Fas Kralı, Cezayir ile koşulsuz diyalog politikasına bağlılığını yineledi

Tahta çıkışının yıldönümünde Fas halkına seslendiği konuşması sırasında Fas Kralı (MAP)
Tahta çıkışının yıldönümünde Fas halkına seslendiği konuşması sırasında Fas Kralı (MAP)
TT

Fas Kralı, Cezayir ile koşulsuz diyalog politikasına bağlılığını yineledi

Tahta çıkışının yıldönümünde Fas halkına seslendiği konuşması sırasında Fas Kralı (MAP)
Tahta çıkışının yıldönümünde Fas halkına seslendiği konuşması sırasında Fas Kralı (MAP)

Tahta çıkışının 20’nci yıldönümünde yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında Fas Kralı 6. Muhammed, iki dost ülke arasındaki kardeşlik bağlarına karşı duyduğu sadakatin ifadesi olarak, Cezayir ile koşulsuz diyalog politikasına samimi bir şekilde bağlı olduğunu vurguladı.
Pazartesi günü Fas halkına seslenen Kral, ”Halkı ve Kralı ile Fas’ın son olarak Mısır’ın ev sahipliği yaptığı Afrika Uluslar Kupası’nda Cezayir Milli Takımı’na verdiği destek, zaferinden duyduğu coşku ve sanki Fas kazanmış gibi Cezayir’in şampiyonluğundan duyduğu gururu paylaşması ile bir kez daha kendini gösterdi” dedi.
”Bu kader birliği, ortak tarih, kültürel birikim bilinci ve inancı; kardeş Mağrip halklarına birlik, entegrasyon ve bütünleşmeyi gerçekleştirmek için çalışma umudu ve güç veriyor” diyen Fas Kralı, bölge ülkelerinin karşı karşıya olduğu sorunlarla hiçbir ülkenin tek başına mücadele edemeyeceğini ifade etti.
Fas Kralı 6. Muhammed, bu çerçevede Fas’ın Batı Sahra sorununu, münhasır olarak Birleşmiş Milletler (BM) şemsiyesi altında çözecek siyasi sürece katılma konusundaki samimi ve kararlı tutumunu sürdürdüğünü belirtti. Fas’ın istenen uzlaşmayı sağlamanın tek yolunun, kapsamlı bir Fas egemenliği altında özerk yönetim olduğu inancında olduğunu belirten Kral ayrıca, “Tahta çıkış yıldönümü kutlamaları, Batı Sahra’nın Fas toprağı olduğuna, topraklarımızın ve ülkemizin bütünlüğüne, ülkemizin her karış toprağı üzerindeki egemenliğimize yönelik güçlü bağlılığımızı vurgulamak için en iyi andır” dedi. Ülkesinin uluslararası alanda, Afrika ve Avrupa’da elde ettiği kazanımlardan duyduğu gururu ifade ederek bu kazanımları güçlendirmek ve düşmanların manevralarına karşı koymak için her düzeyde seferberliği sürdürme çağrısında bulundu.
Başbakan’a önemli talimat
Kral 6. Muhammed, hükümet ve devlet kurumlarını kapsayacak büyük değişikliklere vurgu yaparak, başbakanı siyasi ve idari pozisyonları yenilemek ve “taze kan“ enjekte etmek için kendisine yakın zamanda öneriler sunacağını belirtti. Fas Kralı, ”İçinde bulunduğumuz siyasi dönüşümlere uygun olarak, yetenek ve liyakat esas alınarak seçilmiş üst düzey ulusal yetenekler ile hükümet, siyasi ve idari pozisyonları yenilemek ve kendisine taze kan enjekte etmek ile ilgili önerilerini sunmakla görevlendirdiğim başbakan, gelecek Ekim ayına kadar bununla ilgili çalışmalarını tamamlayıp bizlere sunacaktır” dedi. Bunun mevcut hükümet ve kamu kurumlarında görev yapanların içerisinde yetenekli kişilerin var olmadığı anlamına gelmediğini belirten Kral, ”Eylem seviyesine yükselmek, istenen köklü değişimi gerçekleştirme gücüne sahip yetenek ve beceriler ile bu yeni aşamanın başarılı olması için gerekli şartları sağlamak konusunda kararlıyız” ifadelerini kullandı.
