Sudan'da şimdi ne olacak?

Geçtiğimiz Pazar günü geçiş dönemi belgelerinin imzalandığı an (AFP)
Geçtiğimiz Pazar günü geçiş dönemi belgelerinin imzalandığı an (AFP)
TT

Sudan'da şimdi ne olacak?

Geçtiğimiz Pazar günü geçiş dönemi belgelerinin imzalandığı an (AFP)
Geçtiğimiz Pazar günü geçiş dönemi belgelerinin imzalandığı an (AFP)

Sudan Askeri Geçiş Konseyi (AGK), dün aralarında iki kadının da bulunduğu egemenlik konseyinin 11 üyesinin atanmasına ilişkin bir kararname yayınladı. Yeni konsey, 39 aylık geçiş dönemi boyunca ülke yönetimini elinde bulunduracak. Öte yandan yerel basında yer alan haberlerde, Sudanlı tarafların Nemat Abdullah Muhammed Hayr’ın yargıtay başkanı olarak atanması ve başsavcının kim olacağı hususunda uzlaşıya vardığı kaydedildi.
Egemenlik konseyinin bugün yargıtay başkanı önünde yemin etmesinin ardından askeri konsey feshedilecek ve bir sonraki oturumda başbakanın ataması yapılacak.
Egemenlik konseyi, taraflar arasında üzerinde uzlaşılan bağımsız bir şahıs ile birlikte 5 sivil ve 5 asker olmak üzere toplamda 11 kişiden oluşuyor. Orgeneral Abdulfettah el-Burhan’ın başkanlığını yapacağı konsey üyeleri arasında Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti), General Şemseddin Kebaşi, General Yasir el-Avad ve General İbrahim Cabir’in yanı sıra, Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) tarafından seçilen Dr. Ayşe Musa, Profesör Sıddık Tavır, gazeteci Muhammed el-Fekki Süleyman, hukukçu Hasan Şeyh İdris, Hukuk Danışmanı Kıpti Nicola İssa Abdülmesih ve Hasan el-Teayişi bulunuyor.
17 Ağustos'ta imzalanan geçiş dönemine ilişkin belgeler uyarınca egemenlik konseyi, 6’sı sivil ve 5’i asker olmak üzere 11 üyeden oluşacak. Konseye ilk 21 ay boyunca bir general başkanlık edecek ve kalan 18 ayda ise konsey başkanlığı sivillere devredilecek.
Sudan’da yoğun kamuoyu baskısının altında 12 saat süren fırtınalı bir toplantının ardından ÖDBG liderleri, 3 yıl ve 3 ay sürecek olan geçiş dönemi boyunca ülkeyi yönetecek egemenlik konseyinin 6 üyesinin kim olacağı üzerinde uzlaşıya vardı. Anayasa bildirisinde öngörülen zaman çizelgesi uyarınca egemenlik konseyi üyelerinin atamasının önceki gün gerçekleşmesi gerekiyordu. Fakat özgürlük ve değişim koalisyonu içerisinde üyelerin kimler olacağına dair yaşanan anlaşmazlıkların ardından konsey üyelerinin ataması ertelendi.
AGK ile ÖDBG, iki taraf arasında imzalanan anayasa belgesinde öngörüldüğü üzere, egemenlik konseyinin 11’inci üyesinin Kıpti Nicola İssa Abdülmesih olması konusunda uzlaştılar. Bununla birlikte el-Ayn haber ajansının bir kaynaktan aktardığına göre Sudanlı taraflar Nemat Abdullah Muhammed Hayr’ın yargıtay başkanı olarak atanması hususunda da uzlaştı.
Askeri konseyin feshedilmesinin öncesinde egemenlik konseyinin yemin edebilmesi için Nemat Hayr’ın yargıtay başkanı olarak atanmasına ilişkin kararnamenin yayınlanması bekleniyor. Bunun yanı sıra taraflar arasında, başsavcının kim olacağına ilişkin anlaşmazlıkların çözümü üzerine müzakereler devam ediyor. ÖDBG geçen hafta Abdülkadir Muhammed Ahmed’in Yargıtay Başkanı ve Muhammed el-Hafız’ın ise başsavcı olarak atanmasını önermişti. Ancak askeri konseyin bu iki isme itiraz etmesinin ardından diğer alternatiflere gidildi.
Öte yandan ÖDBG tarafından aday gösterilen ekonomi uzmanı Abdullah Hamdok'un geçici hükümetin başbakanı olarak atanması işlemlerinin bugün tamamlanması bekleniyor. Açıklandığı üzere özgürlük ve değişim koalisyonu başbakanın yemin etmesinin hemen ardından sayısı 20’yi geçmeyecek olan bakanlıklar için uygun gördüğü adayları başbakana teslim edecek. Başbakanın adaylar arasından seçim yapmasını takip eden gün egemenli konseyi tarafından onaylanan bakanlar, ayın sonunda yemin edecekler.
Geçiş dönemine ilişkin belgelerinin imzalanmasını takiben üç aydan kısa bir süre içerisinde yasama ve denetleme görevini üstlenmek üzere 300 üyeli bir yasama meclisinin oluşturulması bekleniyor. Meclisin üyelerinin yüzde 67’si özgürlük ve değişim koalisyonu tarafından seçilecek. Geriye kalan yüzde 33’lük kısım ise azledilen rejime katılmayan kimseler arasından seçilecek.



