Polypill haplar kalp krizini önlüyor mu?

Polypill haplar kalp krizini önlüyor mu?
TT

Polypill haplar kalp krizini önlüyor mu?

Polypill haplar kalp krizini önlüyor mu?

Bilim insanları tarafından yapılan son araştırmalarda, bileşik hap diye Türkçe’ye çevirilen ‘polypill’ haplarını kullanan kişilerin yarısından fazlasında kalp krizi oranının düştüğü belirtildi. Bu haplar, Kalp damar hastalıklarından korunmadaki etkinliği saptanmış 5 ilacın düşük dozdaki bileşiminden oluşuyor.
Şu anda test aşamasında olan diğer araştırmalar da benzer sonuçlara ulaşıyor.
Her yıl 18 milyon kişi kalp ve damar rahatsızlıklarından ölüyor. Bu kişilerin yüzde 80’i obezite, şeker hastalığı, tütün kullanımı ve düzensiz yaşamın tehdidi altında olan refah seviyesi düşük ülkelerde yaşıyor.
Bununla birlikte uzmanlar, polypill kavramı etrafında şiddetli bir şekilde bölünüyor. Aralarında bazı önemli kalp doktorlarının da bulunduğu polypill savunucuları, yapılan araştırmaya dayanarak, Dünya Sağlık Örgütü’nün bu hapların reçetesiz dağıtımına destek vermesi gerektiğini savunuyor. Dünyadaki 50 yaş üstü yüzlerce kişinin bu hapı kullanmasıyla kalp hastalıklarından kaynaklı ölüm oranlarının yüzde 60 ila 80 oranında düşürülebileceğini söylüyorlar.
Ancak bazı önemli kalp doktorları bu yöntemi tehlikeli buluyor. Çünkü aspirinler, düşük dozlu kolesterol hapları ve tansiyon ilaçlarının tümü yan etkilere sahip olduklarından, risk faktörleri değerlendirmeden bu hapların alınmaması gerektiğini söylüyorlar.



Zayıflama ilaçları kedilere de uygulanacak

Okava Pharmaceuticals, obez kedilerde GLP-1 ilacını test eden bir pilot çalışmayı salı günü duyurdu (Unsplash)
Okava Pharmaceuticals, obez kedilerde GLP-1 ilacını test eden bir pilot çalışmayı salı günü duyurdu (Unsplash)
TT

Zayıflama ilaçları kedilere de uygulanacak

Okava Pharmaceuticals, obez kedilerde GLP-1 ilacını test eden bir pilot çalışmayı salı günü duyurdu (Unsplash)
Okava Pharmaceuticals, obez kedilerde GLP-1 ilacını test eden bir pilot çalışmayı salı günü duyurdu (Unsplash)

Dünyayı kasıp kavuran zayıflama ilacı trendi, tüylü dostlarımız için de geliyor olabilir.

New York Times'ın (NYT) haberine göre San Francisco merkezli biyoeczacılık şirketi Okava Pharmaceuticals, obez kedilerde GLP-1 ilacını test eden bir pilot çalışma başlatacağını salı günü duyurdu.

İlk başta diyabet için geliştirilen ancak yaygın olarak zayıflama amacıyla kullanılan Ozempic, Wegovy veya Mounjaro gibi ilaçların haftalık enjeksiyonlarını alan insanların aksine, Okava'nın çalışmasındaki kedilerin derisinin altına bir mikroçipten biraz daha büyük olan küçük bir implant yerleştirilecek.

İlacı 6 aylık bir süre boyunca yavaş yavaş salacak şekilde tasarlanan cihaz, düşük bakım gerektiren ve araştırmacıların, evcil hayvanlarda artan obezite oranlarıyla mücadeleye katkı sağlayacağını umduğu bir alternatif sunuyor.

Evcil hayvan sahiplerinin, hayvanlarının kilosuna dair farkındalığı artıyor gibi görünüyor. Evcil Hayvan Obezitesini Önleme Derneği'ne göre 2024'te kedi sahiplerinin yalnızca yüzde 55'i, köpek sahiplerininse yüzde 51'i evcil hayvanlarının ideal vücuda sahip olduğunu söylerken, bu oran 2023'te daha yüksekti.

Diğer yandan daha fazla kişi kedisini (yüzde 33) ve köpeğini (yüzde 35) aşırı kilolu veya obez diye tanımlarken, bu oranlar bir önceki yıl sırasıyla yüzde 28 ve yüzde 17'ydi.

