Suudi Arabistan'da eşit işe eşit ücret sorunu

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, CBS kanalına verdiği bir röportajda ülkedeki kadınlar ve erkekler arasında ücret eşitliğini sağlamak için bir dizi girişimde bulunduğunu belirtti. Bu açıklama Independent Arabia olarak bizi Suudi istihdam pazarında kadının maruz kaldığı ayrımcılığın boyutunu araştırmaya sevk etti.
Suudi Arabistan İstatistik Genel Kurulu’nun ülkenin pazarına ilişkin 2019 yılının ilk çeyreğine ait belirttiği rakamlara bakılacak olursa Suudi kamu ve özel sektörlerinde kadına karşı çeşitli ayrımcılıklar mevcut. Buna göre 15 yıl ve daha fazla çalışan erkeklerin ortalama ücreti 10.503 riyalken (2807 dolar) aynı durumdaki kadınların aldığı ortalama ücret 9 bin 44 riyal (2 bin 540 dolar).
Devlet sektöründe bile ayrımcılık bulunsa da genel pazar istatistiklerinde fark büyük görünmüyor. Buna göre kamu sektöründe 15 sene ve fazla çalışan erkeklerin ortalama ücreti 11 bin 637 riyalken (3 bin 101 dolar) kamu sektöründe çalışıp erkek meslektaşları ile aynı vasıflara sahip kadınlar 11 bin 099 riyal (2 bin 941 dolar) kazanıyor. Bu, nispeten önemsiz bir fark. Bununla birlikte özel sektörde gözle görülür bir ayrımcılık söz konusu. Buna göre 15 sene ve daha fazla çalışan erkekler ortalama 7 bin 486 riyal (2 bin 5 dolar) alırken aynı süre çalışan kadınlar 5 bin 570 riyal (bin 497 dolar) elde ediyor. Aradaki bu bin 916 riyallik farkla erkek, aynı vasıflara sahip ve belki aynı iş kurumunda çalıştığı bayan meslektaşına karşı ön planda tutuluyor. Bu, Krallığın talimatıyla 4 Haziran 2011 onaylanan ‘Kadının Çalışma Rehberi’nin ilk bölümünün beşinci maddesine ters düşmektedir. Bu maddede kadın veya erkek çalışanların eşit değere sahip işlerden aldıkları ücretlerde herhangi bir ayrımcılığın yapılması yasaklanmıştır.
Yasa konusundaki bilgisizlik
Bundan hareketle kadın ve erkeğin eşit çalışma saatlerine ve iş için istenen yeterliklere sahip olduğu birkaç iş sektörüne ziyaretlerde bulunduk. Birkaç kadın çalışanla görüştükten sonra Cidde’deki otellerden birinde karşılama/resepsiyon elemanı çalışan Leyla, ‘ücretlerin yanı sıra terfi hak ediş süreçlerinde de ayrımcılık yaşandığına, erkek çalışma arkadaşlarının kadınların da çalıştığı büyük oteldeki sektörlerde denetleme ve yönetim makamlarına daha hızlı bir şekilde yükseldiğine’ işaret etti. Cidde’nin tanınmış çarşılarından birinde saat ve aksesuar satış elemanı olarak çalışan Meryem ise bu ayrımcılık konusunda sorumluluğu genelde erkeklerin kabul etmediği düşük ücretleri kabul eden kadın çalışanlara yüklüyor. Ona göre bu durum, kadınların kabul etmeleri sonucunda özel sektörlerdeki müdürleri, giderden tasarruf etmek için kadınlara sunulan sözleşmelerde değeri düşürmeye sevk ediyor. Bu duruma, “Yasa konusunda bilgisizlik kabul edilemez. Öyle ya, bilgiye erişim artık zor bir iş değil” sözleriyle itiraz eden Şura Meclisi Üyesi Sultana el-Bedivi, “Kanun, çalışanlar arasında cinsiyete göre fark gözetmez” diyerek ayrımcılığa maruz kalanlara yasaya başvurmaları çağrısında bulundu. Çalışma Bakanlığı temsilcileri, Meclisteki Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu üyeleri ile olan görüşmeleri esnasında, “Şura Meclisi’nde mesele üzerine çalışırken görüştüğümüz bakanlık temsilcileri, Bakanlığın teftiş gezilerinde kurumun çalışanları yeterlik dışında bir ölçüte göre değerlendirdiğini tespit etmesi durumunda ağır cezalar öngördüğünü ifade etti” açıklamasında bulundu.
Şura Meclisi Üyesi Latife Şalan ise bu durumdan Çalışma Bakanlığı’nı sorumlu tuttu. Zira Meclis, bu boşluğun giderilmesi için Bakanlığın etkin bir rol oynamasını isteyen bir kararı onaylamıştı. Şalan, Bakanlıktan dosyaya ilişkin gelişmeler konusunda bilgilendirme yapmasını talep etti, ancak Bakanlık, buna duyarsız kaldı. Üstelik bu yazının yayınlandığı tarihe kadar da konuya ilişkin olarak kendisine yönelttiğimiz soruları yanıtsız bıraktı.
Farklı biçimlerde ayrımcılık
Suudi Arabistan iş pazarında kadına yönelik ayrımcılık, ücret farkı ile sınırlı değil, her iki cinsiyet için yapılan yaşlılık tanımında da kendini gösteriyor. 60 yaşına ulaşan kadın çalışanın maaşı yarıdan daha fazla düşerek 11 bin 861 riyalden (3 bin 155 dolar) 5 bin 460 riyale (bin 443) dolara iniyor. Bir diğer deyişle işe yeni başlayan 19 yaşındaki bir meslektaşından daha az ücret alıyor.
60 yaşına basan erkeklerin maaşındaki düşüş ise daha kademeli bir şekilde gerçekleşiyor. Buna göre erkeğin maaşı 13 bin 240 riyal (3 bin 540 dolar) iken 10 bin 153 riyale (2 bin 714 dolar) düşmekte.
Yaş konusundaki ayrımcılığın bir başka çeşidi daha mevcut. Şöyle ki kadınlar 65 yaşında iş pazarından nihai olarak ayrılırlarken bu durum erkekler için geçerli değil. Zira erkekler bu yaşa vardığında eğer devam etmek isterse pazardaki varlığını sürdürebilir.
‘Diploma/eğitim düzeyi’ her zaman adalet getirmiyor
Ayrımcılığın en ilginç türü, aynı eğitim düzeyine sahip insanlar arasında bir kıyaslama yapıldığında karşımıza çıkıyor. Şöyle ki kadın ücret konusunda erkeğe yalnızca okuma-yazma bilmediğinde üstünlük sağlayabiliyor. İstatistik Kurumu’nun verilerine göre okuma-yazma becerisi olmayan kadın, 4 bin 358 riyal (bin 149 dolar) alırken erkek 4 bin 129 riyal (bin 69 dolar) alıyor.
Lise diplomasına sahip olan kadın ortalama 5 bin 355 riyal (bin 417 dolar) alırken, ilkokul diplomasına sahip olan erkek 6 bin 276 riyal (bin 657 dolar), ortaokul diplomasına sahip olan erkek ise 7 bin 956 riyal kazanıyor.
Daha düşük diplomaya sahip olanın taşıdığı bu ayrıcalık, yüksek seviyeli diplomalar arasındaki çekişmede de kadının peşini bırakmıyor. Nitekim yüksek okul diplomasına sahip olan bir erkek yüksek lisans diplomasına sahip bir kadından daha yüksek maaş alıyor.
Doktora düzeyinde ise kadın, 4 bin 262 riyal (bin 139 dolar) farkla yüksek lisans diplomasına sahip erkeğe karşı üstünlük elde ediyor.
Bununla beraber cinsiyet düğümü, ona yapışıp kalmış durumda. Zira daha düşük diplomaya sahip erkeğe karşı üstünlük elde etmiş olsa da kendisini daha büyük bir zorluk, yani doktora diplomasına sahip erkek olgusu beklemektedir. Nitekim doktoralı erkek, 4 bin 899 riyallik bir farkla ücret konusunda doktoralı kadından üstündür.

