​Mısır: BM Tobruk’taki Temsilciler Meclisi ile çalışmalı

Halife Hafter'in liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu birimleri  (Arşiv- Reuters)
Halife Hafter'in liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu birimleri (Arşiv- Reuters)
TT

​Mısır: BM Tobruk’taki Temsilciler Meclisi ile çalışmalı

Halife Hafter'in liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu birimleri  (Arşiv- Reuters)
Halife Hafter'in liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu birimleri (Arşiv- Reuters)

Mısır Dışişleri Bakanlığı, Libya'daki Birleşmiş Milletler (BM) heyetine, Libya halkının seçtiği Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi (TM) milletvekilleriyle işbirliği yapma çağrısında bulundu. Söz konusu çağrının, Libya’yı içinde bulunduğu krizden çıkarmak için gerekli yol haritasını oluşturmak ve 2017 yılının Ekim ayında BM Güvenlik Konseyi tarafından onaylanan girişimin tüm unsurlarını hayata geçirmek amacıyla yapıldığı belirtildi.
Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ahmet Hafız konuya ilişkin dün yaptığı açıklamada “Mısır, Kurban bayramı vesilesiyle Libya’daki taraflar arasında mutabakata varılan insani ateşkes kararını takdir ediyor. Bu, tarafların arasında güven inşa etme yolunda atılan doğru bir adım. Libya'daki istikrarı geri kazanmanın tek yolu kapsamlı bir siyasi çözümden geçiyor” ifadelerini kullandı.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hafız açıklamasını şöyle sürdürdü: “Şu anda Libya’da mevcut temel sorunları çözüme kavuşturan kapsamlı bir uzlaşı sürecinin başlatılması gerekiyor. Bu sorunların başında; Libya’daki kaynakların adaletsiz bir şekilde dağıtılması ve el altından harcanması, ülkedeki kurumların tek bir çatı altında toplanamaması ve Libya Siyasi Anlaşması’nda öngörülmesine rağmen silahlı milislerin mühimmatına el konulamaması yer alıyor. Kahire, Libyalı tarafları, özellikle BMGK’nin yaptırım listesinde yer alan terörist gruplardan uzak durarak onlara karşı net bir tavır koymaya çağırıyor. Bu bağlamda, teröristlerin geçtiğimiz son günlerde Bingazi'de düzenlediği bombalı saldırıyı kınıyor ve kurbanların ailesine başsağlığı diliyoruz.”
Libya’daki tüm tarafların ülkenin iç işlerine, dışarıdan müdahale edilmesine kesinlikle karşı çıktığını belirten Hafız “Uluslararası toplumun gözü önünde silah ihracatı yaparak teröristlerin Libya’ya geçişini kolaylaştıran tarafların, BM kararlarına yönelik ihlallerinin belgelenmesi son derece önemli bir gelişme” dedi.
Hafız ayrıca “Mısır, Libya’daki çözümün dış müdahaleler ve dikteler olmadan Libyalıların kabul ettiği milli bir çözüm olması gerektiğine inanıyor. Bu Kahire’nin en son danışma toplantısı bağlamında, Libya’yı içinde bulunduğu krizden kurtarmak adına yol haritası inşa etmekten ve cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini düzenlemek için gerekli anayasa maddelerini oluşturmaktan sorumlu ülkedeki tek seçilmiş kurum olması itibariyle Libya Temsilciler Meclisi üyelerini ağırladığı görüşmelerde dile getirdiği bir husus” açıklamasında bulundu.
Libya'daki siyasi bölünmüşlük
Libya'da 17 Şubat 2011'deki devrimin ardından yaşanan siyasi istikrarsızlık ve karşıt gruplar arasındaki çatışmalar sonucu biri Tobruk'ta TM, diğeri Trablus'ta Milli Genel Kongre (MGK) olmak üzere 2 meclis ve rakip yönetim ortaya çıkmıştı.
Birleşmiş Milletler'in girişimleriyle 17 Aralık 2015'te Fas'ın Suheyrat kentinde varılan "Libya Siyasi Anlaşması" uyarınca Trablus’ta Ulusal Mutabakat Hükûmeti (UMH) Başkanlık Konseyi (BK) kurulmuştu. BM Güvenlik Konseyi 2259 sayılı kararla BK'yı Libya'nın tek meşru temsilcisi olarak tanımış ancak BK'nin sunduğu hükümet listeleri Tobruk'taki TM'de onaylanmamıştı.
Libya Siyasi Anlaşması uyarınca kendini fesheden MGK'ye bağlı Halife el-Guveyl başbakanlığındaki Ulusal Kurtuluş Hükümeti de ülkedeki krizin çözülemediğini öne sürerek Ekim 2016'da yeniden faaliyete başladığını duyurmuştu.
 BM Libya Özel Temsilcisi Gassan Selame eylül ayında New York'ta yapılan 72. BM Genel Kurulu çalışmalarının oturum aralarında üç aşamalı bir eylem planı önerisinde bulunmuştu. Selame eylem planının birinci aşamasının Suheyrat Anlaşması'nda değişiklik yapılmasını, ikinci aşamasının önceki müzakerelere katılmayan siyasi grupları bir araya getiren ulusal konferans düzenlenmesini, üçüncü aşamasının ise anayasa için bir referandum yapılması ve parlamento ile cumhurbaşkanının da anayasaya uygun bir şekilde seçilmesini öngördüğünü ifade etmişti.
Eylem planı kapsamında Suheyrat Anlaşması'nda değişiklik yapılmasıyla ilgili Tunus'ta TM ve Devlet Yüksek Konseyi arasında yapılan müzakerelerin ardından Selame, iki tarafa da anlaşmadaki değişiklikleri içeren yazılı "ortak formülü" teslim etmişti.



Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
TT

Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)

Filistinli yetkililere göre Gazze'de ateşkes görüşmeleri çıkmaza girdi. 

Kimliğinin açıklanmaması şartıyla BBC'ye konuşan kaynaklar, Tel Aviv yönetiminin Katar'ın başkenti Doha'daki müzakerelere, ihtilaflı konularda karar vermeye yanaşmayan bir heyet gönderdiğini savunuyor. 

Ayrıca yetkililer, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ABD ziyaretiyle "zaman kazanmaya" çalıştığını ve süreci tıkadığını ileri sürüyor. 

Netanyahu, 7-10 Temmuz'da gerçekleştirdiği ziyarette ABD Başkanı Donald Trump'la bir araya gelmişti. Ancak beklenen 60 günlük ateşkesin sağlandığına dair bir açıklama yapılmamıştı.

Filistinli yetkililer, İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesi ve bölgeye yardım girişleri gibi konularda uzlaşma sağlanamadığını belirtiyor. 

BBC, özellikle İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah ve Han Yunus kentlerini ayıran Morag Koridoru'nda işgali sürdürme ısrarının henüz aşılamadığını aktarıyor. İsrail ordusunun Gazze'nin 1 ila 1,5 kilometre içine giren bir alandaki "tampon bölgeleri" bırakmak istemediği ifade ediliyor.

Diğer yandan Hamas'ın tampon bölgelere ait haritaları istediği ve sözkonusu alanın söylenenden çok daha büyük olduğunun ortaya çıktığı aktarılıyor. Buna göre İsrail ordusu, bazı noktalarda Gazze'nin 3 kilometre kadar içine giren tampon bölgeler inşa etmeyi planlıyor. 

Filistinli örgütün ilk etapta bu konuda taviz vermeyi düşündüğü fakat haritaları görünce bundan vazgeçtiği ifade ediliyor. Tel Aviv yönetiminin, Gazze'nin Mısır sınırındaki Refah kentinin tamamında işgalini sürdürmeyi planladığı aktarılıyor.

Kaynaklardan biri, Netanyahu yönetiminin tutumuna dair şunları söylüyor: 

Bu görüşmeleri hiçbir zaman ciddiye almadılar. Bunları zaman kazanmak ve sahte bir ilerleme görüntüsü vermek için kullandılar.

Diğer yandan New York Times'ın (NYT) analizinde, Netanyahu'nun Gazze savaşını iktidarını sürdürmek için kullandığına dikkat çekiliyor. 

Netanyahu'nun, savaşın sürmesini isteyen Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir gibi radikal sağcı koalisyon ortaklarını memnun etmek için ateşkese yanaşmadığı ifade ediliyor. 

Analizde, Netanyahu'nun Nisan 2024'te ateşkes yapmayı düşündüğü fakat yine aynı baskılar nedeniyle geri adım attığı belirtiliyor. Bazı Amerikalı yetkililerin, Netanyahu'yla İsrail halkının yüzde 50'sinin savaş yerine rehine takası anlaşmasını istediğine dair anket sonuçları paylaştığı, İsrail liderininse şöyle yanıt verdiği aktarılıyor: 

Evet ama bu yüzde 50'lik kesim benim seçmenlerimden oluşmuyor.

Başbakanın yargı reformu paketinin 2023'te büyük protestolara yol açtığı, hatta yedek askerlerin greve gittiği anımsatılıyor. Bunlara ek olarak Netanyahu hakkında yolsuzluk ve rüşvet suçlamalarıyla açılan davaların sürdüğü hatırlatılıyor. 

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) de Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında Kasım 2024'te tutuklama emri çıkarmıştı. 

Analizde, Netanyahu'nun Gazze savaşını uzatarak bu davalardan kendini korumaya çalıştığı belirtiliyor. "İsrail hiç olmadığı kadar güvensiz bir konumda" denen analizde, başbakanın hamlelerinin ülke tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturduğu ifade ediliyor: 

Netanyahu, 21. yüzyılın felaketlerinden birinin mimarı ve bu felaket, İsrail'in adını muhtemelen onlarca yıl lekeleyecek.

Independent Türkçe, BBC, Times of Israel, New York Times