İran’ın acil çözüm planı: ABD ile sınırlı çatışma

Irak’taki İran destekli silahlı güçler Devrim Muhafızları ordusunun etkinliğini artırmak için Suriye sınırı üzerinden lojistik hat kurmaya çalışıyor (AFP)
Irak’taki İran destekli silahlı güçler Devrim Muhafızları ordusunun etkinliğini artırmak için Suriye sınırı üzerinden lojistik hat kurmaya çalışıyor (AFP)
TT

İran’ın acil çözüm planı: ABD ile sınırlı çatışma

Irak’taki İran destekli silahlı güçler Devrim Muhafızları ordusunun etkinliğini artırmak için Suriye sınırı üzerinden lojistik hat kurmaya çalışıyor (AFP)
Irak’taki İran destekli silahlı güçler Devrim Muhafızları ordusunun etkinliğini artırmak için Suriye sınırı üzerinden lojistik hat kurmaya çalışıyor (AFP)

İran'ın Irak'ta desteklediği milis güçlerin, Suriye’nin Ebu Kemal kasabasında faaliyet gösteren Devrim Muhafızları Ordusu’nun etkinliğini artırmak ve ABD ile sınırlı bir çatışma formülünü uygulamak için Suriye sınırı üzerinden lojistik hat kurmaya çalıştığı bildirildi.
Independent Arabia’ya konuşan güvenilir bir kaynak, İran destekli Irak Hizbullahı’na bağlı onlarca savaşçının, Suriye’nin Ebu Kemal kasabasında konuşlanan İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun etkisini artırmak ve ABD ile sınırlı bir alanda silahlı çatışma çıkarma formülünü hayata geçirmek amacıyla Suriye sınırında örgütlendiğini aktardı.
Kaynak, “Hizbullah Tugayları, Devrim Muhafızları Ordusu’nun bölgedeki askeri gücünü artırma planına destek olmak amacıyla, Irak topraklarından başlayarak Suriye’nin Ebu Kemal kasabasına uzanan bir lojistik hat kurmak için yaklaşık bir aydır saha çalışmaları yürütüyor” diye konuştu.
Kaynak, bu kapsamda Irak Hizbullah Tugayları’na bağlı savaşçıların Irak-Suriye sınır hattında bulunan 7 Nisan bölgesinde bazı ev ve arazilere zorla el koyarak bu mevkiyi askeri karargâha dönüştürdüklerini ifade etti.
Irak içişleri ve savunma bakanlıklarından üst düzey yetkililer bu iddiaları reddederken, Suriye sınırındaki Haşdi Şabi güçlerinin varlığına ilişkin herhangi bir yalanlama yapmadılar.
Iraklı Milletvekili ve Haşdi Şabi’nin önde gelen yöneticilerinden Ahmed el-Esedi, Hizbullah Tugayları’nın Suriye sınırında örgütlendiği iddialarını yalanladığı açıklamasında,  “Haşdi Şabi Suriye içerisinde herhangi bir güç konuşlandırmadı” dedi.
Haşdi Şabi’nin sınır üzerinden rahat hareket kabiliyeti elde etmek için Irak ve Suriye’yi birbirine bağlayan Velid sınır kapısından (El Tanf) ayrı olarak ikinci bir sınır kapısı açılması yönünde yetkililere baskı uyguladığı belirtiliyor.
Kaynaklar, Devrim Muhafızları Ordusu ve Haşdi Şabi güçlerinin, Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) Bağuz kasabasında DEAŞ ile uğraşmasını fırsat bilerek Suriye’nin doğusuna daha çok savaşçı konuşlandırdığını aktarıyorlar.
Ebu Kemal’de etkisi artan İran destekli milis güçler, Suriye'nin kuzeyinde bulunan ABD kuvvetleri, İsrail ve Tahran’ın bölgedeki hareketliliğine şüpheyle yaklaşan Rusya için endişe kaynağı haline geliyor.
Analistler, İran’ın Suriye’nin doğusunda etkisini artırmaya dönük faaliyetleri, İsrail veya ABD’nin bölgedeki müttefiklerine yönelik bir askeri operasyon hazırlığı olabileceğini değerlendiriyorlar.
Sahadaki söz konusu gelişmelerin, Tahran’ın Irak üzerinden İran topraklarını Suriye’ye bağlama planının bir parçası olduğu belirtiliyor.
ABD gözlem noktası kurdu
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia kaynaklı haberine göre kaynaklar, ABD’nin, İran’ın bölgedeki hareketliliğini akamete uğratma kapsamında Irak-Suriye sınırında yeni bir gözlem noktası kurduğunu bildirdiler.
Irak’ın batısında yaşayan bölge halkı, Haziran ayından bu yana sınırda olağanüstü bir askeri hareket gözlemlediklerini belirtiyorlar.
ABD’nin, Irak’ın Suriye sınırında bulunan Anbar kentinde bölgedeki faaliyetleri takip edebildiği iki büyük askeri üssü bulunuyor.
İran’ın alternatif planı
Analistler, Irak-Suriye sınır hattındaki gerginliği, İran’ın Körfez’de gerilimi tırmandırmak suretiyle çatışma çıkarma arzusuna ulaşamaması halinde başvuracağı alternatif bir plan olarak görüyorlar.
Analistlere göre, Tahran, ABD yaptırımlarının İran ekonomisinde yol açtığı yıkımları kamuoyunun gözünden kaçırmak için ABD ile sınırlı bir çatışma formülü üzerinde çalışıyor.
Analistler, ekonomik yaptırımların neden olduğu “yavaşlatılmış ölümü” durdurmayı ümit eden İran’ın, acil çözüm planı olarak ABD ile çatışma seçeneğini uygulamak için çabaladığını belirtiyorlar.
 



