عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

​Trump’ın Türkiye ve Kuzey Kore dosyalarındaki “siyasi hoşgörüsü”

ABD Başkanı Trump, Oval Ofis’te (AFP)
ABD Başkanı Trump, Oval Ofis’te (AFP)
    Londra/Şarku’l Avsat
TT
TT

​Trump’ın Türkiye ve Kuzey Kore dosyalarındaki “siyasi hoşgörüsü”

ABD Başkanı Trump, Oval Ofis’te (AFP)
ABD Başkanı Trump, Oval Ofis’te (AFP)

ABD Başkanı Donald Trump, Washington’a yönelik iki sorunlu dosyada “siyasi hoşgörüye” hâkim durumda. Rus S-400 sistemi satın aldığı için Türkiye’yi suçlamadığını ifade eden Trump, Kuzey Kore’nin en son gerçekleştirdiği füze denemesinin önemsenecek büyüklükte olmadığını ve bunun Washington’a değil Seul için bir uyarı olduğuna vurgu yaptı.
Independent Arabia’nın haberine göre, ABD Başkanı Trump, dün Beyaz Saray’da gazetecilere yaptığı açıklamada, Ankara’nın NATO’nun F-35 programından uzaklaştırılması ile ilgili açıklamada bulunmadı. Türkiye’ye Rusya savunma sanayisiyle anlaşma yapan ülkelere yaptırım uygulamayı içeren 2017 tarihli CAATSA (Amerika’nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası) yasası uyarınca ne zaman yaptırım uygulanacağı sorusuna ise, “Türkiye’yle ilgili duruma bakıyoruz. Zor bir durum. Türkiye’yi suçlamıyorum çünkü bir felaket olan Obama dönemine kadar dayanan çok sebep var” şeklinde cevap verdi.
Buna karşılık Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün yaptığı açıklamada, ABD’nin F-35 savaş uçaklarını vermemesi durumunda başka yerlere yöneleceklerini söyledi. Erdoğan açıklamasında, ABD’nin Türkiye’yi savaş uçağı programından uzaklaştırmasının kendilerini bu ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmaktan caydırmayacağını belirtti. ABD’li vekillerin Türkiye’nin S-400 hava savunma sistemi satın almasından memnun olmadıklarını belirten Erdoğan, Trump veya Kongre’nin ne yapması gerektiğinden emin olmadığını belirterek, yaptırım uygulama çabalarının şu an için bir öncelik olmadığına vurgu yaptı.
Öte yandan ABD Başkanı Donald Trump, Kuzey Kore’nin son füze denemesine ilişkin yaptığı açıklamada, Kuzey Kore lideri Kim Jong-un’un, ABD için bir uyarıda bulunmadığını belirterek, Kuzey ve Güney Kore arasında farklılıkların olduğuna dikkat çekti.
Trump konu ile ilgili açıklamasında, “Kim ile ilişkilerim gerçekten iyi. Ne olacağını göreceğiz” şeklinde konuştu.
Kuzey Kore lideri Kim Jong-un önceki gün yaptığı açıklamada, yeni füze testinin Güney Kore’ye uyarı niteliği taşıyan taktik güdümlü silah denemesi olduğunu ifade etti.
Pyongyang’ın füze denemesi, geçtiğimiz ay Trump ve Kim’in iki Kore arasındaki silahsızlandırılmış bölgede gerçekleştirdiği görüşmenin ardından yapılan ilk deneme oldu. Yapılan görüşmede, ABD Başkanı ve Kuzey Kore lideri Pyongyang’ın nükleer programına ilişkin müzakereleri sürdürmeyi kabul etmişti. Ancak verilen taahhütler Washington ve Pyongyang’ın karşılıklı tutumundan dolayı uygulanamadı.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Trump, dünyayı değiştirmek için ‘deli adam teorisini’ nasıl kullanıyor?

ABD Başkanı Donald Trump (Reuters)
ABD Başkanı Donald Trump (Reuters)
TT
TT

Trump, dünyayı değiştirmek için ‘deli adam teorisini’ nasıl kullanıyor?

ABD Başkanı Donald Trump (Reuters)
ABD Başkanı Donald Trump (Reuters)

ABD Başkanı Donald Trump'a geçen ay İran'a karşı savaşında İsrail'in yanında yer alıp almayacağı sorulduğunda şöyle demişti: “Olabilir. Katılmayabilirim de. Ne yapacağımı kimse bilmiyor.” Dünyaya İran'ın müzakerelere yeniden başlaması için iki haftalık bir ateşkesi kabul ettiğini söyledikten sonra nükleer tesislerini bombaladı.

BBC'ye göre şöyle bir tablo ortaya çıkıyor: ‘Trump'la ilgili en öngörülebilir şey öngörülemezliği’. Fikir değiştiriyor. Her zaman kendisiyle çelişiyor.

London School of Economics'te uluslararası ilişkiler profesörü olan Peter Trubowitz, “Trump oldukça merkezileşmiş bir politika oluşturma süreci inşa etti. Dış politikada Richard Nixon'dan bu yana tartışmasız en merkezileşmiş olanı” dedi. Bu da politika kararlarını Trump'ın kişiliğine, tercihlerine ve mizacına daha bağımlı hale getiriyor.

