişti.
Wang Yi ile yaptığı toplantı öncesinde açıklamalarda bulunan Cevad Zarif uluslararası topluma ve İran dostlarına nükleer anlaşmanın kurtarılması için somut adımlar atmaları çağrısında bulunurken Washington ile artan gerilimin ardından oluşan tehlikeli durum hakkında da uyardı.
Fransız Haber Ajansı’nın (AFP) aktardığına göre Cevad Zarif, İran Dışişleri Bakanlığı’nın sitesinde yayınlanan görüntülü açıklamasında Çinli yetkililerle ikili ilişkiler ile bölgede büyük tehlike arz eden konuları görüşeceğini belirtti.
ABD, bölgedeki askeri varlığını artırırken ABD’li yetkililer bu adımla İran’ın geleneksel küçük teknelerle füze taşıdığını gösteren fotoğraflara yanıt verildiğini belirtiyor.
ABD çarşamba günü yaptığı açıklamada Irak’taki acil görevliler dışında tüm personelin ülkeden çekilmesi talimatını vermiş ve İran’la bağlantılı olan bazı grupların tehdit oluşturduğuna dikkat çekmişti.
Cevad Zarif, ABD Başkanı Donald Trump’ın iki ülke arasında artan gerginliğe son verilmesi için diyalog kurulması teklifini kabul etmedi.
Zarif, İran Dışişleri Bakanlığı’nın sitesinde yayınlanan açıklamasında şunları söyledi:
“İran normal düzeyde ekonomik ilişkiler kurabilmeli. Eğer uluslararası toplum ve anlaşmayı imzalayan diğer devletler, Çin ve Rusya gibi bu anlaşmayı korumak istiyorsa atılacak somut adımlarla birlikte İranlıların anlaşmada belirtilen kazanımlardan faydalanmasından emin olunması gerekiyor.”
İran 2015 yılında nükleer programında kısıntıya gitmesi karşılığında kendisine uygulanan yaptırımların hafifletilmesi için Çin, ABD, İngiltere, Fransa ve Rusya ile “Kapsamlı ortak çalışma planı” ismiyle bilinen bir nükleer anlaşma imzalamış ancak Trump, 2018’in mayıs ayında bu anlaşmadan çekilmiş ve İran’a yeniden ekonomik yaptırımlar uygulamaya başlamıştı.
AFP’nin aktardığına göre Zarif konuya dair yaptığı açıklamada “Şu ana kadar uluslararası toplum karar almak yerine açıklama yapmakla yetindi” ifadesini kullandı.
Zarif geçen hafta yaptığı açıklamada da Rusya ve Çin’in İran’ı desteklediğini ve nükleer anlaşmanın korunması konusunda kendilerine yardım ettiğini belirtmiş, anlaşmaya taraf diğer ülkeleri İran’ı yalnız bırakmakla itham etmişti.
Zarif, İran petrolünün en büyük ithalatçılarından biri olan Pekin ziyaretinden önce Türkmenistan, Hindistan ve Japonya’da da temaslarda bulunmuştu.
İran, Trump yönetiminin uyguladığı “azami baskı” politikası karşısında petrolünü özellikle de Çin gibi büyük müşterilerine ihraç etmeyi sürdürmek istiyor. ABD’nin bu politikasının verdiği zararları karşılamak için belirli çözüm arayışları içerisinde olduğunu gizlemiyor.
Trump bir süre önce, mayıs ayının başıyla birlikte İran petrolünün ithal edilmesi konusunda 8 ülkeye (Çin, Hindistan, Türkiye, Japonya, Güney Kore, Tayvan, İtalya, Yunanistan) verilen muafiyetin sona erdiğini duyurmuştu.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani Çarşamba günü yaptığı açıklamada nükleer anlaşmayı imzalayan ülkelerin önümüzdeki 60 gün içerisinde ABD’nin ülkeye uyguladığı yaptırımların etkisinin hafifletilmesi konusunda bir çözüme ulaşamaması durumunda verdiği diğer taahhütlerin uygulanmasını askıya alma tehdidinde bulunmuştu. Bu tehdit, Avrupa Birliği (AB) tarafından sert bir dille reddedildi.
Alman Haber Ajansı’nın aktardığına göre Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Helsinki’de AB ülkelerinin dışişleri bakanlarının gerçekleştirdiği toplantıda konuyu gündeme getirmişti. Maas, Rus Mevkidaşı Sergey Lavrov ile yaptığı görüşmede de “Rusya nükleer anlaşmadaki ortaklardan biri. İran’ı anlaşma içerisinde tutmak için belirli katkılar sunabilir” ifadelerini kullanmıştı.