Erdoğan, Karadeniz'in "çatışma bölgesine" dönüştürülmesine karşı uyarıda bulundu

Rusya'nın Ukrayna'nın Çornomorsk limanına düzenlediği saldırının ardından çıkan yangını söndürme çalışmaları (Reuters)
Rusya'nın Ukrayna'nın Çornomorsk limanına düzenlediği saldırının ardından çıkan yangını söndürme çalışmaları (Reuters)
TT

Erdoğan, Karadeniz'in "çatışma bölgesine" dönüştürülmesine karşı uyarıda bulundu

Rusya'nın Ukrayna'nın Çornomorsk limanına düzenlediği saldırının ardından çıkan yangını söndürme çalışmaları (Reuters)
Rusya'nın Ukrayna'nın Çornomorsk limanına düzenlediği saldırının ardından çıkan yangını söndürme çalışmaları (Reuters)

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, son haftalarda yaşanan bir dizi saldırının ardından, Karadeniz'in Rusya ve Ukrayna arasında bir "çatışma bölgesi" haline gelmemesi konusunda bugün uyarılarda bulundu.

Anadolu Ajansı’nın (AA) haberine göre Cumhurbaşkanı Erdoğan uçakta gazetecilere yaptığı açıklamada, "Karadeniz bir çatışma bölgesi olarak görülmemeli. Bu ne Rusya'ya ne de Ukrayna'ya fayda sağlayacaktır. Karadeniz'de herkesin güvenli denizcilik yollarına ihtiyacı var" ifadelerini kullandı.

Dışişleri Bakanlığı bugün yaptığı açıklamada, Ukrayna'nın Çornomorsk limanında ticari gemilere yapılan saldırının, Ankara'nın mevcut savaşın Karadeniz'e sıçramasıyla ilgili endişelerini doğruladığını ifade etti.

Açıklamada, dün Ukrayna'nın Çornomorsk limanında Türk şirketine ait yabancı bandralı bir gemiye zarar veren saldırının, "bölgedeki devam eden savaşın Karadeniz'e sıçraması ve bunun deniz güvenliği ve seyrüsefer özgürlüğü üzerindeki etkisine ilişkin daha önce dile getirdiğimiz endişelerimizin geçerliliğini teyit ettiği" belirtildi.

Açıklama şöyle devam etti: "Bu vesileyle, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşa acilen son verilmesinin önemini bir kez daha teyit ediyor ve Karadeniz'deki gerginliğin durdurulması amacıyla, her iki taraftaki denizcilik güvenliğini, enerji tesislerini ve liman altyapısını hedef alan saldırıların askıya alınması gerektiğinin altını çiziyoruz."