Kral 6.Muhammed, hükümete, yeni biçimi ile kalkınma modellerinin dayanağını oluşturabilecek, uyum ve entegrasyon temelli yeni nesil büyük sektörel planlar hazırlamaya başlama çağrısında bulundu. Ulusal kalkınma modelinin yenilenmesi ile ilgili ise “Bu başlı başına bir gaye değil Fas’ı ulaştırmak istediğimiz, sorumluluk ve kapsamlı harekete dayalı yeni bir döneme geçiştir” ifadesini kullanan Kral, nihai hedefinin, Fas’ın gelişmiş ülkeler kervanına katılmasını sağlamak olduğunu belirtti.
Fas Kralı, ”Girmek üzere olduğumuz bu yeni aşama; üstesinden gelmemiz gereken birçok iç ve dış sorunlar ile kazanmamız gereken rekabetler ile doludur” dedi. Bunun temel olarak, güven ve kazanımların kanıtlanması, vatandaşların birbirlerine ve daha iyi bir gelecek inancını paylaştıkları ulusal kurumlara duydukları güvenin sağlamlaştırılması ile ilgili olduğuna işaret etti.
Fas Kralı ulusa sesleniş konuşmasında, “Bu durum ayrıca, özellikle uluslararası deneyim ve tecrübelere açılmayı gerektiren bazı alanlarda içe kapanmamak ile de ilgilidir” dedi. Buna ek olarak, açılımın ekonomik ilerleme ve kalkınmanın temelini oluşturduğunu, Faslı girişimcilerin ve aktörlerin rekabet güçlerini arttırma fırsatı sunduğunu, daha fazla istihdam sağlamak, hizmetlerin ve tesislerin kalitesini geliştirmek ve gelirlerini arttırmak için iyi bir motivasyon olduğunu ifade etti.
Ekonomiye ivme kazandırma ve kurumsal verimlilik hedefine de değinen Kral bu hedefin, ”Özel girişimleri desteklemeyi, üretime dayalı yeni yatırım programlarını yürürlüğe sokmayı, daha fazla istihdam sağlamayı sürdürerek güçlü ve rekabetçi bir ekonomi inşa etmeyi” kapsadığının altını çizdi.
Bu bağlamda kurumsal verimliliğin artmasının ve yetkililerin “zihniyetlerinin” değişmesinin önemini vurgulayan Kral, kamu sektörüne gecikmeden, kolaylık, verimlilik ve senteze dayalı gerçek bir 3 boyutlu devrim gerçekleştirme çağrısında bulundu. Fas Kralı, ”Daha önce de çalışma yöntemlerinin değiştirilmeye ve modernize edilmeye ihtiyacı olduğu, kamu yönetiminin gayret ve yaratıcılık ile donanması gerektiği çağrısında bulunmuştum” dedi.
Özel komisyon kurulacak
Herkesin eşit ve umutlu olduğu, bariz eşitsizliklere, başarısızlıklara, kırsal görünümlere, boşa harcanan enerji ve zamana yer olmayan bir Fas’ın inşasını tamamlamak için sosyal adalete olan güveni yükseltmenin gerekli olduğunu açıkladı.
Bu çerçevede Kral 6. Muhammed, gelecek siyasi aşamada temeli atılacak kalkınma modeli ile ilgili özel bir komisyon kurulacağını deklare etti. Bu komisyonun, hem özel hem de kamu sektöründeki ulusal yetenekleri, farklı bilim dallarından uzmanları içereceğini belirtti.
Kral, ”Kalkınma modelimizin son yıllarda, vatandaşlarımız arasında belirli bir kesiminin artan taleplerini karşılayamadığı, sosyal eşitsizlikleri azaltamadığı açıkça ortaya çıkmıştır. Bu nedenle onu yeniden inceleme ve yenileme çağrısında bulunduk. Aslında kişisel olarak özel komiteler kurmayı tercih etmiyorum. Çünkü bu komiteler, bazıları için sorunları ve meseleleri derinlere gömmenin en iyi aracı olabiliyor. Ama buna rağmen ulusal boyuta sahip bazı konularda bu tür özel komiteler kurmak zorunda kalabiliyoruz” dedi.
