Sudan'da yeni bir dönemin başlangıcı

Sudan’da düzenlenen kutlamalardan bir kare (AFP)
Sudan’da düzenlenen kutlamalardan bir kare (AFP)
TT

Sudan'da yeni bir dönemin başlangıcı

Sudan’da düzenlenen kutlamalardan bir kare (AFP)
Sudan’da düzenlenen kutlamalardan bir kare (AFP)

Sudan'ın başkenti Hartum’da bugün, siyasi anlaşmanın ve anayasa bildirisinin imzalanacağı tören hazırlıkları tamamlandı. Ayrıca Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) ve Askeri Geçiş Konseyi (AGK), imzalar atılmadan önce egemenlik konseyi temsilcilerinin isimlerini duyurmaya hazır olduklarını bildirdiler.
İsminin açıklanmasının istemeyen bir ÖDBG lideri, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, ÖDBG’nin konsey temsilcileri hususunda bir uzlaşıya vardığını ve bu temsilcilerin, ‘Sıddık Taver, Fadva Abdurrahman Ali Taha, Hasan Şeyh İdris ve Muhammed el-Feki Süleyman’ olduklarını açıkladı.
Öte yandan Şarku’l Avsat’a konuşan AGK Sözcüsü Şemseddin Kebaşi, AGK’nın egemenlik konseyi temsilcilerinin isimlerinin bugün resmi olarak duyurulacağını söyledi. Fakat daha önce basında yer alan haberlerde, Abdulfettah el-Burhan’ın konsey başkanı olarak belirlendiği, Muhammed Hamdan Daklu’nun onun yardımcılığı görevine getirildiği ve konseydeki diğer isimlerin ise Şemseddin Kebaşi, Salah Abdulhalık ve Yasir el-Atta olacağı kaydedilmişti.
Sudan devrimi yeni bir aşamaya giriyor
Belirlenen zaman çizelgesine göre egemenlik konseyi, yarın, anayasal yeminini gerçekleştirecek ve sonrasında AGK Başkanı Abdulfettah el-Burhan, askeri konseyin feshedildiğini açıklayacak. Anayasa bildirisinin ve siyasi anlaşmanın imzalanmasıyla birlikte Sudan devrimi yeni bir aşamaya geçmiş olacak. Özgürlük ve değişim koalisyonuna bağlı saha çalışma komitesi tarafından yapılan açıklamada, nihai anlaşmaların imzalanacağı 17 Ağustos 2019 gününün ulusal bir gün olacağı ve bunun ardından ülkenin talep edilen aşamaya geçiş yapacağı kaydedildi. Böylece adaletsizlik, zulüm ve ayrımcılığın sonuna gelindiğinin belirtildiği açıklamada, demokrasi ve eşitlik doğrultusunda yol alınacağı ifade edildi.
Yüksek Komite Başkanı General Muhammed Ali İbrahim, ilgili belgelerinin imzalanmasının Sudan'ı demokrasi, iyilik, kalkınma, barış ve özgürlük yoluna sevk edecek büyük bir başarı olduğunu söyledi. İmzaların atılmasının ardından Sudan'ın dış ilişkiler kapısını aralayacağını ifade eden General İbrahim, geçici hükümetin, ‘ülkenin terörü finanse eden devletler listesinden çıkarılması’ sorununu çözeceğini söyledi.
General İbrahim, anlaşmaların imzalanması münasebetiyle gerçekleştirilecek kutlamaların, mücadele, devrim ve değişimin imgelerini yansıtacağını belirtti. Ayrıca gerek anlaşmaya ilişkin yapılan olumlu açıklamalar, gerekse de iktidarın sivillere devredilmesi konusundaki iyimserliğini dile getiren İbrahim, geçiş dönemi belgelerinin imza törenine bir dizi kardeş ve dost devlet başkanlarının katılacağını söyledi. General İbrahim, imza törenine katılacak olan devlet başkanları arasında Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed Ali, Kenya Cumhurbaşkanı Uhuru Kenyatta, Çad Cumhurbaşkanı İdris Debi ve Güney Sudan Devlet Başkanı Salva Kiir Mayardit’in yer alacağını söyledi. Ayrıca imza törenine, bölgesel ve uluslararası kuruluşların temsilcilerin de katılacağını belirtti.
Anlaşmanın, hükümetin geçiş döneminde izleyeceği temelleri ve uyacağı kuralları belirlediğini belirten general, bir sonraki aşamadaki önceliklerin barışın sağlamak ve kapsamlı bir kalkınma gerçekleştirmek olduğunu söyledi.



Kuşatma altındaki el-Faşir, savaş ve açlıkla mücadele ediyor

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
TT

Kuşatma altındaki el-Faşir, savaş ve açlıkla mücadele ediyor

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)

Sudan'ın batısında bulunan Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki sivillerin durumu, gıda, su ve tıbbi tedaviye erişimin giderek zorlaşmasıyla daha da kötüleşiyor. Açlık ve devam eden çatışmalar, Nisan 2024'ten bu yana şehirde mahsur kalan on binlerce insanın kaderini tehdit ediyor. Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) her geçen gün kötüleşen insani durumun ortasında, gıda maddelerinin şehre girdiği tüm geçitleri ve yolları kapatıyor; temel gıda maddeleri ve yakıt tedarik etme girişimlerini engelliyor.