Hamaney'in halefliği mücadelesinde “gölge filo” petrol milyarderlerinin oynadığı rol

ABD Hazine Bakanlığı, Muhammed Hüseyin Şemhani'nin gölge filosunun büyüklüğünü 50'den fazla gemi olarak tahmin ediyor (AFP)
ABD Hazine Bakanlığı, Muhammed Hüseyin Şemhani'nin gölge filosunun büyüklüğünü 50'den fazla gemi olarak tahmin ediyor (AFP)
TT

Hamaney'in halefliği mücadelesinde “gölge filo” petrol milyarderlerinin oynadığı rol

ABD Hazine Bakanlığı, Muhammed Hüseyin Şemhani'nin gölge filosunun büyüklüğünü 50'den fazla gemi olarak tahmin ediyor (AFP)
ABD Hazine Bakanlığı, Muhammed Hüseyin Şemhani'nin gölge filosunun büyüklüğünü 50'den fazla gemi olarak tahmin ediyor (AFP)

The Maritime Executive dergisi, İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney'in sağlığının kötüye gittiğini belirten bir makale yayınladı. Makalede Hamaney’in halefi meselesinin artık açıkça tartışıldığı, bu durumun rejim içinde bir iktidar mücadelesinin yaşanma olasılığını artırdığı vurgulandı.

Bu gelişmeler, Batı'nın yaptırımlarını aşmak için ağlar kuran petrol milyarderleri için özellikle büyük önem taşıyor.

Makaleye göre İran rejiminin üst düzey yetkilileri, rejimin hayatta kalmasını ve iktidar çevresine yakın olanlara büyük karlar sağlayan yolsuzluk ağlarına ve suç gruplarına güveniyor.

Dini Lider Hamaney'in halefi konusunda yapılan tartışmalarda iki isim öne çıkıyor. Her ikisi de İran petrolünün ihracatından sorumlu ‘gölge filosunun’ faaliyetlerinden büyük servetler elde ederken, bu faaliyetleri nedeniyle uluslararası yaptırımlar listesine alındı.

Dergi, bu kişilerin faaliyetlerinin kesin kayıtlarının, yarı yasal ticari cephelerin arkasında aracı rollerini gizleme yetenekleri nedeniyle kamuya tam olarak açık olmadığını vurguluyor. Ancak, mevcut bilgiler, kâr güdüsünün Batı'nın kısıtlamalarına uymaktan daha ağır bastığı için belirli faaliyetlere devam etmelerine rağmen, yaptırım listelerine dahil edilmelerini haklı göstermek için yeterliydi.

Hamaney’e yakınlığıyla bilinen eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Ali Şemhani’nin oğlu Muhammed Hüseyin Şemhani, bu isimler arasında en öne çıkanlardan biri. Şarku’l Avsat’ın aktardığı Independent Persian kaynaklı analize göre 2011'den bu yana, şirketleri Admiral ve Milavous aracılığıyla ‘İran petrolünü Rusya petrolüyle karıştırmak ve sevkiyatların nereden yapıldığının anlaşılmasını engellemekle’ suçlanan Hüseyin Şemhani, yıllarca bu petrolü prestijli Batılı petrol şirketlerine satmayı başardı.

Aynı yıl Avrupa yaptırımlarına tabi tutuldu ve en son Avrupa yaptırım güncellemesinde Rusya’nın ‘gölge filosu’ operasyonlarının kilit ismi olarak tanımlandı. Buna rağmen Şemhani, Milavous'un faaliyetlerine veya İran'ın Rusya'ya insansız hava aracı (İHA) sevkiyatına herhangi bir şekilde dahil olduğunu reddediyor.

ABD Hazine Bakanlığı, 30 Temmuz 2025 tarihinde, bağlantılı oldukları gerekçesiyle aralarında Marvis, Armada Global, Koban Shipping, Kryos Shipping ve Fractal Marine şirketlerinin de olduğu Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki (BAE) onlarca şirkete de yaptırım uyguladı. Bakanlık, İran’ın gölge filosunda 50'den fazla geminin olduğunu tahmin ediyor.

Geniş bir bağlantı ağına sahip olan İranlı iş adamı Babek Zencani, 2013 yılında yolsuzlukla suçlandı ve tutuklandı. Uzun süre hapis yatan Zencani, 2021 yılında, organize yolsuzluk ve ticaret ağı aracılığıyla Petrol Bakanlığı'nın gelirlerinden 2,7 milyar dolar çalma suçlamasıyla ölüm cezasına çarptırıldı. Ancak 2024 yılında, Hamaney’in emriyle cezası 20 yıl hapis cezasına çevrildi ve daha sonra serbest bırakılarak faaliyetlerine geri döndü.

