BM’de görevli en ünlü Araplar

Doktor Nejat Mualla’nın Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri önünde yemin ederek göreve başladığı törenden kareler (Fas televizyonu el-Mağribi kanalı)
Doktor Nejat Mualla’nın Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri önünde yemin ederek göreve başladığı törenden kareler (Fas televizyonu el-Mağribi kanalı)
TT

BM’de görevli en ünlü Araplar

Doktor Nejat Mualla’nın Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri önünde yemin ederek göreve başladığı törenden kareler (Fas televizyonu el-Mağribi kanalı)
Doktor Nejat Mualla’nın Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri önünde yemin ederek göreve başladığı törenden kareler (Fas televizyonu el-Mağribi kanalı)

Faslı doktor Nejat Mualla, 3 Temmuz’da yemin ederek, Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk İşlerinden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcılığı görevine başladı. Böylece BM başta olmak üzere uluslararası kuruluşlarda görevli çok sayıdaki Arap arasına bir yenisi daha eklenmiş oldu.
Her ne kadar Araplar uluslararası poziyonlarda birçok ırk ve milletten daha şanslı olsalar da, bugüne kadar kültürel, ekonomik ve politik etkileriyle orantılı olarak hak ettikleri mevkilere ulaşamamışlardır. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne (UNESCO) birkaç kez aday gösterilmişlerse de şimdiye kadar başarılı olamadılar.
Körfez ve Arap ülkelerinin vatandaşları ve sevenlerine göre girdiği tüm savaşları kazanan Suudi Bakan Gazi el-Kasabi'nin meşhur başarısız girişiminin ardından UNESCO, Arapların büyük bir arzuyla çözmeyi istediği bir düğüm haline geldi.
Independent Arabia’dan Mustafa El-Ensari’nin haberine göre BM’nin ana kuruluşuna gelince 2016 yılında vefat eden Mısırlı diplomat Butros Gali, 1992-1996 yılları arasında altıncı BM Genel Sekreteri olarak seçildiğinde, Araplar buradaki düğümü erkenden çözmüş oldular.
Ancak ‘Mısırlı Kissinger’ olarak nitelendirilen Gali, BM’deki Arap ön yargısına kurban gitti. ABD, tıpkı ondan önce ve sonra gelen diğer Araplara yaptığı gibi Gali’nin ikinci kez BM Genel Sekreterliği’ne gelmesini engelledi. Gali’nin ikinci kez BM Genel Sekreterliği’ne seçilmesini engelleyen olay ise İsrail’in 18 Nisan 1996’da gerçekleştirdiği Kana katliamından sonra BM’nin İsrail’e karşı kınama ifadelerinin yer aldığı bir raporu kabul etmesi oldu. Raporun kabulü hem İsraillileri hem de ABD’lileri kızdırmıştı.
Arap krizlerinin çözümünde rol alanlar
Ancak yinede BM, bugüne kadar Arap asıllı Genel Sekreter temsilcileri ve görevlilerinden vazgeçmedi. Son 10 yıl içinde Arap ülkelerindeki krizlerin çözümünde görev alan Arapların bir kısmını şöyle sıralayabiliriz;
BM bünyesinde faaliyet gösteren Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na (UAEA) başkanlık yapan Nobel Barış Ödülü sahibi Muhammed el-Baradey. 2003’teki ABD işgalinden önce Irak'taki silahlarla ilgili bir rapor hazırlayan Baradey raporunda, Iraklılar ve Araplar için sonuçları tam bir felaket olan savaşı gerçekleştiren ABD’lilerin eline herhangi bir bahane vermedi.
Bir de Arap ülkeleri ve küresel camiada saygı gören usta bir Cezayirli diplomat olan ve Suriye krizinin başında BM Genel Sekreteri'nin Özel Temsilcisi olarak seçilen Lahdar İbrahimi var.
Özellikle Yemenliler, Husi milislerin Sana’nın kontrolünü ele geçirmesinden sonra Yemen dosyasında aktif bir şekilde BM Yemen Özel Temsilciliği görevini üstlenen Moritanyalı İsmail Vild eş-Şeyh ve selefi Cemal Bin Ammar’ı hatırlayacaktır.
Öte yandan şu ana kadar Libya için BM Özel Temsilcisi Gassan Selame’den daha iyisinin bulunabileceği düşünülemiyor bile. Çünkü o bir Arap ve Libya zorluklarla dolu bir ülke.
Ürdünlü BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Prens Zeid Raad el-Hüseyin’in 2014 yılında başlayan görevi diğerlerine kıyasla daha risksiz olsa da güllerle bezeli bir görev de değildi. Yalnızca bir dönem görev almak isteyen Prens Hüseyin, geçtiğimiz yıl ABD Başkanı Donald Trump'a tavsiyelerde bulunarak, görevine veda etti. Hüseyin, Trump’ı medyayı düşman ilan etmekten ve diğer ülkelerin liderlerine mağlup olma korkusuyla dünyayı boğan bir atmosfer yaratmaktan vazgeçmeye çağırdı.
Çocuklar annelerine oy verdi!
BM bünyesindeki üst düzey Arap görevlilerin sonuncusu Faslı doktor Nejat Mualla oldu. Bayan Mualla’nın ABD’nin New York eyaletinin Manhattan şehrinde bulunan BM Genel Konseyi binasına gelişi biraz farklıydı. Bu görev için ülkesinde önce ‘çocuklar’ tarafından aday gösterildi.
Aslında hikaye 2000 yılının sonlarına uzanıyor. Fas’ın başkenti Rabat’taki Hay el-Hassani Hastanesi’nde doktorluk yapan Nejat Mualla, ülkedeki çocuk haklarını savunması, çocukları koruyan yasaların ve prosedürlerin uygulanması konusundaki mücadelesi nedeniyle ‘çocukların annesi’ olarak tanınıyor. Mualla, sesini daima, ‘çocuklara yönelik şiddet ve adaletsizliğe karşı farkındalık oluşturmak ve yasaların uygulanması için mücadele etmek’ adına yükseltti.
Her şeyin içinde çocukların dünyası olduğunu söyleyen Bayan Mualla onlardan hep daha fazla şey öğrendiğini de sözlerine ekledi. Ülkesinde ve bazı Arap ülkelerinde çocuklara yönelik şiddete dikkati çeken Doktor Mualla, bunun toplumun her kesiminde karşılaşılan bir durum olduğu söylemekten de çekinmedi. Mualla, “İlk görevimiz, ister yetkili isterse sıradan bir vatandaş olsun, şiddete maruz kalan bir çocuk gördüklerinde sessiz kalmalarının utanç verici bir durum olduğunu söylemek” ifadelerini kullandı.
BM’deki görevine geçtiğimiz Mayıs ayı sonunda atanan Mualla, ilk ‘Çocuklara Yönelik Şiddet Özel Temsilcisi’ (SRSG) olan Portekizli Marta Santos Pais’in görevini devraldı.
Çocuklara adanmış bir ömür
Fas’ın ‘Hiba Press’ adlı gazetesi Nejat Mualla’dan şöyle bahsetti;

