Norveç’te yosunlar aniden artınca 8 milyon somon balığı öldü

The Independent
The Independent
TT

Norveç’te yosunlar aniden artınca 8 milyon somon balığı öldü

The Independent
The Independent

Sayıları hızla artan su yosunları (algler), Norveç balık çiftliklerinde yalnızca bir hafta içinde en az 8 milyon somonun ölümüne neden oldu.
Son zamanlarda ısınan havanın etkisiyle devasa boyutlara ulaşan ve kısa sürede Norveç’in kuzey sahillerini saran yosunlar, solungaçlarına yapıştıkları balıkların boğulmasına yol açıyor.
Independent Türkçe'nin haberine göre, doğal deniz ortamındaki balıklar, suda yaşayan organizmaların öldürücü etkilerinden yüzerek kaçabilirken, çiftlik balıklarıysa tutuldukları yerlerde sıkışıp kalıyor.
Bölgede yosun artışının sürdüğünü belirten Norveç Balıkçılık İdaresi, 620 milyon Norveç Kronu (yaklaşık 435 milyon TL) değerinde, 10 bin ton çiftlik somonunun öldüğünü bildirdi.
Kaybın çok daha büyük olabileceğini kaydeden Norveç Deniz Ürünleri Konseyi’nden Paul Aandahl ise “Üreticiler için kaybın ne kadar büyük olduğunu söylemek için çok erken. Ancak ön çalışmalar, toplam ağırlıkları 40 bin tonu bulan 8 milyon balığın öldüğünü gösteriyor” dedi.
Deniz endüstrisinde faaliyet gösteren yatırım bankası Fearnleys’ten analist Lars Konrad Johnsen de Reuters’a yaptığı açıklamada, milyonlarca balığın ölmesinin, yıl sonu için öngörülen somon miktarındaki artışı yarıya indirebileceğini ifade etti.
Dünyanın en büyük somon balığı üreticisi Norveç, bir yıl öncesine kıyasla yüzde 2,5 artışla 2018’de 1,24 milyon ton balık ihraç etmişti. Fearnleys, bu yıl için yüzde 4’lük bir büyüme oranı tahmini yapmıştı.
Geçen haftalarda İskoçya’nın batı sahillerinde de benzer bir durum yaşanmış; The Independent’a konuşan uzmanlar, yosunların Loch Fyne’de binlerce balığın ölümüne neden olduğunu söylemişti. BBC’ye göre bu olayda denizden yüzlerce tonluk ölü balık çıkarılmıştı.
İskoçya Balıkçılar Federasyonu Ulusal Koordinatörü Alastair Sinclair, The Independent’a yaptığı değerlendirmede, somon üreticiliğinin yapıldığı batı sahillerinde birçok toplumun gelecek endişesi yaşadığını belirtirken, “Hepimiz son derece kaygılıyız” demişti.
Öte yandan İskoçya’da dünyanın en büyük somon çiftliğini işleten Norveçli Movi firması, bu ülkedeki üretim alanında hastalıkla mücadele için kullanılan kimyasal ilaç miktarını hatalı rapor ettiği gerekçesiyle soruşturmadan geçiriliyor. 



Uzmanlar uyardı: Oyuncaklara ChatGPT eklemek çocuklara "gerçek anlamda zarar verir"

Koleksiyoner Bettina Dorfmann'ın Almanya'nın Duesseldorf kentindeki "Barbie Kliniği"nde 25 Temmuz 2023'te çekilmiş Mattel yapımı bir Barbie (AFP)
Koleksiyoner Bettina Dorfmann'ın Almanya'nın Duesseldorf kentindeki "Barbie Kliniği"nde 25 Temmuz 2023'te çekilmiş Mattel yapımı bir Barbie (AFP)
TT

Uzmanlar uyardı: Oyuncaklara ChatGPT eklemek çocuklara "gerçek anlamda zarar verir"

Koleksiyoner Bettina Dorfmann'ın Almanya'nın Duesseldorf kentindeki "Barbie Kliniği"nde 25 Temmuz 2023'te çekilmiş Mattel yapımı bir Barbie (AFP)
Koleksiyoner Bettina Dorfmann'ın Almanya'nın Duesseldorf kentindeki "Barbie Kliniği"nde 25 Temmuz 2023'te çekilmiş Mattel yapımı bir Barbie (AFP)

Çocuk refahı uzmanlarına göre oyuncak devi Mattel'in ürünlerine ChatGPT ekleme planları, "çocuklara gerçek anlamda zarar verme" riski taşıyabilir.