Zencani'nin sahibi olduğu BAE merkezli Sorinet Grup Holding, kozmetik, finans ve bankacılık hizmetleri, oteller, ticari havacılık, altyapı, inşaat malzemeleri, bilgi teknolojisi ve uluslararası gayrimenkul geliştirme alanlarında, Türkiye, Tacikistan, Malezya ve Çin'de faaliyet gösteriyor. Zencani, 2013 yılında net servetini yaklaşık 13,5 milyar dolar olarak açıklamıştı.

O yıla kadar sürdürdüğü ticari faaliyetleri, özellikle yaptırımları atlatmak amacıyla petrol ve ilgili fonların nakliyesinde oynadığı rol ve İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ile bağlantılı kuruluşlarla iş birliği yapması nedeniyle, Avrupa ülkeleri ve ABD’nin yaptırım listelerine alınmasına neden oldu. Malezya'nın doğu kıyılarında gemiden gemiye petrol transferi yapmakla suçlandı.

Zencani, hapis cezasına çarptırıldıktan sonra, hükümet kurumları ve DMO ile bağlantılı kuruluşlarla olan bağlantıları sayesinde ‘Awan Group’ adı altında faaliyetlerine devam etti.

İranlı iş adamı 2 Aralık'ta sosyal medya platformu X hesabından Hamaney’in olası halefi olarak gösterilen eski İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye sert eleştirilerde bulundu.

The Maritime Executive dergisine göre Şemhani ve Zencani halen serbestçe seyahat edebiliyor gibi görünüyor, ancak son zamanlarda güvenliklerinden endişe duydukları için İran’da daha uzun süreler geçirmeyi tercih ediyorlar.

* Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.


İran, Umman Körfezi'nde ele geçirilen yabancı tankerin mürettebatından 18 kişiyi gözaltına aldı

 İran tarafından daha önce ele geçirilen bir petrol tankeri (Arşiv – Reuters)
İran tarafından daha önce ele geçirilen bir petrol tankeri (Arşiv – Reuters)
TT

İran, Umman Körfezi'nde ele geçirilen yabancı tankerin mürettebatından 18 kişiyi gözaltına aldı

 İran tarafından daha önce ele geçirilen bir petrol tankeri (Arşiv – Reuters)
İran tarafından daha önce ele geçirilen bir petrol tankeri (Arşiv – Reuters)

İran medyası bugün, yetkililerin dün Umman Körfezi’nde alıkonulan yabancı bir petrol tankerinin mürettebatından 18 kişiyi gözaltına aldığını bildirdi. Yetkililer, tankerin 6 milyon litre kaçak yakıt taşıdığını öne sürerken, yürütülen soruşturma kapsamında gemi kaptanının da gözaltına alınanlar arasında bulunduğunu açıkladı.

İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) bağlı Fars Haber Ajansı, mürettebatın Hindistan, Sri Lanka ve Bangladeş uyruklu olduğunu aktardı.

Yetkililer, tankerin ‘dur ihtarına uymamak, kaçmaya teşebbüs etmek ve seyrüsefer ile yük belgelerinin bulunmaması’ gibi birçok ihlal gerçekleştirdiğini belirtti.

Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığına göre, yakıt fiyatlarının yoğun sübvansiyonlar ve ulusal para biriminin değer kaybı nedeniyle dünyadaki en düşük seviyeler arasında yer aldığı İran, hem komşu ülkelere kara yoluyla hem de deniz yoluyla yapılan yaygın yakıt kaçakçılığıyla mücadele ediyor.

Öte yandan İran, devlet destekli benzinde yeni bir fiyat seviyesini uygulamaya koydu. Bu adım, ülkede 2019’dan bu yana yapılan ilk fiyat düzenlemesi olurken, para biriminin değer kaybettiği ve ekonomik yaptırmaların sürdüğü bir dönemde atıldı.

Ülkede yaklaşık altı yıl önce yapılan son büyük fiyat artışı, ülke genelinde protestolara yol açmış ve güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu 300’den fazla kişinin hayatını kaybettiği bir süreci tetiklemişti.