Trump'ın elçisi: Irak kritik bir dönüm noktasında ve silahlı gruplar var olduğu sürece başarılı olamaz

ABD'nin Irak Büyükelçisi Mark Savaya (Irak medyası)
ABD'nin Irak Büyükelçisi Mark Savaya (Irak medyası)
TT

Trump'ın elçisi: Irak kritik bir dönüm noktasında ve silahlı gruplar var olduğu sürece başarılı olamaz

ABD'nin Irak Büyükelçisi Mark Savaya (Irak medyası)
ABD'nin Irak Büyükelçisi Mark Savaya (Irak medyası)

ABD Başkanı'nın Irak Özel Temsilcisi Mark Savaya dün yaptığı açıklamada, Irak'ın kritik bir dönemeçte olduğunu ve silahlı grupların devletle rekabet edip devletin rolünü baltaladığı bir ortamda hiçbir ulusun başarılı olamayacağını söyledi.

Savaya, Irak'taki bölünmüşlüğün ülkenin uluslararası konumunu zayıflattığını, ekonomisini boğduğunu ve ulusal çıkarlarını koruma yeteneğini sınırladığını belirterek, hükümetin ülkeyi bölgesel çatışmalardan uzak tutan ve ulusal önceliklere odaklanan bir yaklaşım izlediğinde, istikrarın mümkün olduğunu kanıtladığını ifade etti.

Irak'ta istikrarın sağlanmasının sorumlu liderlik ve devleti ve kurumlarını güçlendirmeye yönelik kararlı bir yaklaşım gerektirdiğini vurgulayan yetkili, siyasi ve dini liderlerin kararlarının, Irak'ın egemenlik ve güç yolunda ilerleyip ilerlemeyeceğini veya parçalanma ve gerilemeye doğru kayıp kaymayacağını belirleyeceğini belirtti.

Trump'ın liderliğinde Amerika Birleşik Devletleri'nin bu kritik dönemde Irak'ı desteklemeye tamamen hazır olduğunu teyit etti.


Yoksulluk içinde boğulan Gazze, iki aylık kırılgan ateşkesi sona erdirdi

Filistinli bir anne, dün Han Yunus'taki Nasır Hastanesi'nde soğuktan ölen kız bebeğinin yasını tutuyor (Reuters)
Filistinli bir anne, dün Han Yunus'taki Nasır Hastanesi'nde soğuktan ölen kız bebeğinin yasını tutuyor (Reuters)
TT

Yoksulluk içinde boğulan Gazze, iki aylık kırılgan ateşkesi sona erdirdi

Filistinli bir anne, dün Han Yunus'taki Nasır Hastanesi'nde soğuktan ölen kız bebeğinin yasını tutuyor (Reuters)
Filistinli bir anne, dün Han Yunus'taki Nasır Hastanesi'nde soğuktan ölen kız bebeğinin yasını tutuyor (Reuters)

Gazze Şeridi, İsrail ve Hamas arasında geçen ekim ayında başlayan kırılgan ateşkes anlaşmasının üçüncü ayına dün girdi. Kuşatma altındaki halk, İsrail'in ihlalleri ve ciddi yardım eksikliğiyle birlikte iki ay geçirdi.

Gazze Şeridi'ni kasıp kavuran şiddetli hava koşulları ve yoğun yağışlar, halihazırda bir bebeğin soğuktan ölmesiyle sonuçlanan zorlu koşulları gidermek için gerekli malzemelerin ulaştırılmasının aciliyetini bir kez daha vurguladı. Birleşmiş Milletler Filistinli Mülteciler Yardım ve Çalışma Ajansı (UNRWA), yağışların neden olduğu artan acıların "tıbbi ve yeterli barınma malzemeleri de dahil olmak üzere insani yardımın kesintisiz akışı yoluyla önlenebileceğini" belirtti.

Bu arada, İsrail'in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı İtamar Ben-Gvir dün, Hamas'ın askeri kanadına adını veren, İsrail sınırları içinde bulunan tarihi lider İzzeddin el-Kassam'ın türbesini kaldırma sözü verdi. Ben-Gvir, güvenlik güçleri ve bir vinç eşliğinde, Suriye doğumlu el-Kassam'ın türbesinin yanına kurulan dua çadırını sökerken çekilmiş bir video yayınladı. Hamas, güvenlik bakanının eylemlerinin "kutsallığa karşı eşi benzeri görülmemiş bir ihlal ve kutsal yerlere saygısızlık" olduğunu ifade etti.


