Tunus cumhurbaşkanlığına aday isimlerin yabancı uyrukları siyasi tartışma yarattı

Nahda Hareketi Partisi’nin Tunus'taki genel merkezi (Reuters)
Nahda Hareketi Partisi’nin Tunus'taki genel merkezi (Reuters)
TT

Tunus cumhurbaşkanlığına aday isimlerin yabancı uyrukları siyasi tartışma yarattı

Nahda Hareketi Partisi’nin Tunus'taki genel merkezi (Reuters)
Nahda Hareketi Partisi’nin Tunus'taki genel merkezi (Reuters)

Tunus’un geçici Cumhurbaşkanı olan ve cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylığını koyan Yusuf Şahid’in aday olmadan önce Fransız vatandaşlığından vazgeçtiğini açıklaması, diğer adayların başta Fransa olmak üzere ikinci vatandaşlıklarını gizleyebileceğine yönelik geniş bir siyasi tartışma başlattı.
Ülkede yıllardır hükümette görev almalarına rağmen bunu açıklamayan isimler bulunurken, bazı insan hakları örgütleri, yabancı uyruğa sahip adayların, 15 Eylül 'de yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçimlerine kadar beklemeden bunu açıklamalarını istedi.
Yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin önde gelen adaylarından biri olan Şahid, daha önce hiç bahsetmediği Fransız vatandaşlığından vazgeçtiğini açıklamıştı.
2016 yılında Başbakanlık koltuğuna oturan Şahid, eski cumhurbaşkanı El-Beci Kaid es-Sibsi’nin Temmuz ayında hayatını kaybetmesiyle geçici cumhurbaşkanı olarak yemin etmişti.
Şahid, yurtdışında yaşayan ve çalışan binlerce Tunuslu gibi ikinci bir vatandaşlığı olduğunu ancak adaylığı öncesinde bundan vazgeçtiğini söylese de bu durum, hükümette geniş yetkiye sahip olduğu geçmiş yıllarda Fransa vatandaşlığına sahip olduğu gerçeğini değiştirmiyor.
Yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde rakiplerine hitap eden Şahid, ikinci vatandaşlığa sahip olan adaylara aynı adımı atmaları çağrısında bulunarak, Fransa vatandaşlığına sahip eski Başbakan Mehdi Cuma ve İngiltere merkezli Muhabbet Akımı Partisi Başkanı İngiltere vatandaşı Haşimi el-Hamidi’ye atıfta bulundu.
Tunus anayasasının 74. maddesi, Tunus’tan başka yabancı bir ülke vatandaşlığına sahip adayların seçimleri kazanması durumunda ikinci vatandaşlığından feragat etmesini öngörüyor.
Öte yandan Tunus merkezli Arap Kurumsal Başkanlar Enstitüsü, dün, cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylığını koyan isimler ile ‘Cumhurbaşkanlığı kurumunun ekonomik rolü’ hakkında bir toplantı düzenledi.
Her adaya seçim programını tanıtmak üzere yarım saat verilen toplantıda, işletme sahipleri ve ekonomistler tarafından adaylara sekiz soru yöneltildi. Söz konusu toplantının üç gün sürmesi bekleniyor.
Tunus Genel İşçi Sendikaları (UGTT) Genel Sekreteri Nureddin Tabbubi, toplam 26 adaya yöneltmek üzere 101 soru hazırladığını açıkladı.
Tabbubi, ayrıca adayların bu sorulara verdikleri cevapların bir sonraki Tunus Cumhurbaşkanı'nın özelliklerini belirleyeceğini ve önümüzdeki 5 yıl için Kartaca Sarayı'na girmesi yönünde destekleyecekleri ismin kişiliğini ortaya çıkaracağını söyledi.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.