“Bir çocuk doktoru olan Nejat Mualla, hayatının son 30 yılını çocuklara adamıştır. Pediatri Anabilim Dalı Başkanlığı ve Kazablanka’da Hay el-Hassani Anne ve Çocuk Hastanesi Müdürlüğü görevlerini üstlendi. İnsan Hakları Ulusal Konseyi üyesi ve Beyti Çocuk Koruma Derneği’nin kurucusudur. Mualla, 2008-2014 arasında BM Özel Raportörü olarak çocuk ticareti ve cinsel istismar konularını ele aldı.”
Öte yandan BM, geçtiğimiz Haziran ayında resmi internet sitesinde, çalışanları uygun bir şekilde temsil edilmeyen ülkelerin vatandaşlarından genç profesyonelleri işe almak üzere bir program başlattığını duyurdu.
Listede Bahreyn, Komor Adaları, Kuveyt, Libya, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Suriye ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) yer alıyor.



İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.


Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir


Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

 Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

 Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Suriye güvenlik kaynakları bugün, Suriye güvenlik güçleri ile ABD kuvvetlerinin, ülkenin orta kesimindeki Tedmür kentinde ortak devriye sırasında silahlı saldırıya uğradığını bildirdi.

Suriye resmi haber ajansı SANA’ya konuşan bir güvenlik kaynağı, saldırıda Suriye güvenlik güçlerinden iki kişinin ve bazı ABD askerlerinin yaralandığını, saldırıyı gerçekleştiren kişinin ise öldürüldüğünü açıkladı.

Kaynak, olayın ardından ABD’ye ait helikopterlerin yaralıları et-Tanf Üssü’ne tahliye ettiğini belirterek, saldırının nedenleri ve koşullarına ilişkin henüz bilgi bulunmadığını ifade etti.

Olay nedeniyle Deyrizor-Şam uluslararası kara yolunda trafiğin geçici olarak durdurulduğu, bölge semalarında ise yoğun hava hareketliliği yaşandığı kaydedildi.