Kalkınma modeli ile ilgili kurulacak özel komitenin yapısına da değinen Fas Kralı, “Bu komite; deneyim ve tarafsızlık kriterlerine sahip, toplumun nabzını ve beklentilerini anlayan, yüksek ulusal menfaatleri göz önüne alan özel ve kamu sektöründeki ulusal yetenekleri ve farklı bilim dallarından uzmanları içerecektir. Bu komitenin, ikinci bir hükümet ya da hükümete denk bir resmi kurum olmadığının, belirli bir zamana kadar görev yapacak bir yatırım komitesi olduğunun altını çizmek istiyorum. Ayrıca bu komite de eğitim, sağlık, tarım, yatırım ve vergi sistemi gibi birçok alanda benimsenen ve benimsenecek olan reformların ana itici güçlerini göz önüne almalı, bunların kalitesini ve verimliliğini yükseltmek için önerilerde bulunmalıdır” ifadelerini kullandı.
Kral, bu komitenin çalışmalarına tam anlamıyla tarafsız ve nesnel bir şekilde başlaması, sert ve acımasız olsa da kendisine sadece gerçekleri sunması ve çözüm bulma konusunda cesur ve yaratıcı olması gerektiğine işaret etti. Zor ya da maliyetli olsa da kabul edilecek öneri ve tavsiyelerin uygulanmasında kararlı, cesur ve sorumlu olunmasının önemini vurguladı.
Fas Kralı: Bu benim için büyük bir acıdır
Ülkenin son yıllardaki atılımına rağmen Fas halkı içerisinde yoksulluk ve maddi yetersizlikten muzdarip olan bir kesimin varlığının kendisine acı verdiğini belirten Kral, ”Allah biliyor ki halk arasında yüzde 1 oranında dahi zor durumda ya da yoksulluk içinde yaşayan bir kesim var ise bu benim için büyük bir acıdır” dedi.
Bütün engeller ortadan kaldırılıp kalkınma ve sosyal sorunlara uygun çözümler bulunana kadar dinlenmeden çalışacağını belirten Fas Kralı, beşeri kalkınma programlarına özel bir önem verdiklerini, halkın acil sorunlarına çözüm bulunması için sosyal politikaları teşvik ettiklerini vurguladı. 6. Muhammed, bu hedefin kapsamlı bir bakış açısını, nitelikli yeteneklerin varlığını, planlanan projeleri uygulamak için gerekli şartların sağlanmasını gerektirdiğini belirtti. Altyapıya ek olarak yenilenebilir enerji, şehir ve kırsal alanların rehabilatasyonu düzeyinde gerçekleştirilen niteliksel atılıma övgüde bulunan Fas Kralı, ”Özgürlükler ve hakların pekiştirilmesi, barışçıl demokratik uygulamaların sağlamlaştırılması konusunda olağanüstü adımlar attık” dedi. Altyapı ve kurumsal reformların ne kadar önemli olursa olsun yeterli olmadığını da sözlerine ekledi.
Kral’a göre açıklık ve nesnel açıdan bu olumlu sonucu etkileyen en önemli şey, bu ilerleme ve başarıların ne yazık ki Fas toplumunun bütün kesimlerini yeterince kapsamamış olmasıdır. Bu nedenle bazı vatandaşlar, söz konusu başarıların yaşam şartlarının iyileştirilmesi ve günlük ihtiyaçlarının karşılanmasında ve özellikle de temel sosyal hizmetler, sosyal eşitsizlikleri azaltma ve orta sınıfın güçlendirilmesi alanında etkilerini doğrudan gözlemleyememektedir.



