NASA, Amazon yangınlarını uzaydan görüntüledi

NASA, Amazon yangınlarını uzaydan görüntüledi
TT

NASA, Amazon yangınlarını uzaydan görüntüledi

NASA, Amazon yangınlarını uzaydan görüntüledi

Brezilya’nın Amazon Ormanları haftalardır devam ederken yangından yükselen dumanlar NASA tarafından görüntülendi. Binlerce kilometreyi aşan dumanlar Sao Paulo şehrini kaplarken, Brezilya Uzay Araştırmaları Merkezi 2019 yılı başından itibaren 73 bin yangının tespit edildiğini açıkladı. 
Brezilya’nın Amazon Ormanlarında haftalardır devam eden yangının dumanları Pazartesi günü 2 bin 735 bin kilometre Sao Paulo’ya ulaştı. Rondonia ve Amazonas eyaletlerinin üzerinden geçtikten sonra Sao Paulo’ya ulaşan dumanlar şehri bir saat boyunca karanlığa gömdü. Sao Paulo sakini Gianvitor Dias “Gündüz geceye döndü. Şiddetli yağmurlarda bile şehirde hava bu kadar kararmadığı için herkes bunu konuştu. Gerçekten etkileyiciydi” dedi. 
Brezilya Uzay Araştırmaları Merkezi (INPE), bu yıl yaklaşık 73 bin yangının tespit edildiğini ve ülkede rekor bir sayıya ulaşıldığını açıklarken dünyanın akciğerleri olarak anılan Amazonlar’dan yükselen dumanlar NASA uydusundan görüntülendi. 
Amazonas ve Acre eyaletlerinde acil durum ilan edildi 
Yalnızca dün büyük kısmı Amazonlarda devam eden 9 bin 500 yeni orman yangının çıktığı görüntülenirken NASA, geçtiğimiz 10 günde Amazonas, Rondonia, Para ve Mato Grosso’daki yangınlardan yükselen dumanların uydu görüntülerini paylaşmıştı. Görüntülerde Roraima eyaletinin siyah dumanlar ile kaplı olduğu görünüyor. Roraima’nın komşusu Amazonas, yangının eyalet başkenti Manaus’a sıçramasının ardından güney bölgeleri için acil durum ilan etti. Peru sınırındaki Acre eyaleti de yükselen alevler nedeniyle geçtiğimiz Cuma günü çevresel acil durum ilan etmişti. 
NASA, Amazonlardaki yangınların yılın genelinde havadaki nem nedeniyle kontrol altında tutulabildiğini ancak Temmuz-Ağustos aylarındaki kuru sezonun bir istisna olduğunu açıkladı. Ajans, yangınların Eylül ayı başında zirveye ulaştığını ve Kasım ortasına kadar durduğunu açıkladı. NASA, uydu gözlemlerinin sonucunda bu yılki "Amazon havzasındaki toplam yangın faaliyeti" miktarının son 15 yıla göre ortalamanın biraz altında olduğunu açıkladı. 
Halk Devlet Başkanı Bolsanora’ya tepkili 
Yangınlar, Amazon'un geleceği için duyulan endişeleri arttırırken Brezilya'nın sağcı Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’ya tepkiler çığ gibi büyüyor. Bolsanaro, Ocak ayında göreve başlamasının seçilmesine yardım eden ardından kereste tüccarları, madenciler ve çiftçilere fayda sağlamak için Amazon ormanlarıyla bölgedeki yerli halklara zarar vermekle suçlanıyor. Çevre karşıtı söylemlerinde ekolojist aktivizmi’ni sonlandırma vaadi veren Bolsonaro, ormansızlaşmanın geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 88 arttığına dair son resmi rakamları sorguladı. 



Antik Maya kentinin ilk hükümdarının mezarı keşfedildi

Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
TT

Antik Maya kentinin ilk hükümdarının mezarı keşfedildi

Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)

Kritik öneme sahip Maya kenti Caracol'un ilk hükümdarı olduğu düşünülen birine ait mezar keşfedildi. Mezarda bulunan eserler dönemin büyük kentleri arasındaki ilişkiye ışık tutuyor.

Maya dünyasının en büyük ve en önemli şehirlerinden Caracol'un nüfusunun zirve döneminde 100 bine ulaştığı tahmin ediliyor. Ancak diğer pek çok Maya şehrinde olduğu gibi, bilinmeyen nedenlerle MS 900 civarında çöküşe geçti.

