Da Vinci, Mona Lisa’yı hiperaktif olduğu için tamamlayamadı

The Independent
The Independent
TT

Da Vinci, Mona Lisa’yı hiperaktif olduğu için tamamlayamadı

The Independent
The Independent

İngiltere’nin önde gelen bilim insanlarına göre Leonardo Da Vinci’nin meşhur başyapıtını yarım bırakması üzerine yapılabilecek en mantıklı açıklama, Rönesans’ın çok yönlü dahisinin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’ndan (DEHB) muzdarip olması.
En ünlü çalışması Mona Lisa’nın da içinde olduğu yarım kalan ikonik eserleri ve bir projeden diğerine geçme eğilimi DEHB’in göstergesi olabilir.
Araştırmaya göre, tarihsel kaynaklar Da Vinci’nin, çok geniş kapsamlı yaratıcılıkla birlikte işlerini tamamlamada yetersizlik yaşadığı, gece gündüz dinlenmeden çalıştığı ve çok kısa aralıklarda uyuduğunu gösteriyor.
Independent Türkçe'nin haberine göre, Kings College London’ın otizm ve DEHB üzerinde uzman profesörlerinden Marco Catani konuyla ilgili şunları söyledi:
“500 yıl önce yaşamış biri için ölümünden sonra teşhis koymak imkansız olsa da, Leonardo Da Vinci’nin işlerini bitirmekle ilgili yaşadığı zorluğu açıklayan en inandırıcı ve en akla yatkın bilimsel hipotezin DEHB olduğuna eminim.”
Catani, “Tarihi kayıtlar Leonardo’nun, projelerini planlarken aşırı zaman harcadığını ancak tamamlamakta sebat edemediğini gösteriyor” dedi ve “DEHB, Leonardo’nun mizacını ve sıra dışı canlılıktaki dehasını açıklayabilir” diye ekledi.
Prof. Catani, bilimsel yayın Brain’de yayımlanan araştırmasında teorisini desteklemek için Da Vinci’nin çalışmaları ve davranışları üzerine tarihsel kaynaklara dayanıyor.
Dikkat eksikliği, genellikle çocuk yaşlarda fark edilse de bozukluğun teşhisi aralarında üniversite öğrencileri ya da başarılı kariyer sahibi kişilerin de bulunduğu yetişkinler arasında giderek yaygınlaşıyor.
Da Vinci’nin işlerini sürdürmede yaşadığı zorluk da çocukluğundan geliyor.

Sanat uzmanları Mona Lisa’nın bitmemiş bir eser olduğunu düşünüyor / Fotoğraf: The Independent
Aralarında Papa X. Leo’nun da bulunduğu, kendisiyle aynı dönem yaşayan sanatçı ve hamilerin Da Vinci’nin dengesiz davranışları ve tamamlanmamış çalışmalarına dair anlatılarının yanı sıra Leonardo’nun beyninin ortalamaya göre başka türlü organize olduğuna dair dolaylı kanıtlar da mevcut.
Da Vinci, DEHB’li insanlarda sıklıkla görülen pek çok özelliğe sahipti; muhtemelen disleksisi vardı ve solak olmasına karşın onda baskın olan beynin sağ eli yöneten ve dil işlevlerini barındıran sol yarı küresiydi.
Prof. Catani’ye göre, DEHB Da Vinci’nin kronik ertelemelerini açıkladığı gibi aynı zamanda olağanüstü yaratıcılığının, bilim ve sanattaki başarılarının bir sebebi de olabilir.
Bu bulgunun günümüzde DEHB’ye yönelik bakış açısına meydan okumak için önemli bir örnek olarak görülmesi gerektiğini belirten Prof. Catani şöyle devam etti:
“DEHB’in düşük zekalı çocuklarda görülen şımarık davranışlar anlamına geldiği ve DEHB'lilerin sıkıntılı bir hayata mahkum olduğuna dair hakim bir yanılgı var. Umarım Leonardo Da Vinci örneği DEHB’nin düşük IQ ya da yaratıcılık yoksunluğu değil, sadece doğal becerilerde zorluk olduğunu görülmesini sağlar.”
Bu ay ölümünün 500. yıl dönümü olan Da Vinci için dünyanın çeşitli yerlerinde anma etkinlikleri düzenleniyor.