Ateşkesin zorlu eşiği: Silahsızlanma maddesi ABD–İsrail–Hamas üçgenini kilitliyor

TT

Ateşkesin zorlu eşiği: Silahsızlanma maddesi ABD–İsrail–Hamas üçgenini kilitliyor

Ateşkesin zorlu eşiği: Silahsızlanma maddesi ABD–İsrail–Hamas üçgenini kilitliyor

İsrail, ABD Başkanı Donald Trump’ın ekimde ilk aşaması uygulamaya giren Gazze ateşkes planı kapsamında Hamas’ın tamamen silahsızlandırılması şartında ısrarını sürdürüyor. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilerle Tel Aviv, Hamas’ın uzun süreli bir ateşkes karşılığında silahların “dondurulması” yönündeki önerisini reddetti.

Fransız Haber Ajansı AFP bugün (Perşembe) konuşan bir İsrailli yetkili, “20 maddelik plan çerçevesinde Hamas’ın geleceği yok; örgüt silahsızlandırılacak” dedi. Aynı yetkili, “Gazze tamamen silahtan arındırılmış olacak” ifadelerini kullandı.

Bu açıklamalar, Hamas’ın yurtdışı siyasi büro şefi Halid Meşal’in Al Jazeera’da yayımlanan röportajında, “Direnişin tamamen silahsızlanması kabul edilemez. Silahların dondurulması veya muhafaza edilmesi gibi seçenekler tartışılıyor” sözlerinin ardından geldi.

y
Hamas lideri Halid Meşal (X)

İsrail Ordu Radyosu da Tel Aviv’in “Gazze’nin tamamen silahsızlandırılması” talebini yinelerken, ABD ile konuya dair “sürekli koordinasyon” yürütüldüğünü aktardı.

10 Ekim’de yürürlüğe giren ateşkes anlaşması, Hamas ve diğer silahlı grupların silahsızlandırılmasını öngörüyor.

ABD yönetimi son günlerde daha esnek bir yaklaşım sergiliyor

Hamas’ın üst düzey bir kaynağı, Şarku’l Avsat’a konuşarak Trump yönetiminin silahsızlanma vurgusunu sürdürmekle birlikte, son dönemde arabulucular ile hareket arasında dolaşan bazı önerilere “daha açık” bir tutum sergilediğini belirtti.

Aynı kaynak, “Hareketin sunduğu ve arabulucuların geliştirdiği çeşitli fikirler var. Hâlâ farklı taraflarca iletilen yeni formüller tartışılıyor; amaç ikinci aşamaya geçişi hızlandırmak” dedi.

Bu beklenti, ABD’nin son açıklamalarıyla çelişiyor. ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Mike Waltz, İsrail Cumhurbaşkanı İsaac Herzog’la görüşmesinde, Washington’un “Hamas’ın kendini yeniden inşa etmesine asla izin vermeyeceğini” söyledi.

f
ABD'nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Mike Waltz (AFP)

Hamas kaynakları, temasların sürdüğünü ve sürece dair “her zamankinden daha ciddi bir irade” oluştuğunu ifade ediyor. Hareket, silahların korunması, depolanarak “dondurulması” veya bir Arap ya da İslam ülkesinin gözetimine devredilmesi gibi formüllerin değerlendirilebileceğini düşünüyor.

Hamas içerisinden bir başka kaynak, arabulucuların “silahsızlandırma, uluslararası güç konuşlandırılması ve Gazze’nin yönetimi gibi konularda ABD ile geniş bir anlayış zemini yaratabileceğini” belirtti.

Meşal, “silahtan arındırma değil dondurma” önerisini anlatırken, “İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarının tekrarlanmayacağına dair sağlam garantiler sağlayacak bir çerçeve oluşturmak istiyoruz” dedi.

“Filistin yönetiminin rolü”

İsrail, Hamas’ın elindeki son İsrailli rehinenin naaşı teslim edildikten sonra planın ikinci aşamasına geçilmesinde ısrar ediyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, geçişin “yakın” olduğunu belirtti ancak “Gazze’nin silahsızlandırılması gibi zorlu dosyalar bulunduğunu” ifade etti.

sdfrg
Filistin Ulusal Güvenlik Kuvvetleri'ndeki Özel Harekat Birimi 101 (Ulusal Güvenlik web sitesi)

Tartışmalar sürerken, Filistin yönetimi ise Gazze’de tam yetki devrinde ısrar ediyor. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, son günlerde Arap, İslam ve Avrupa liderleriyle temaslarında yönetimin Gazze’de sorumluluk üstlenmeye hazır olduğunu vurguladı.

Hamas, bu pozisyona kamuoyu önünde yanıt vermese de, hareketin üst düzey bir kaynağı Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, “Filistin yönetiminin Gazze’de sorumluluk üstlenmesine karşı değiliz; ancak bunun ulusal bir uzlaşı programına dayanması gerekir” dedi.

Kaynak, “İsrail’in Gazze’de Filistin yönetiminin herhangi bir rolünü reddettiğini ve bu engelin aşılması için uluslararası baskıların devrede olduğunu” belirtti.