Kalıntıları Belize'de yer alan antik kentin harabelerindeki kazılar en az 40 yıldır sürüyor. Fakat bugüne kadar yapılan çalışmalarda hiçbir kraliyet üyesine ait mezara rastlanmamıştı. 

Kazılara liderlik eden Houston Üniversitesi arkeologları Diane ve Arlen Chase, etkileyici bir keşifle bu durumu değiştirdi. 

İlk kez Caracol'da bir kraliyet mezarı ortaya çıkaran ekip, bunun kentin bilinen ilk hükümdarına ait olduğunu düşünüyor.

Houston Üniversitesi'nden yapılan açıklamaya göre Te K'ab Chaak adlı kralın mezarı yaklaşık MS 350'ye tarihlendi. Araştırmacılar tahta 331'de çıkan Te K'ab Chaak'ın hanedanının en az 460 yıl varlığını sürdürdüğünü söylüyor.

Field Museum'dan arkeolog Gary Feinman, yer almadığı çalışmanın bulguları hakkında "Çok erken bir döneme ait hükümdar buldular, ki bu çok önemli ve bir hanedanın kurucusu olduğu iddia ediliyor" diyerek ekliyor: 

Bu büyük bir bulgu.

Araştırmacılar mezarda bulunan kalıntılara dayanarak Te K'ab Chaak'ın 1,7 metre boyunda ve öldüğünde dişi olmayan yaşlı bir adam olduğunu tespit etti.

Chase çifti kalıntılarla birlikte gömülen seramik kapların tarzından mezarın son derece eski olduğu sonucuna vardı. Kırmızı zincifre mineraliyse, çok yüksek statüye sahip birine ait olduğunu anlamına geliyordu.

Arlen Chase "Eşyalar zincifreyle kaplanmışsa kraliyet ailesinin en üst seviyedeki kişileri sözkonusu demektir" diye açıklıyor.

Ekip mezarda yeşim taşından yapılmış üç set kulak süsü de buldu. Maya elitlerinin kullandığı bu değerli eşyalara pek sık rastlanmıyor. 

ghyjudcfv
Çömlek kaplar üzerinde daha önce görülmeyen tasvirler bulundu (Houston Üniversitesi)

Ayrıca mozaik bir ölüm maskesi de keşfeden araştırmacılar bunun çok daha nadir olduğunu belirtiyor. Chase çifti daha önce sadece bir adet ölüm maskesi bulmuştu.

Arkeologlar mezarda gördükleri çömleklerin de etkileyici olduğunu ifade ediyor. Bu kaplarda Mayaların ticaret tanrısı, bir sinek kuşu ve mızrak tutan bir hükümdarla ona adak adayan kişiler resmedilmişti. Bazılarında maymun, baykuş ve nasua gibi hayvanlar tasvir edilmişti. 

Arlen Chase bazı tasarımlar için "Bunları daha önce hiç görmemiştik" diyor.

Araştırmacılar mezardaki bazı eserlerin, yine MS 350'lere tarihlenen diğer iki Caracol mezarındakilere çok benzediğini söylüyor. Bunlar arasında Meksika'nın orta kesiminden gelen yeşil obsidyen bıçaklar ve mızrak fırlatmak için kullanılan bir alet de vardı. 

Ekip bu aletlerin genellikle Caracol'un 1200 kilometre uzağındaki Teotihuacán kentiyle ilişkilendirildiğini belirtiyor. 

Chase çiftine göre bu durum iki kent arasındaki büyük mesafelere rağmen erken Maya halkının, Orta Meksika topluluklarıyla sanılandan onlarca yıl önce ilişki kurduğuna işaret ediyor. Te K'ab Chak zamanında Teotihuacán'dan Caracol'a yürümek muhtemelen en az 150 gün sürüyordu.

İkili, ellerindeki bulgulara dayanarak kentler arasında ticari ve diplomatik ilişkiler kurulduğunu düşünüyor. Öte yandan bazı uzmanlar net çıkarımlar yapmadan önce daha net kanıtlara ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor.

Independent Türkçe, Live Science, New York Times, Smithsonian Magazine, Houston Üniversitesi