Süveyda, savaşın içine çekilme tehlikesiyle karşı karşıya

Süveyda’daki Dürzi gençler (Şarku’l Avsat)

Suriye'nin güneyinde Dürzilerin yoğun olarak yaşadığı Süveyda şehri, savaşın başlamasından bu yana rejim destekçileri, muhalifler ve Dürziliği korumak için çalışanlar arasında bir rekabet alanı haline geldi.
Süveyda her ne kadar Suriye'deki karmaşık çatışmadan uzak kalmaya çalışsa da özellikle sosyal, ekonomik ve insani düzeyde savaşın yıkımdan kaçamadı.
Süveydalı aktivistlere göre kendini savaştan uzak tutma hali, savaşın patlak vermesinden sonra bölge halkının Suriye ordusuna katılmayı reddetmesine de neden oldu. Yerel istatistiklere göre Süveyda’da orduya katılmayı kabul etmeyen gençlerin sayısı 50 bine ulaştı.
Suriye’de savaşın başlamasının ardından rejim, diğer illerde olduğu gibi kendisine karşı kalkışma yapılacağı endişesiyle Süveyda’ya sıkı güvenlik önlemleri uygulamaya girişti.
Ancak bu durum şehirde, 2012 yılında Vahid Belus’un liderliğinde ‘Onurlu Adamlar Hareketi’ ismi altında silahlı bir grubun kurulmasına yol açtı.
Grubun kuruluş amacının şehri korumanın yanı sıra Süveyda’daki gençleri güvenlik ve askeri kovuşturmalardan korumak olduğu ilan edildi.
Süveydalı gençlerden kurulan grup, dışarıdan gelen tehditlere karşılık verdi ancak şehir dışında hiçbir eyleme karışmadı.
Söz konusu grup, Suriye rejim kuvvetlerine kayıtlı değil ve Süveyda’da rejimin oluşturduğu Ulusal Savunma Tugayları veya Halk Komiteleri gibi rejim tarafından da yönetilmiyor.
Her ne kadar hareketin liderleri terör saldırılarında öldürülse de grubun Süveyda’daki varlığı halen sürüyor. Hatta kademeli olarak gücünü de artırıyor.
Grubun varlığı, rejimin Süveyda’ya yönelik saldırılarını sınırladığı gibi rejimin ülkenin geri kalanına yönelik gözaltılar veya zorla silah altına alma gibi eylemler gerçekleştirmesini de önlemiş durumda. Grup, Süveyda’daki Dürzi şeyhler ve bölge halkı tarafından da kabul edildi.
Bölge dolaylı olarak rejimin kontrolü dışında bulunuyor.
Suriye rejimi, savaş öncesi duruma dönerek ilde yeniden kontrolü sağlama, gençleri silah altına alma ve yerel gruplara son verme hedefiyle din adamları ve yöneticiler gibi Dürzilerin önde gelen isimlerini ikna etmek için bazı toplantılar gerçekleştirdi.
Şarku’l Avsat’a açıklamalarda bulunan Süveydalı aktivist Reyyan Maruf duruma dair şunları söyledi:
“Süveyda sokakları, Suriye rejiminin fiili otoritesine geri dönüşü destekleyenler ile buna itiraz edenler arasında bölünmüş durumda. Bu bölünme, DEAŞ’ın Temmuz 2018’de Süveyda’ya saldırarak çoğu çocuk ve kadın 200 kişiyi öldürmesinden ve onlarca kişiyi gözaltına almasından sonra hız kazandı. Aynı şekilde rejime bağlı güvenlik unsurlarının şehirde olmaması nedeniyle alışık olunmadığı şekilde adam kaçırma, hırsızlık ve cinayet gibi olayların yaşanması ve bununla birlikte savaşın başlamasıyla birlikte Dürzi ve Bedevi aşiretler arasında mezhep merkezli çatışmaların ortaya çıkması da bunu artırdı. DEAŞ'ın Süveyda’da kadın kaçırma olayları gibi saldırılarının ardından kadınlara kendilerini savunma amaçlı silah kullanımı konusunda eğitim verme girişimi de son zamanlarda yaygın hale geldi.”
Gözlemciler, Süveyda’nın savaşın yıkımından uzak kalmasına rağmen şehirde halen sorunlu birçok dosya olduğu görüşünde.
Rusya’nın komşu Dera ve Kuneytra’da kontrolü ele geçirdikten sonra Süveyda’ya önerdiği müzakere dosyası 2018 yılı ortasında açılmasına rağmen şu ana kadar bu konuda ilerleme kaydedilemedi.
Rusların gözünde bölge rejimin kontrolünden fiilen çıkmadı ve büyük operasyonlara da maruz kalmadı.
Bu durumun Suriye'nin kuzey dosyası ve uluslararası müdahalelerin sona ermesinden sonra anlaşma sürecini kolaylaştırabileceği belirtiliyor.
Süveyda, herhangi bir bombalama, yıkım veya saldırıya maruz kalmadı. Bu da altyapısının yanı sıra su, okul, elektrik ve ticaret gibi kamu hizmetlerinin Suriye rejiminin kontrolü dışındaki saldırılara maruz kalan diğer bölgelerden daha iyi halde kalmasını sağladı.
Bununla birlikte şehirde yüksek fiyatlar ve genel bir ekonomik durgunluk hüküm sürüyor. Süveyda halkı tarıma bağlı yaşıyor. Bölge üzüm, elma, badem ve incir üretimi ile biliniyor.
Şehrin tarafsızlığı ve savaş döngüsünden uzak olması nedeniyle tarım sektörü de Suriye'deki olaylardan büyük ölçüde etkilenmedi.
Süveyda’nın 350 bin kişilik nüfusu, çatışmalar nedeniyle Dera, Humus ve diğer bölgelerden kaçanlar nedeniyle iki katına çıktı.
Halen eski gelenek ve göreneklerin korunduğu şehirde Dürzi din adamları fikir önderleri olarak kabul ediliyor ve bölge halkının yaşamında etkili bir rol oynuyor.
Süveyda şehrinde son iki ayda kimliği belirsiz saldırganlar tarafından bazı liderlere, yerel gruplardaki unsurlara ve sivillere suikast düzenlenmesiyle güvensizlik ortamı oldukça arttı.
Suriye rejimine ait güvenlik birimleri de defalarca roket veya bombalarla hedef alındı. Ancak Süveyda’daki söz konusu saldırıların sorumluluğunu üstlenen olmadı.
Aktivistler, bu durumu Suriye rejimi ile savaş boyunca tarafsızlığını koruyan yerel gruplar arasında askeri bir çatışmayı kışkırtma girişimi olarak görüyor.