Okava, GLP-1 implantını aylık 100 dolar veya daha düşük bir fiyata sunmayı umuyor. Lüks mamalara yakın olan bu fiyatlandırma, cihazın diyabetin önlenmesine veya yönetilmesine katkı sağlaması durumunda evcil hayvan sahiplerine para tasarrufu sağlama potansiyeli taşıyor.

Ancak maliyeti bazıları için yine de çok yüksek olabilir ve tüm evcil hayvan sahipleri ilacı istemeyebilir.

Diyabetik hayvanlar genellikle günde iki kez insülin enjeksiyonuna ihtiyaç duyuyor. Bu tedavinin maliyetli olması ve emek gerektirmesinin yanı sıra çoğu bir yıl içinde uyutuluyor.

Diğer uzmanlar, köpeklere yönelik eski bir iştah kesici ilaç olan Slentrol'ü örnek veriyor. Tennessee Üniversitesi'nden hayvan beslenmesi uzmanı Dr. Maryanne Murphy, NYT'ye yaptığı açıklamada, evcil hayvanlarına sevgi göstermenin temel yolunun onları beslemekten geçtiğini düşünen birçok kişinin, işlevsel olmasına rağmen ilacın etkisinden hoşlanmadığını söyledi. 

Çalışmaya liderlik eden, Florida Üniversitesi'nden veteriner hekim Dr. Chen Gilor da NYT'ye "Diyabet teknik olarak tamamen tedavi edilebilir ama biz onu tedavi etmekte çok kötü bir iş çıkarıyoruz" diyerek implantı "sihirli" diye nitelendirdi.

Texas A&M'den veteriner endokrinoloğu olan Dr. Andrew Bugbee'ye göre bazı veteriner hekimler, insanlara yönelik GLP-1 ilaçlarını etiket dışı bir şekilde diyabetli kedilerde kullanmaya başladı ancak yüksek maliyet ve özellikle ileri vakalarda etkinin azalması zorluklar yaratmaya devam ediyor.

Prediyabetik ve obez hayvanları, evcil hayvanlara özel, uygun fiyatlı formüllerle hedeflemenin daha etkili bir strateji olabileceğini söylüyor.

Çalışmanın sonuçlarının gelecek yaz açıklanması bekleniyor ve başarılı olursa, veterinerlik hizmetlerinde GLP-1 ilaçları için yeni bir çığır açabilir.

Independent Türkçe


Vikipedi, 2025'in en çok okunan maddelerini açıkladı

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Vikipedi, 2025'in en çok okunan maddelerini açıkladı

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Charlie Kirk'ün Vikipedi sayfası, 2025'te internet ansiklopedisinde en çok okunan madde oldu. Donald Trump ve Zohran Mamdani de ilk 10'a girdi.

Turning Point USA'in kurucusunun sayfasını 45 milyondan fazla kişi okudu ve podcast yayıncısına yönelik ilgi, 10 Eylül 2025'teki suikastının ardından hızla arttı.

Wikimedia Vakfı'nın yayımladığı rakamlara göre, Kirk'ün makalesinin görüntülenmelerinin yüzde 40'ı Birleşik Devletler dışındaki kullanıcılardan geldi ve sayfasının aldığı görüntülenmelerinin 15 milyonu, ölümünden sonraki gün gerçekleşti.

Öte yandan Donald Trump'ın Vikipedi maddesi ilk 4'e girdi. Başkanın profilini 25,1 milyon kişi ziyaret etti. New York Belediye Başkanı seçilen Zohran Mamdani'nin maddesi 20,1 milyon kez görüntülendi.

Geçen yıl Trump'ın Vikipedi sayfası 27 milyon görüntülemeyle 4. sıraya ulaşmış ancak sayfası 29 milyon kez okunan Kamala Harris'in az farkla gerisinde kalmıştı.

2024 Başkanlık Seçimi'nde yenilen Harris, bu yılki listede yer almadı. Öte yandan Trump, listede 8 kez yer alsa da 2022 veya 2023'te sıralamaya girmemişti.

Bu yıl en çok okunan 16. sayfa olan J.D. Vance'in sayfası, geçen yıl 7. sıradaydı.

Trump ve Mamdani'yi geride bırakarak ikinci sıraya yerleşen, "2025'teki Ölümler" genel sayfası, 42,5 milyon kez görüntülendi. Ölüm sayfası, kalabalık bir editör ekibi tarafından her gün güncelleniyor. Wikimedia Vakfı'nın görüntülenme sayısıyla ilgili veri toplamaya başlamasından bu yana listede hiçbir zaman üçüncü sıradan aşağı düşmedi.