ABD'nin Suriye ile ilgili kararlı tutumu İran'ın bölgesel yenilgisini sağlamlaştırıyor

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, ABD Başkanı Donald Trump ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera Riyad'da bir araya geldi, 14 Mayıs 2025 (SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, ABD Başkanı Donald Trump ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera Riyad'da bir araya geldi, 14 Mayıs 2025 (SPA)
TT

ABD'nin Suriye ile ilgili kararlı tutumu İran'ın bölgesel yenilgisini sağlamlaştırıyor

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, ABD Başkanı Donald Trump ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera Riyad'da bir araya geldi, 14 Mayıs 2025 (SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, ABD Başkanı Donald Trump ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera Riyad'da bir araya geldi, 14 Mayıs 2025 (SPA)

James Jeffrey

ABD Başkanı Donald Trump, 13 Mayıs’ta Riyad’a yaptığı ziyaret sırasında Suriye'ye yönelik yaptırımların kaldırıldığını açıkladı ve ertesi gün Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera ile bir araya geldi. Trump, açıklamasında ayrıntılara yer vermezken Suriye’ye yükselmesi ve gelişmesi için yeni bir şans verme konusundaki kararlılığını vurguladı.

Ancak stratejik ağırlığına rağmen aynı ölçüde dikkat çekmeyen bir husus daha var. O da bu hamlenin ABD yönetimi içindeki derin bir anlaşmazlığı çözerken, bir tarafta ABD ve İsrail, diğer tarafta ABD’nin Arap, Türk ve Avrupalı müttefikleri arasındaki çatlağı kapatması. Daha da önemlisi, İran'ın zayıf ve bölünmüş bir Suriye'yi ‘Şii hilalini’ yeniden kurmak için kullanma hevesinin kursağında bıraktı.

Bu karar, İran ve vekilleri için bazı gerilemelerin doruk noktası olması ve uluslararası toplumun Ortadoğu meseleleri etrafında birleşmesine katkıda bulunması nedeniyle tarihi bir etkiye sahip.

İsrail, Suriye’nin ‘şeriatçı’ hükümetine ve onun müttefiki Türkiye'ye yönelik saldırgan tutumu nedeniyle tecrit edilmiş gibi görünse de aşırı sağcı Dışişleri Bakanı Gideon Saar’ın son zamanlarda yaptığı daha olumlu açıklamaların yanında özellikle Azerbaycan'da yapılan ve Suriye dosyası üzerinden Ankara ile gerilimi azaltmayı amaçlayan görüşmelerde somutlaşan tutumunda değişiklik belirtileri göstermeye başladı. Ancak en önemli değişim, Trump'ın Suriye'deki İran etkisine yönelik ilmiği sıkılaştırma ve İsrail ordusunun bir cephedeki askeri varlığını azaltmasına izin verme hamlesiydi. Bu hamle, İsrail'deki güvenlik hissini arttırdı ve daha geniş bölgesel istikrara katkıda bulundu.

Ancak ABD ve Suriye dışişleri bakanları arasında bu hafta Türkiye'de yapılması planlanan görüşme ile başlayacak olan çözüme giden yol halen uzun ve meşakkatli. Şimdiye kadar yaptırımların ABD Kongresi tarafından resmi olarak ne zaman kaldırılacağına dair net bir işaret verilmedi. Çünkü bu Trump'ın hızlı bir şekilde onaylayabildiği başkanlık kararından farklı bir durum. ABD Kongresi’nin alacağı karar daha uzun bir yasama süreci gerektiriyor. ABD Kongresi'nden gelen ilk tepkiler olumlu olsa da ayrıntılar önemini koruyor.

Bu arada Washington, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera’ya bağlı Heyet Tahriru’ş-Şam’ı halen terör örgütü olarak listelerken Suriye'yi halen terörizmin devlet sponsoru olarak görüyor ve Şera’nın liderliğindeki yeni hükümeti resmi olarak tanımıyor. Ayrıca, Brüksel'deki görüşmesi sırasında Suriye Dışişleri Bakanı Esad eş-Şeybani’ye iletilen ABD'nin talepler listesi halen görüşülmeye ve takip edilmeye devam ediyor. Şeybani'nin ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile yapacağı görüşmede bu temel talepler üzerinde durulması bekleniyor.