Trump bunu siyasi olarak kullandı; ‘öngörülemezliğini’ önemli bir stratejik ve siyasi varlık haline getirdi. Şimdi, bu kişilik özelliği Beyaz Saray'ın dış ve güvenlik politikasına yön veriyor ve tartışmalı bir şekilde ‘dünyanın şeklini değiştiriyor’.

Şarku’l Avsat’ın BBC'den aktardığına göre siyaset bilimciler bu teoriyi ‘deli adam teorisi’ olarak adlandırıyor. Bu teoriye göre bir dünya lideri rakibinden taviz koparmak için onu doğası gereği her şeyi yapabileceğine ikna etmeye çalışıyor. Söz konusu teori, başarılı bir şekilde kullanılırsa, bir tür zorlamaya dönüşebilir. Trump bunun işe yaradığına, ABD müttefiklerini istediği yere getirdiğine inanıyor. Ancak bu yaklaşım düşmanlara karşı işe yarayabilir mi?

Saldırılar ve şüphecilik

Trump ikinci dönemine Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i kucaklayarak ve ABD'nin müttefiklerine saldırarak başladı. Kanada'nın ABD'nin 51. eyaleti olması gerektiğini söyleyerek Kanada'yı kızdırdı. Grönland'ı ilhak etmek için askeri güç kullanmayı düşünmeye hazır olduğunu söyledi. ABD'nin Panama Kanalı'nın mülkiyetini ve kontrolünü yeniden kazanması gerektiğini vurguladı.

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ile ilgili olarak, ittifakın tüzüğünün 5. maddesi her üyeyi diğer tüm üyeleri savunmakla yükümlü kılar. Trump, ABD'nin buna bağlılığı konusunda şüphelerini dile getirdi. Eski İngiliz Savunma Bakanı Ben Wallace, “Bence 5. madde çöküşün eşiğinde” dedi.

Sızan bir dizi mesaj, Trump'ın Beyaz Saray'ında Avrupalı müttefiklere yönelik ‘küçümseme kültürünü’ ortaya koydu. Trump'ın yardımcısı J.D. Vance, ABD'nin artık Avrupa'nın güvenliğinin garantörü olmayacağını belirtti.

Söz konusu karar, 80 yıllık transatlantik dayanışmanın yeni bir sayfa açması anlamına geliyordu. Konuyla ilgili olarak Trubowitz şunları söyledi: “Trump'ın yaptığı şey, ABD'nin uluslararası taahhütlerinin güvenilirliği konusunda ciddi şüpheler uyandırmak oldu. Avrupa'daki bu ülkelerin ABD ile güvenlik, ekonomi ya da başka alanlarda sahip oldukları ilişkiler artık her an müzakereye açık hale geldi. Trump'ın etrafındakilerin çoğunun öngörülemezliğin iyi bir şey olduğuna inandığını hissediyorum. Çünkü bu Trump'ın ABD'nin kaldıraç gücünü kullanarak kazanımlarını maksimize etmesini sağlıyor... Emlak dünyasında pazarlık yaparken öğrendiği derslerden biri de bu.”

Dalkavukluk ve yağcılık

Trump'ın yaklaşımı meyvesini verdi. Sadece dört ay önce Birleşik Krallık savunma ve güvenlik harcamalarını gayri safi yurt içi hasılasının (GSYH) yüzde 2,3'ünden yüzde 2,5'ine çıkaracağını açıkladı. Geçen ay NATO zirvesinde bu rakam yüzde 5'e yükseldi ve diğer tüm NATO üyelerinin yakında ulaşacağı büyük bir artış oldu.

University College London'da siyaset bilimi profesörü olan Julie Norman şöyle diyor: “Gün be gün ne olacağını bilmek çok zor. Trump'ın yaklaşımı her zaman bu olmuştur. Trump değişken mizacını transatlantik savunma ilişkilerini değiştirmek için başarıyla kullandı. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte'nin geçen ay Lahey'deki NATO zirvesinde Trump'a hitaben söylediği gibi (On yıllardır hiçbir başkanın başaramadığı bir şeyi başaracaksınız) bazı Avrupalı liderler Trump'ın desteğini sürdürmek için ona dalkavukluk ve yağcılık yapıyor.”

Düşmanların dokunulmazlığı

‘Deli adam teorisi’ müttefikler üzerinde işe yarayabilirken, düşmanlar üzerinde işe yaramıyor gibi görünüyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Trump'ın yaklaşımından etkilenmemeye devam ediyor. Perşembe günü yaptıkları telefon görüşmesinin ardından Trump, Putin'in Ukrayna'ya karşı savaşı sona erdirme konusundaki isteksizliğinden duyduğu ‘hayal kırıklığını’ dile getirdi.

BBC'ye göre Trump, İran'da tabanına ABD'nin Ortadoğu'daki ‘sürekli savaşlara’ müdahil olmasına son vereceği sözünü verdi. Ancak ikinci döneminin şu ana kadarki ‘en öngörülemez’ tercihiyle İran'ın nükleer tesislerini vurdu. Asıl soru şu: Bu karar istenilen sonuca ulaşacak mı?

Birleşik Krallık eski Dışişleri Bakanı William Hague, bu kararın tamamen ters etki yaratacağına ve İran'ın nükleer silah edinme olasılığını arttıracağına inanıyor. Notre Dame Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Michael Desch de bu görüşe katılıyor. “Bence artık İran'ın nükleer silah peşinde koşma kararı alması çok muhtemel” diyen Desch'e göre Trump'ın yaklaşımı şu ana kadar düşmanlar nezdinde ters tepti.