Sudanlı partiler performanslarını artırmaları yönündeki çağrılara cevap veriyor mu?

Geçtiğimiz Şubat ayında başkent Hartum'da bir araya gelen Sudan Millet Partisi destekçileri (AFP)
Geçtiğimiz Şubat ayında başkent Hartum'da bir araya gelen Sudan Millet Partisi destekçileri (AFP)
TT

Sudanlı partiler performanslarını artırmaları yönündeki çağrılara cevap veriyor mu?

Geçtiğimiz Şubat ayında başkent Hartum'da bir araya gelen Sudan Millet Partisi destekçileri (AFP)
Geçtiğimiz Şubat ayında başkent Hartum'da bir araya gelen Sudan Millet Partisi destekçileri (AFP)

Sudanlı siyasetçiler, ülkedeki siyasi partiler içerisinde demokrasi pratiğine odaklanılmasının yanı sıra vatandaşın asgari ihtiyaçlarını karşılayacakları yönünde onları ikna etmeleri için performanslarını ve programlarını geliştirmelerinin ehemmiyetine vurgu yaptı. Ayrıca özellikle çok karmaşık ve hızla değişen bir dünyada yaşayan genç nesil ile ilgili olarak, toplumun bir parçası olmaları dolayısıyla yeterliliklerinin güçlendirilmesi ve yenilikçi fikirler ve girişimlerle onları desteklemeleri çağrısında bulundular.
Yeni liderler
Sudan Reform Hareketi Başkanı Dr. Gazi Selahaddin, siyasi partilerin en önemli işlevlerinden birinin, nitelikli liderler hazırlayarak bu kimselerin ülkeye önderlik etmelerini sağlamak olduğunu söylüyor.
Kanlarını tazeleyebilecek ve yeniden inşa edebilecek nitelikli ve deneyimli liderlere yer verecek bir siyasi hareket bulunmadığı takdirde devletin felç olacağını ve hayatın yavaş yavaş donacağını kaydeden Selahaddin, böylece muhafazakar eğilimlerin ülke arenasına hakim olacağını ve yaratıcılığın ve yeniliğin sahneden çekileceğini belirtti.
Reform Hareketi’nin parti içerisinde atmış olduğu adımların, demokrasi pratiğinin hayata geçirilmesi başta olmak üzere bir dizi nokta üzerinde uzlaşıyı ve buna bağlılığı gerektirdiğini ifade eden Selahaddin, bunun yanı sıra toplumsal bir mekanizma olması hasebiyle partinin işlevsel yeterliliğinin güçlendirilmesi ve yenilikçi fikirlerin ortaya çıkmasına katkıda bulunulmasını teşvik etmesi gerektiğini söyledi.
Selahaddin, Sudanlı siyasi partilerin tarih boyunca -özellikle totaliter rejimler altında uygulanan, onları zayıflatan ve yeteneklerini felç eden- adaletsizliğe maruz kaldığını düşünüyor. Ancak partilerin sadece kendilerine yönelik zararlı planlar, marjinalleştirme çalışmaları ve parti içerisine atılan fitne tohumları dolayısıyla sıkıntılar yaşamadığını ifade eden Selahaddin, bilakis partilerin halihazırda muztarip olduğu durumdan kendi zayıflıklarının ve kusurlarının sorumlu olduğunu söyledi.
Siyasi partiler tarafından iki temel işlevin yerine getirilmesi gerektiğini belirten Selahaddin, bunlardan birincisinin devletin devamlılığını ve refahını sağlamada başarılı olacak yeni liderlerin ortaya çıkarılması, ikincisinin ise sorunlar ve krizler karşısında yeni fikirlerin, vizyonların ve girişimlerin ortaya atılması olduğunu söyledi. Ayrıca bu iki temel işlevin yerine getirilmemesi halinde partilerin kaçınılmaz olarak tarihe karışacağını belirtti.
Kalkınma devrimi
Umma Partisi Siyasi Bürosu Başkanı Dr. Muhammed el-Mehdi, Sudanlı siyasi partilerin önümüzdeki dönemde vatandaşların asgari ihtiyaçlarını karşılayacakları hususunda onları ikna etmeleri için kendi araçlarını, programlarını, programlarının içeriklerini ve mesajlarını geliştirmeleri gerektiğini düşünüyor.
Tüm tarafların geleneksel konuşmalarını değiştirmesinin önemli olduğunu vurgulayan el-Mehdi, neslin çoğunun yüksek arzulara sahip olduğunu, böylece kendisini yönetecek partinin sorunları anlamada ve bunların üstesinden nasıl gelineceği hususunda ciddi olmasını istediğini ve yaşadıkları sorunları çözmek üzere çalışacak bir program içeriğine sahip olmasını talep ettiğini belirtiyor. Ayrıca el-Mehdi, siyasi partilerin, işsizlik ve yoksulluk gibi gençlerin mustarip olduğu sorunlara pratik çözümler sağlamalarının gerekli olduğunu ifade ediyor.
Bütün bunlarla birlikte partiler, yüksek arzulara sahip bu nesli kuşatamadıkları ve halk devrimi sırasında ortaya çıkan arzularının tavanına ulaşmaya çalışmadıkları takdirde bir geleceklerinin olmayacağını dile getiriyorlar.
Independent Arabia’nın haberine göre, Mehdi, siyasi partilerin gençleri karar alma pozisyonlarına götürebilecek tek kurum olması dolayısıyla gençliğin görüşünün parti çalışmalarını şekillendireceğini belirterek, bu gerçekleştiği takdirde gençlerin parti çalışmalarına bütün güçleriyle sarılacaklarını ve partileri kalkındıracaklarını söyledi.
Umma Partisi Siyasi Bürosu Başkanı el-Mehdi partisinin bu konudaki deneyimine değinerek, partisinin bu adımı uzun zaman önce attığını söyledi. Gençlerin partinin çeşitli alanlarında ve kurumlarında temsil edilmesi yoluyla liderlik etmelerini sağlayacak geniş bir alanın kendilerine sağlandığını belirten Mehdi, bazı gençlerin liderlik etmek üzere eğitilmeleri için başkanlık düzeyinde görevlerde bulunduklarını ifade etti. Gençlik sorunlarının ve taleplerinin en karmaşık konulardan biri olduğunu kaydeden Mehdi, bunun sebebinin ‘bu arzuların acil olmalarıyla birlikte acil plan ve programlara ihtiyaç duymaları’ olduğunu söyledi.
Parti kararlarının toplumun tüm kesimlerinin arzularını karşılayacağını beklediğini ifade eden el-Mehdi, çünkü parti tüzüğünün, parti kurumlarına genç katılım ve kadın katılım oranının yüzde 25’er olmasını öngördüğünü belirtti.



Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
TT

Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)

Libya siyaset sahnesine, on yılı aşkın bir süredir kronik siyasi ve askeri bölünmüşlükten mustarip olan ülkede ‘barışçıl çözüme’ yol açacak bir ABD planının yaklaşmakta olduğuna dair bir beklenti atmosferi hâkim.

ABD Başkanı Donald Trump'ın detaylarına değinmeden bu planı açıklaması, özellikle de Afrika işlerinden sorumlu danışmanı Massad Boulos'un kısa süre önce ‘herkes için adil, eşitlikçi, şeffaf ve tatmin edici başkanlık seçimleri yapılması’ gerektiğinden bahsetmesinin ardından, Libyalı siyasetçi ve analistlerin beklentilerine geniş bir kapı açtı.

Radikal değişim

Bazı Libyalı siyasetçilerin gözünde ABD'nin krize çözüm yolu ‘radikal değişim’ seçeneğinden geçebilir. Bu bağlamda Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri, Trump yönetiminin ‘Libya'ya geniş yetkilere sahip özel bir başkanlık temsilcisi atayarak siyasi sahneyi tamamen yeniden şekillendirmek için Birleşmiş Milletler (BM) sürecine paralel çalışacağını’ öne sürdü.

El-Fituri bu senaryoya ilişkin vizyonunu açıklarken ‘çözümün önünde engel teşkil eden mevcut organların feshedilmesi ya da dondurulması ve daha önce herhangi bir yönetim organında yer almayan tüm Libyalı bileşenleri temsil eden bağımsız bir ulusal komite oluşturulması’ temeline dayandığını söyledi.

tyu7ı8
ABD Başkanı Donald Trump’ın Arap dünyası ve Ortadoğu işlerinden sorumlu kıdemli danışmanı Massad Boulos geçtiğimiz nisan ayında Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) Başkanı ile bir görüşme gerçekleştirdi. (UBH)

Libya’da iktidardaki siyasi organlar, Temsilciler Meclisi (TM), Devlet Yüksek Konseyi (DYK), batı ve doğu Libya hükümetleridir.

Daha önce Libyalı uzmanlar BM gözetiminde bir siyasi çözüm planı ortaya koymuş ve bu plan seçim yasaları, yürütme yetkisi ve kalıcı anayasa konularında çözüme ulaşmak üzere bir siyasi diyalog komitesinin oluşturulmasıyla sonuçlanmıştı.

Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, ‘Lübnan iç savaşını yatıştıran 1989 tarihli Taif Konferansı benzeri bir uluslararası konferans düzenlenmesi’ olasılığını değerlendirdi.

Ancak istikrarı engelleyenlerin yargılanması için Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) ve geçtiğimiz ekim ayında ABD Senatosu tarafından kabul edilen İstikrar Yasası'nın harekete geçirilmesini öneren el-Fituri'ye göre bu yol ‘havuç ve sopa’ yaklaşımından bağımsız olmayacaktır. El-Fituri, bunun karşılığında da ‘sıkı uluslararası şeffaflık koşulları altında yeni hükümeti desteklemek üzere dondurulmuş Libya fonlarının kademeli olarak serbest bırakılmasını’ önerdi.

ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff daha önce Libya'da diplomatik başarı elde edileceğine dair güvenini ve iyimserliğini dile getirmiş, mayıs ayında The Atlantic'e verdiği röportajda Washington'un ‘Libya'da başarı elde edeceğini ve bunun yakında duyulacağını’ söylemişti.

Libyalı siyasi analist Eyyub el-Evceli, Amerikan çözümünün ‘tüm siyasi tarafların diyalog masasına oturması’ yoluyla geleceği ihtimalini zayıf görüyor. Şarku’l Avsat'a konuşan el-Evceli, ‘Trump yönetiminin Libya'daki krizin taraflarından birini ortadan kaldırırken, bir tarafı güçlendireceği ve en fazla bir yıl içinde başkanlık veya parlamento seçimlerine gitmek için çözümün anahtarlarını ona vereceği’ beklentisindeydi.

“Washington, Libya'yı güvenlik ve istikrarı bozacak ya da çatışmanın tarafları arasında bir savaşı ateşleyecek her türlü girişimden uzak tutmak istiyor” diyen el-Evceli, ABD'nin ‘krizin tarafları arasındaki farklılıkların derin olduğuna’ inandığına dikkat çekti.

Mevcut organların devrilmesini dışlamak

Buna karşılık TM Milletvekili Rebia Buras mevcut siyasi organların devrilmesi senaryosuna sıcak bakmıyor. “Trump yönetimi siyasi sürecin ayrıntılarından çok dengeleri yönetmeye ve ABD'nin Libya'daki çıkarlarını sağlamaya büyük önem verecektir” diyen Buras, Beyaz Saray'ın planının ‘pragmatik olacağını, demokrasi ve insan hakları konularından çok ekonomik anlaşmalara odaklanacağını’ düşünüyor.

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan Buras, herhangi bir planın başarısı ve sürdürülebilirliği için temel bir koşula işaret etti: ‘Libya halkının, dışarıdan dayatılan ve Libyalıların hak ve çıkarlarını dikkate almayan her türlü dikte ya da çözümden uzak, birleşik ve egemen bir devlet kurma arzusunu yansıtması.’

Bu arada gözlemciler, Libya'nın uluslararası nüfuz ve çıkar mücadelesinin bir parçası olması nedeniyle ABD'nin olası bir çözümünün Libya dosyasındaki bölgesel ve uluslararası aktörlerden soyutlanamayacağına inanıyor.

rfty6
Libya Temsilciler Meclisi'nin (TM) Bingazi'deki bir oturumundan (TM resmi sayfası)

Trablus Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Dr. Ahmed el-Atraş, ‘ABD'nin çözüm yolunun başarı şansının, uluslararası ve bölgesel güçlerin Libya'daki çıkarlarını ve nüfuzlarını paylaşmalarına yönelik düzenlemelerle birlikte bölge için yeni bir siyasi haritanın yeniden çizilmesi konusunda uzlaşmaya bağlı olduğuna’ inanıyor.

El-Atraş, ‘uluslararası sistemde aktif olan ve BM Güvenlik Konseyi'nin daimî üyesi olan ülkeler arasında ABD dış politikasına taktiksel olarak karşı çıkan bir akımdan’ söz etti.

El-Atraş, ‘bazı ülkelerin Libya'nın içişlerine müdahalesinin derinliğini, bölgedeki yabancı çıkarlar üzerinde ciddi yansımaları olabilecek güvenlik durumunun kırılganlığını ve fiili otoritelerin yabancı baskılara boyun eğme ve iktidara tutunma tehdidini’ örnek gösterdi.

Libyalıların görüşlerinin aksine, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi eski üyesi Ben Fishman Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ABD'nin Libya politikasında bir değişiklik olduğuna dair hiçbir kanıt görmediğini söyledi.

Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Fishman, Massad Boulos'un 20 Haziran'da Berlin'de düzenlenen Libya konulu uluslararası toplantıya katılmamasına dayanarak Trump'ın Libya siyasi çözüm planıyla ilgili açıklamasının ‘geçici’ olduğunu düşünüyor.

Geçtiğimiz hafta Trump, Libya'nın da aralarında bulunduğu birçok ülkeye yüzde 30 gümrük vergisi getirmiş ve bunun Libyalılar üzerinde olumsuz yansımaları olmayacağını savunmuştu.

Libyalı ekonomist Ömer Zermuh, “Libya'nın ABD'ye ham petrol ve küçük bir oranda petrol türevleri dışında hiçbir emtia ihracatı yok. Trump'ın açıklamalarına göre petrol bu kapsamda değil” ifadelerini kullandı.

Şarku’l Avsat'a konuşan Zermuh, “Petrole gümrük vergisi getirilse bile Libya'nın yüksek kaliteli ham petrolü için alternatif pazarlar bulması zor değil” dedi.

Öte yandan Fishman'a göre bu karar, Libyalıların ABD'ye giriş vizelerini kısıtlayan önceki karar da göz önünde bulundurulduğunda, Boulos'un Libya'da ekonomik fırsatlar arama çabalarının önüne engeller koyuyor.