İsrail, Dürziler üzerinden Suriye’nin güneyindeki nüfuzu veya belki de Şera’nın kendisiyle yeni ortaya çıkan iletişim kanalları aracılığıyla rakibi Türkiye'ye karşı halen etkili olan bir kozu elinde tutuyor.

ABD’nin taleplerini sıraladığı liste, çok çeşitli güvenlik konularını içeriyor. Şam'a kayıp ABD vatandaşlarının bulunması ve Beşşar Esed rejiminin elindeki kimyasal silahlar ve diğer kitle imha silahlarıyla ilgili çözüm bekleyen meselelerin çözüme kavuşturulması için iş birliği çağrısında bulunarak başlayan listedeki talepler arasında DEAŞ’a karşı hem operasyonel olarak hem de el-Hol Mülteci Kampı’nda ve Suriye’nin kuzeydoğusundaki diğer kamplarda tutulan tutuklularla ilgili olarak koordinasyon sağlanması da yer alıyor. Washington ayrıca ABD güçlerine Suriye genelinde terörle mücadele operasyonları yürütme ve İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ve Hizbullah'tan on yıllardır Suriye'de bulunan Filistinli gruplara kadar geniş bir yelpazede terörist olarak sınıflandırılan örgütlerle mücadele etme özgürlüğü verilmesini talep ediyor.

juık
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, ABD Başkanı Donald Trump ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, Riyad'da bir araya geldiler, 14 Mayıs 2025 (SPA)

ABD ayrıca azınlıklara karşı baskıcı uygulamalardan kaçınılması, kapsayıcı ve çeşitliliğin olduğu bir hükümet kurulması ve önemli makamlardaki yabancı uyruklu cihatçı unsurların temizlenmesi için güvenlik birimlerinin yeniden yapılandırılması gerektiğini vurguluyor. Başkan Trump ayrıca Cumhurbaşkanı Şera’yı ‘Abraham (İbrahim) Anlaşmaları’na katılmaya ve İsrail'i tanımaya çağırdı. Suriye’nin Abraham Anlaşması'na katılması şu an için ulaşılamaz gibi görünse de Cumhurbaşkanı Şera'nın Suriye ve İsrail arasındaki 1974 tarihli Ayrılma Anlaşması ile ilgilendiği de ortada.

Başkanlık kararının cesurluğuna rağmen, birçok önemli ayrıntı çözülmeyi bekliyor. Trump yönetiminin Cumhurbaşkanı eş-Şera ve HTŞ hakkındaki kuşkuları henüz dağılmış değil. Bu da herhangi bir siyasi zafer ilan etmeden önce bir dereceye kadar ihtiyatlı olmayı gerektiriyor. Başkanlık kararının cesurluğuna rağmen, birçok önemli ayrıntı açıklanmayı bekliyor. Trump’ın açıklamasının yarattığı toz ve duman dağıldıkça analistler yeni Suriye hükümeti üzerinde en önde gelen müttefiki Türkiye’nin mi, Suudi Arabistan’ın mı, yoksa ABD’nin mi daha etkili olacağını merak etmeye başlayacaklar.

csdfvghy
Lübnan'daki Hizbullah tarafından yönetilen İmam Mehdi İzcileri'nden kız öğrenciler, Lübnan'ın güneyinde, eski Suriye rejimi saflarında savaşırken öldürülen Hizbullah komutanı Ali Feyyad'ın fotoğraflarını tutarken, 6 Mart 2016 (Reuters)

Öte yandan İsrail, Dürziler üzerinden Suriye’nin güneyindeki nüfuzu veya belki de Şera’nın kendisiyle yeni ortaya çıkan iletişim kanalları aracılığıyla rakibi Türkiye'ye karşı halen etkili olan bir kozu elinde tutuyor.