El-Faşir'deki kaynaklar, HDK’nin her gün pazarları ve hayati tesisleri ağır topçu ateşine tutması nedeniyle büyük marketlerin kapılarını kapatmasının ardından sivillerin büyük zorluklarla gıda temin ettiğini söyledi. Şarku’l Avsat’a konuşan kaynaklar, “Siviller, mısır unu, şeker, yağ ve sabun gibi temel gıda maddelerini satın almak için meskûn mahallelerdeki küçük marketlere güveniyor” dedi.

Devam eden kuşatmanın bir sonucu olarak, bölge sakinlerinin alım gücü azaldı ve yüksek fiyatlar nedeniyle az miktarda yiyecek bile alamaz hale geldiler.

Bir bölge sakini, banka yoluyla ödeme yapıldığında fiyatların iki katına çıktığını, nakit ödeme yapıldığında ise fiyatların düştüğünü ve çok sayıda bölge sakininin yüksek fiyatlar nedeniyle el-Faşir'den kaçtığını belirtti. Birçok sebze ve meyve türü bir yılı aşkın süredir şehrin pazarlarında bulunmuyor.

Gıda kaçakçılığı

Bazı kent sakinlerine göre, el-Faşir'e mal ve eşya sokmanın tek yolu eşek ve deve gibi hayvanları kullanarak kaçakçılık yapmak, ancak bu da riskli. Çünkü HDK militanları tarafından durduruluyorlar ve çoğu zaman mallara el konuluyor.

VFGHY
Sudanlılar savaştan kaçmak için Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir’in eteklerinde bulunan Ebu Şuk Mülteci Kampı’na sığınıyor. (AP)

Şehir sakinlerinin çoğunluğu, günde darı unu ve mısırdan yapılan tek bir ana öğünle yetiniyor ve ellerinde başka bir şey olmayabiliyor.

Geleneksel yeraltı kuyularından yeterli miktarda içme suyu temin edilse de, bir varilin fiyatının 8 bin Sudan cüneyhini aşması vatandaşların sıkıntılarını artırıyor.

Günde bir öğün ücretsiz yemek sağlayan aşevlerine bağımlı hale gelen ailelerin sayısı her geçen gün artıyor; bazen bu yemekler ihtiyaç sahibi ailelerin sayısına yetmiyor. El-Faşir'deki bazı vatandaşlar, kuşatma altında bulunan kentteki insani durumun özellikle çocuklar, kadınlar ve yaşlılar için ciddi bir zorluk derecesine ulaştığını, yetersiz beslenme nedeniyle zayıf vücutlarının bunu kanıtladığını bildirdi.

Yerlerinden edilen insanlar HDK ve müttefikleri tarafından öldürmeye varan ciddi ihlallere maruz kaldıkları için el-Faşir'den kaçmak da güvenli değil. Bölge sakinleri, kuşatmanın devam etmesi ve el-Faşir'e insani erişimin açılmaması halinde, sonbahar mevsimine girilmesi ve vatandaşların tarım yapamaması nedeniyle durumun daha da kötüleşeceğinden korkuyor.

Saha durumu

El-Faşir'deki geniş alanlar, son birkaç gün içinde siviller arasında onlarca ölüm ve yaralanmaya neden olan, bazıları konutları hedef alan yoğun topçu bombardımanına ve insansız hava aracı (İHA) saldırılarına tanık oluyor.

Yerel kaynaklar, ordunun geçtiğimiz aylarda HDK tarafından el-Faşir'e düzenlenen onlarca saldırıyı püskürtmeyi başardığını bildirdi. El-Faşir sakinleri, Birleşmiş Milletler (BM) ve yardım kuruluşlarının insani yardımın ihtiyaç sahibi sivillere ulaşmasına izin vermesi için HDK üzerinde daha fazla baskı kurmasını bekliyor.

Yerel bir gönüllü grubu olan el-Faşir Direniş Komiteleri Koordinasyonu, çatışmaların ortasında kalan on binlerce masum insanın çektiği acılara son vermek için orduyu şehir üzerindeki kuşatmayı kaldırmaya çağırıyor.

CDFG
Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki Hızlı Destek Kuvvetleri mensupları (Arşiv - Telegram)

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan kısa bir süre önce BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in talebi üzerine kentte bir hafta süreyle insani ateşkes yapılmasını kabul etti, ancak HDK bu konuda kendileriyle herhangi bir temas kurulmadığını belirtti.

HDK'ye göre el-Faşir kentinde şu anda siviller bulunmuyor; kentte bulunanlar ordu ve müttefik silahlı gruplara mensup savaşçılar.

Geçtiğimiz haziran ayında BM Güvenlik Konseyi, bir yıldan uzun bir süredir HDK tarafından kuşatma altında tutulan ve ordunun geniş ve yoğun nüfuslu Darfur bölgesindeki son kalesi olan el-Faşir üzerindeki kuşatmanın kaldırılması için bir karar almıştı.