Suudi Arabistan ve Katar, iş birliğini ve kalkınma bütünleşmesini güçlendirme, sürdürülebilir kalkınmayı pekiştirme ve bölgede daha geniş kalkınma ve refah beklentilerine yönelik ortak taahhütte bulunma yönünde stratejik bir adım attı.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ve Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad, dün Riyad'da düzenlenen Suudi-Katar Koordinasyon Konseyi'nin sekizinci toplantısına eş başkanlık ederek, siyasi, güvenlik, askeri, enerji, sanayi, ekonomi, yatırım, ticaret, teknoloji, altyapı, kültür, turizm ve eğitim gibi öncelikli alanlarda ortak koordinasyonu desteklemeye ve geliştirmeye devam etmenin önemini vurguladılar.

İki taraf, Riyad ve Doha arasında yolcu taşımacılığı için yüksek hızlı elektrikli tren projesinin hayata geçirilmesine ilişkin bir anlaşma da dahil olmak üzere mutabakat zaptı ve anlaşmalar imzaladı.

Uluslararası alanda ise taraflar, uluslararası barış ve güvenliğin korunması için koordinasyonun sürdürülmesi ve çabaların yoğunlaştırılması yönündeki kararlılıklarını yinelediler. Bölgesel ve uluslararası düzeyde karşılıklı çıkarları ilgilendiren konularda görüş alışverişinde bulundular.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi, Katar Emiri'ni dün el-Yemame Sarayı'nda kabul etti ve burada resmi bir görüşme gerçekleştirdi. Şarku’l Avsat’ın aldığı bilgiye göre görüşmede, iki ülke arasındaki yakın ikili ilişkiler gözden geçirildi ve ortak iş birliği olanakları ile çeşitli alanlarda ilişkilerin nasıl geliştirilebileceği ele alındı. Her iki taraf da iki ülke arasındaki iş birliği düzeyinin yükselmesine katkıda bulunan karşılıklı ziyaretlerin olumlu sonuçlarına övgüde bulundu.

Taraflar, iki ülke arasındaki savunma ortaklığını güçlendirme ve geliştirme kararlılıklarını teyit ederken, aralarındaki tüm güvenlik alanlarında mevcut iş birliği ve güvenlik koordinasyonunun düzeyini ve ticaret alışverişini çeşitlendirmek ve artırmak ve karşılaşılabilecek her türlü zorluğun üstesinden gelmek için ortak çalışmaları güçlendirmenin önemini vurguladılar.

Suudi Arabistan'da eşit işe eşit ücret sorunu