Son olarak Rusya, Suriye denkleminde göz ardı edilemeyecek bir faktör. Beşşar Esed rejiminin düşmesi, özellikle de 2019 yılında dönemin ABD Dışişleri Bakanı Mike Bakan Pompeo'nun Rusya ziyareti sırasında sunduğu, ancak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Suriye’deki savaşı sona erdirecek uzlaşma önerisini reddetmesinin Moskova için acı verici bir jeostratejik darbe oldu. O tarihten bu yana Rusya, Lazkiye yakınlarındaki askeri üslerini korumak amacıyla Şam ile görüşmeler yürütüyor. Moskova ve yeni Suriye hükümeti arasında savaş sırasında gelişen düşmanlığa rağmen, her iki taraf da pragmatik davranıyor ve bu görüşmelerin pratik anlaşmalara yol açabileceğine inanıyor.

Başkanlık muafiyetleri, insani yardım sağlanması veya sınırlı kalkınma projelerinin finanse edilmesi için geçici kolaylıklar sağlasa da uluslararası iş dünyasının uzun vadeli yatırımlar yapması için ihtiyaç duyduğu istikrarlı yasal çerçeveyi oluşturmuyor.

Öte yan hem Ankara hem de Tel Aviv, Moskova'nın Suriye dosyasındaki dengelerde potansiyel bir rolü olduğunu düşündüklerinden Rusların Suriye'yi terk etmesine yönelik gerçek bir talepte bulunmuyorlar. Özellikle Türkiye'nin güvenlik, diplomasi ve ekonomiyle ilgili diğer çıkarlarının yanı sıra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya’nın Suriye’deki askeri üslerinin varlığı gibi küçük bir mesele için taviz vermeye istekli görünmüyor. Trump'ın ‘Yeni Suriye’ yaklaşımını benimsediği şu günlerde, Rusya'ya yönelik tutumu özel bir önem taşıyor. Bu da ABD'nin geniş desteğine sahip olan Ukrayna konusunda devam eden müzakerelerde etkili bir kart olarak kullanılabilir.

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Trump'ın kararına ilişkin jeopolitik arka plan ne olursa olsun, yaptırımların kaldırılması Suriye halkı için büyük bir kazanım. Aynı zamanda ülkenin kaos ve yeniden iç savaşa sürüklenmekten kaçınmasının ardından karşılaştığı en büyük zorluk olan yeniden inşa çabaları için gerçek bir umut penceresi açıyor. Dünya Bankası on dört yıllık savaşın altyapı ve ekonomiye 400 milyar dolardan fazla zarar verdiğini tahmin ediyor. Çatışma, komşu ülkeler ve Avrupa'daki altı milyondan fazla mülteci de dahil olmak üzere Suriyelilerin neredeyse yarısını yerinden etti. ABD’nin Caesar (Sezar) Yasası çerçevesinde Suriye’ye uyguladığı katı yaptırımların devam etmesiyle birlikte, ABD’nin mevcut ya da gelecekteki yönetimleri tarafından yasal olarak soruşturmaya uğrama korkusu nedeniyle Suriye’ye yardım ulaştırma imkanları da oldukça sınırlı.

cfdvbgh
Suriye'nin başkenti Şam'ın eteklerindeki bir Captagon (uyuşturucu hap) fabrikasının içinde kimyasal madde içeren kutular, 12 Aralık 2024 (Reuters)

Başkanlık muafiyetleri, insani yardım sağlanması veya sınırlı kalkınma projelerinin finanse edilmesi için geçici kolaylıklar sağlasa da ülkenin yeniden inşası için en önemli ve etkili yol olan uluslararası iş dünyasının uzun vadeli yatırımlar yapması için ihtiyaç duyduğu istikrarlı yasal çerçeveyi oluşturmuyor. Zira iş dünyası, istikrarlı ve güvenli bir ortama ihtiyaç duyar, ancak bu geçici muafiyetlerle sağlanamaz.

Sonuç olarak İran'ın bölgesel yenilgisinden DEAŞ’ın neredeyse tamamen ortadan kaldırılmasına ve Türkiye'deki PKK terör örgütünün feshedildiğinin açıklanmasına kadar son dönemde hız kazanan dramatik bölgesel gelişmelerle birlikte Suriye'nin çevresiyle yeniden bütünleşmesi, daha müreffeh, daha istikrarlı ve daha barışçıl bir Ortadoğu'ya giden yolu açabilecek yeni bir sayfa açmak için gerçek bir fırsat gibi görünüyor.