Moritanya'nın yeni Cumhurbaşkanının karşılaşacağı zorluklar

Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Vild el-Gazvani (AFP)
Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Vild el-Gazvani (AFP)
TT

Moritanya'nın yeni Cumhurbaşkanının karşılaşacağı zorluklar

Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Vild el-Gazvani (AFP)
Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Vild el-Gazvani (AFP)

Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Vild el-Gazvani, 1 Ağustos’ta göreve gelmesi ile birlikte büyük zorluklarla karşı karşıya kalacak. Moritanyalı politikacılar ve kanaat önderleri de bu zorlukların siyasi, ekonomik, toplumsal ve kültürel sorunlardan oluşacağını ifade etti.
Siyasi kriz
Siyasi sahnenin sağlıklı görünmesine rağmen Moritanyalı politikacılar arasında ülkede siyasi bir kriz olduğuna dair güçlü bir inanç var. Bir yıl önce ülke, nihayetinde cumhurbaşkanlığı seçimine uzanan bir süreçte yerel, bölgesel ve yasama seçimlerine tanık oldu. Bununla birlikte Moritanya siyasetine hakim olan kaynaklar, ‘Mevcut Kriz, Teşhis ve Tedavi’ başlığıyla yayınlanan siyasi bir belgede, Moritanya’nın en eski muhalif partilerinden biri olan Demokratik Güçler Birliği Partisi tarafından öne sürülen siyasi krize dikkati çekti.
Belgede, Ağustos 2017’de düzenlenen referanduma atıf yapılırken, ülkenin, boğucu siyasi bir krize tanık olduğu ifade edildi. Demokratik Güçler Birliği de ‘anayasa ve sembollerinin manipüle edildiğini’ savundu.
Yeni Cumhurbaşkanı’nın destekçilerinden Milletvekili Cemal el-Yadali, Cumhurbaşkanı Muhammed Vild el-Gazvani’nin karşılaştığı en büyük zorluklardan birinin de ‘ülkenin istikrarını olumsuz yönde etkileyen bazı kesimler karşısında demokrasiyi, devlet kuruluşlarını ve vatandaşları güçlendirmek’ olduğunu belirtti. Yadali, “Yeni Cumhurbaşkanı, çalışmalarını eski Cumhurbaşkanı Muhammed Veled Abdulaziz’in ortaya koydukları üzerine tesis edebilir” dedi.
Independent Arabiye’den Akrini Aminoh’a açıklamada bulunan Cemal el-Yadali, zorlukların bununla sınırlı olmadığını ifade etti. Aynı şekilde yazar Ubeyd Emigen de ‘kamu idaresinin rehabilitasyonuna’ dikkati çekti.
Moritanyalı blog yazarı Muhammed el-Emin el-Fadıl da bu zorlukları, ‘yeni Cumhurbaşkanının eski rejimin bir uzantısı olmasını isteyen yandaşlar’ ile ‘yeni bir yaklaşım ve hükümet idaresinin farklı bir şeklini isteyen destekçiler’ arasındaki uzlaşı girişimleriyle sınırlı olduğunu ifade etti.
Toplumsal bölünme
Yeni Cumhurbaşkanı Muhammed Gazvani’yi çeşitli zorluklar bekliyor. Kendisini eski köleler ve geleneksel işçiler gibi tarihi adaletsizliklerin kurbanları olarak gören bazı sosyal grupların insan hakları sorunu, farklı siyasi taraflar arasında devam eden siyasi anlaşmazlığın bir yakıtı olarak kaldı.
Moritanya Parlamentosu’nda muhalif Milletvekili Muhammed el-Emin Sidi Mevlud, yeni cumhurbaşkanını bekleyen çok sayıda zorluğun olduğunu ve belki de bunların başında ‘özellikle insani miras olarak nitelenen kölelik sorunu olmak üzere toplumsal meselelerin’ yer aldığını belirtti. Sidi Mevlud, söz konusu konuyu ise ‘dikenli, karmaşık ve çok boyutlu bir mesele’ olarak niteledi.
Yeni Cumhurbaşkanı’na Moritanya’nın toplumsal dokusuna odaklanma çağrısı yapan Ubeyd Emigen, “Moritanya bileşenleri arasındaki ilişki, rekabet derecesine ulaştı. Bu sebeple toplumsal ilişkilerin yeniden canlandırılması, vatandaşlık duygusunun ve ulusal kimliğin geliştirilmesi şart” ifadelerini kullandı.
Eğitim
Cumhurbaşkanı, eğitimin kötüye gittiğini itiraf ederken, kampanyaları sırasında da seçmenlere ‘reform’ vaadinde bulundu.
Cemal el-Yadali, yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanı Gazvani’nin karşılaştığı bir diğer zorluğun da eğitim meselesi olduğunu belirtirken, ‘en savunmasız gruplara odaklanarak, eğitim ve sağlık gibi temel hizmetleri geliştirmek ve demokrasinin güçlenmesi için elverişli bir ortam sağlamak’ gerektiğini ifade etti.
Emigen de yeni Cumhurbaşkanının öncelikleri arasında, ‘okul değerlerinin yeniden düzenlenmesi ve eğitim reformu’ olduğunu vurguladı.
Sidi Mevlud ise Cumhurbaşkanı’nın karşılaşacağı diğer meselelere değinirken, özellikle de büyük şehirlerde olmak üzere uyuşturucu ve suç meselelerinin yanı sıra eğitim meselesi, işsizlik ve güvenlik sorununa dikkati çekti.
Sorun demeti
Moritanya’nın yeni Cumhurbaşkanı’nın önündeki zorluklar, çok çeşitli ve bir durumla sınırlı değil. Ancak Sidi Mevlud, Cumhurbaşkanı Gazvani’nin karşılaşacağı en büyük zorluğun ‘yolsuzluk’ meselesi olduğunu vurguladı. Sidi Mevlud, ayrıca Muhammed Veled Abdulaziz’in yolsuzlukla mücadele sloganını taşımasına rağmen, ‘şüpheli fırsatlar ve binlerce işçinin işten çıkarılmasına yol açan ENER ve SONIMEX gibi büyük ulusal şirketlerin iflası’ da dahil olmak üzere büyük dosyaları miras aldığını belirtti.
Cemal el-Yadali ise Cumhurbaşkanı’nın ‘demir ve balık gibi ihraç edilen malzemelerin azalmasıyla birlikte, iki yıldır ülkeyi vuran kuraklık’ ile gerçek bir mücadele vereceğine de dikkati çekti.



Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
TT

Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)

Filistinli yetkililere göre Gazze'de ateşkes görüşmeleri çıkmaza girdi. 

Kimliğinin açıklanmaması şartıyla BBC'ye konuşan kaynaklar, Tel Aviv yönetiminin Katar'ın başkenti Doha'daki müzakerelere, ihtilaflı konularda karar vermeye yanaşmayan bir heyet gönderdiğini savunuyor. 

Ayrıca yetkililer, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ABD ziyaretiyle "zaman kazanmaya" çalıştığını ve süreci tıkadığını ileri sürüyor. 

Netanyahu, 7-10 Temmuz'da gerçekleştirdiği ziyarette ABD Başkanı Donald Trump'la bir araya gelmişti. Ancak beklenen 60 günlük ateşkesin sağlandığına dair bir açıklama yapılmamıştı.

Filistinli yetkililer, İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesi ve bölgeye yardım girişleri gibi konularda uzlaşma sağlanamadığını belirtiyor. 

BBC, özellikle İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah ve Han Yunus kentlerini ayıran Morag Koridoru'nda işgali sürdürme ısrarının henüz aşılamadığını aktarıyor. İsrail ordusunun Gazze'nin 1 ila 1,5 kilometre içine giren bir alandaki "tampon bölgeleri" bırakmak istemediği ifade ediliyor.

Diğer yandan Hamas'ın tampon bölgelere ait haritaları istediği ve sözkonusu alanın söylenenden çok daha büyük olduğunun ortaya çıktığı aktarılıyor. Buna göre İsrail ordusu, bazı noktalarda Gazze'nin 3 kilometre kadar içine giren tampon bölgeler inşa etmeyi planlıyor. 

Filistinli örgütün ilk etapta bu konuda taviz vermeyi düşündüğü fakat haritaları görünce bundan vazgeçtiği ifade ediliyor. Tel Aviv yönetiminin, Gazze'nin Mısır sınırındaki Refah kentinin tamamında işgalini sürdürmeyi planladığı aktarılıyor.

Kaynaklardan biri, Netanyahu yönetiminin tutumuna dair şunları söylüyor: 

Bu görüşmeleri hiçbir zaman ciddiye almadılar. Bunları zaman kazanmak ve sahte bir ilerleme görüntüsü vermek için kullandılar.

Diğer yandan New York Times'ın (NYT) analizinde, Netanyahu'nun Gazze savaşını iktidarını sürdürmek için kullandığına dikkat çekiliyor. 

Netanyahu'nun, savaşın sürmesini isteyen Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir gibi radikal sağcı koalisyon ortaklarını memnun etmek için ateşkese yanaşmadığı ifade ediliyor. 

Analizde, Netanyahu'nun Nisan 2024'te ateşkes yapmayı düşündüğü fakat yine aynı baskılar nedeniyle geri adım attığı belirtiliyor. Bazı Amerikalı yetkililerin, Netanyahu'yla İsrail halkının yüzde 50'sinin savaş yerine rehine takası anlaşmasını istediğine dair anket sonuçları paylaştığı, İsrail liderininse şöyle yanıt verdiği aktarılıyor: 

Evet ama bu yüzde 50'lik kesim benim seçmenlerimden oluşmuyor.

Başbakanın yargı reformu paketinin 2023'te büyük protestolara yol açtığı, hatta yedek askerlerin greve gittiği anımsatılıyor. Bunlara ek olarak Netanyahu hakkında yolsuzluk ve rüşvet suçlamalarıyla açılan davaların sürdüğü hatırlatılıyor. 

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) de Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında Kasım 2024'te tutuklama emri çıkarmıştı. 

Analizde, Netanyahu'nun Gazze savaşını uzatarak bu davalardan kendini korumaya çalıştığı belirtiliyor. "İsrail hiç olmadığı kadar güvensiz bir konumda" denen analizde, başbakanın hamlelerinin ülke tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturduğu ifade ediliyor: 

Netanyahu, 21. yüzyılın felaketlerinden birinin mimarı ve bu felaket, İsrail'in adını muhtemelen onlarca yıl lekeleyecek.

Independent Türkçe, BBC, Times of Israel, New York Times