Musluk açabilen kakadular bilim insanlarını şaşırttı

Musluk açabilen kakadular bilim insanlarını şaşırttı
TT

Musluk açabilen kakadular bilim insanlarını şaşırttı

Musluk açabilen kakadular bilim insanlarını şaşırttı

Avustralya'daki kakadu kuşları, sokaklardaki çeşmelerin musluklarını açarak su içmeyi öğrendi. Araştırmacılar bu davranışı birbirlerinden öğrendiklerini düşünürken, neden böyle bir şeye ihtiyaç duydukları bilinmiyor. 

Sidney'de yaşayan Cacatua galerita türündeki kakadu kuşlarının çöp kutularını açabildiği daha önce kaydedilmişti. 

Bu çalışmayı yürüten Dr. Barbara C. Klump, bölgeye özgü bu hayvanların 2018'de halka açık çeşmelerden su içtiğini görünce durumu araştırmaya karar verdi. Yerel yaban hayatı yetkililerine göre kakadu kuşları bunu yıllardır yapıyordu. 

Max Planck Hayvan Davranışı Enstitüsü'nden Dr. Klump ve ekip arkadaşları yaklaşık 150 kuş içeren popülasyondan 24'ünü işaretledi ve neler olup bittiğini izlemek için kentteki bazı çeşmelerin önüne kameralar yerleştirdi. 

Bulguları hakemli dergi Biology Letters'ta bugün (4 Haziran) yayımlanan çalışmada kuşların, 44 gün boyunca 500'den fazla kez çeşmeleri kullanmaya çalıştığı kaydedildi. Araştırmacılar işaretlenen kuşların yüzde 70'inde bu davranışı gözlemledi. 

Ancak hayvanların sadece yüzde 41'i başarıya ulaştı ve musluğu çevirip su içebildi. Bu durum işin düşünüldüğü kadar kolay olmadığını gösteriyor.

Avustralya Ulusal Üniversitesi'nden ve makalenin yazarlarından Dr. Lucy Aplin, "Kuşlar vücutlarını epey karmaşık bir şekilde koordine etmek zorunda" diyerek ekliyor: 

Bir ayaklarını çeşmenin gövdesine koyup ardından musluğu çevirip basılı tutmaları gerekiyor. Bu yüzden kuşlar diğer ayaklarıyla kolu çeviriyor. Ancak musluğu o şekilde tutmaya ayaklarının gücü yetmediğinden, vücutlarını eğerek ağırlıklarını kullanmak zorundalar. Ardından vücut ağırlıklarını musluğun üzerinde tutarken başlarını geriye çevirerek suyu içiyorlar.

Araştırmacılar kuşların etrafta içebilecekleri su birikintileri varken neden çeşmeleri kullandığından emin değil. Gözlemlere göre hayvanların çeşme tercihi havanın sıcaklığına göre değişmiyor. Ayrıca bu davranışı günün hep aynı saatlerinde sergiliyorlar.

Dr. Aplin "Çeşmeyi sabahları ve akşamları kullanıyorlar ve bu saatler kakaduların genellikle günlük su içme saatleri" diyor.

Bilim insanları çeşmedeki suyun daha lezzetli olması veya burada avcılara yakalanma riskinin düşük olması gibi nedenlerin bu davranışı açıklayabileceğini söylüyor. Ayrıca musluğu açıp su içmenin kakadular için eğlenceli bir aktivite olması da mümkün.

Dr. Klump "Acil bir ihtiyaç yoksa ve susuzluktan ölmüyorlarsa, neden hoşlarına giden bir şeyi yapmasınlar ki?" diye soruyor. 

Ekip bu karmaşık işi bir veya birkaç kuş çözdükten sonra diğerlerinin onlardan öğrendiğini tahmin ediyor. 

Queensland Üniversitesi'nden Christina Zdenek, yer almadığı çalışma hakkında "Bu kültürün, yeni davranışların sosyal yolla aktarımının net bir örneği ve kültürün sadece insanlara özgü bir özellik olduğunu düşünen birçok kişiyi şaşırtabilir" diyerek ekliyor:

Yeni yiyecek ve su kaynaklarına erişmek için inovasyon yapma yetenekleri, yaşam ağacındaki en etkileyici özelliklerden biri.

Independent Türkçe, New York Times, New Scientist, Biology Letters