Barbie'nin üreticisi geçen hafta OpenAI'la işbirliği yaptığını duyurarak gelecekteki oyuncakların popüler yapay zeka sohbet botunu içereceğini ima etmişti. 

Duyuruda teknolojinin nasıl kullanılacağına dair spesifik ayrıntılar yer almasa da Mattel ortaklığın, "yapay zekayla çalışan ürünleri ve deneyimleri destekleyeceğini" ve "yapay zekanın büyüsünü yaşa uygun oyun deneyimleriyle buluşturacağını" belirtmişti.

Çocuk refahı savunucuları buna karşılık Mattel'e deneysel teknolojiyi çocuk oyuncaklarına yerleştirmemesi çağrısında bulundu.

Savunuculuk örgütü Public Citizen'ın eş başkanı Robert Weissman yaptığı açıklamada, "Çocuklar gerçeklik ve oyun arasında tam bir ayrım yapabilecek bilişsel kapasiteye sahip değil" dedi.

Oyuncaklara insan benzeri konuşmalar yapabilen, insanlarınki gibi sesler eklemek çocuklara gerçek anlamda zararlar verme riski taşıyor.

Weissman'ın bahsettiği potansiyel zararlar arasında sosyal gelişimin baltalanması ve çocukların akran ilişkileri kurma becerilerine engel olunması yer alıyor.

Weissman "Mattel, yapay zeka teknolojisini çocuk oyuncaklarına dahil etmeyeceğini derhal duyurmalı" dedi. 

Mattel, yapay zeka içeren oyuncaklar satarak çocuklarımız üzerinde pervasız bir sosyal deney yapmak için ebeveynlerin kendisine duyduğu güveni kullanmamalı.

The Independent cevap hakkı için OpenAI ve Mattel'le temasa geçti.

Mattel ve OpenAI'ın işbirliği, ChatGPT gibi üretken yapay zeka sistemlerinin, kullanıcıların ruh sağlığı üzerindeki etkisine ilişkin endişelerin arttığı bir dönemde geldi.

Sohbet botlarının yanlış bilgi yaydığı, komplo teorilerini doğruladığı ve hatta iddiaya göre kullanıcıları kendilerini öldürmeye teşvik ettiği biliniyor.

Psikiyatristler de yapay zekayla etkileşimlerin yol açtığı, sohbet psikozu adı verilen bir olguya karşı uyarıyor.

Danimarka'daki Aarhus Üniversitesi'nde psikiyatri alanında öğretim üyesi olan Soren Dinesen Ostergaard, Schizophrenia Bulletin için kaleme aldığı başyazıda "ChatGPT gibi üretken yapay zeka sohbet botlarıyla yapılan yazışmalar o kadar gerçekçi ki, kişi diğer uçta gerçek bir insan olduğu izlenimine kolayca kapılıyor" diye yazıyor.

Bana göre bu bilişsel çelişkinin, psikoz eğilimi yüksek kişilerde sanrıları körüklemesi muhtemel görünüyor.

OpenAI'ın patronu Sam Altman bu hafta yaptığı açıklamada, şirketinin hassas kullanıcıları korumak adına komplo teorileri içeren konuşmaları kesmek ya da intihar gibi konular gündeme geldiğinde insanları profesyonel hizmetlere yönlendirmek gibi yollarla, güvenlik önlemleri alma yönünde çaba gösterdiğini söylemişti.

Hard Fork podcast'ine konuşan Altman, "Önceki nesil teknoloji şirketlerinin yeterince hızlı tepki vermeme gibi hatalarına düşmek istemiyoruz" demişti.

Öte yandan ruhsal durumu yeterince kırılgan olan ve psikotik bir kırılmanın eşiğine gelen kullanıcılara nasıl bir uyarı göndereceğimizi henüz bulamadık.

Independent Türkçe