Bu yıl Kirk'ün yanı sıra Ozzy Osbourne ve Papa Francis gibi hayatını kaybeden diğer ünlü isimler de listede yer aldı.

Katolik Kilisesi'nin mevcut lideri Papa XIV. Leo da listede kendine yer buldu.

fgthy
Donald Trump'ın Vikipedi sayfası 4. sırada sabit kaldı ancak görüntülenme sayısında düşüş yaşandı (Reuters)

Son derece tuhaf bir şekilde, 1950'lerde faal olan seri katil Ed Gein, sayfasını 31,2 milyon kişinin ziyaret etmesiyle üçüncü sıraya yerleşti.

Gein'e yönelik ilginin hızla artması, esasen suçlarını dramatize eden ve Charlie Hunnam'ın sapkın katili canlandırdığı Netflix'in Canavarlar dizisinden kaynaklandı.

Dizi ve film endüstrisi listede 7 sırada yer alırken, korku filmi Günahkarlar (Sinners), Superman, Severance, Silahlar (Weapons), Adolescence, Thunderbolts* ve Fantastik Dörtlü: İlk Adımlar'ı (The Fantastic Four: First Steps) geride bırakarak 8. sırayı kaptı.

Tartışmalı teknoloji CEO'su Elon Musk'a ilgi de hızla arttı ve Musk, 2024'teki 11. sıradan 6. sıraya yükseldi.

Beyaz Saray'daki dikkat çekici görünümleri ve ABD Hükümeti'nin artık feshedilmiş olan Devlet Verimliliği Bakanlığı'nı beceriksizce yönetmesi, Musk'ın kamuoyunda her zamankinden daha büyük bir rol üstlenmesini sağladı ve profiline 20 milyondan fazla kişi çekti.

Futbol ikonu Cristiano Ronaldo ve YouTuber MrBeast, listenin en sonunda yer aldı. Sporcunun sayfası 10,8 milyon, fenomenin sayfasıysa 11,4 milyon kez görüntülendi.

Independent Türkçe


DSÖ'den obezite uyarısı: 2030'da hasta sayısı iki katına çıkacak

DSÖ obeziteyi tedavi etmek için GLP-1 ilaçlarının kullanımına ilişkin küresel kılavuzlar yayımladı (Reuters)
DSÖ obeziteyi tedavi etmek için GLP-1 ilaçlarının kullanımına ilişkin küresel kılavuzlar yayımladı (Reuters)
TT

DSÖ'den obezite uyarısı: 2030'da hasta sayısı iki katına çıkacak

DSÖ obeziteyi tedavi etmek için GLP-1 ilaçlarının kullanımına ilişkin küresel kılavuzlar yayımladı (Reuters)
DSÖ obeziteyi tedavi etmek için GLP-1 ilaçlarının kullanımına ilişkin küresel kılavuzlar yayımladı (Reuters)

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), yüksek maliyetler ve ilaçlarla ilgili tedarik sorunları nedeniyle zayıflama iğnelerinden faydalanabilecek kişilerin 10'da birinden azının bunlara erişebildiği uyarısında bulundu.

Dünya çapında 1 milyardan fazla kişi obeziteyle yaşarken DSÖ, bu ilaçlarla ilgili ilk kılavuzunda Wegovy gibi GLP-1 ilaçlarına daha adil erişim çağrısı yaptı.

Kuruluş önlem alınmadığı takdirde obezite hastası sayısının 2030'a gelindiğinde iki katına çıkmasının beklendiği vurgulandı.

GLP-1 agonistleri (kan şekeri seviyelerini düşürmeye yardımcı olan, yiyeceklerin sindirimini yavaşlatan ve iştahı azaltabilen ilaç türü) Eylül 2025'te, yüksek riskli gruplarda tip 2 diyabetin kontrolünde "temel" ilaçlar listesine eklenmişti.

Ancak yeni kılavuzlar bu ilaçların, obeziteyle yaşayan kişilere yardımcı olmak için sağlıklı beslenme ve düzenli egzersizle birlikte, uzun vadeli olarak kullanılması gerektiğini de öneriyor.

DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, "Obezite önemli bir küresel sağlık sorunu ve DSÖ, dünya çapında ülke ve insanların bunu etkili ve adil bir şekilde kontrol etmeleri için onları destekleyerek sorunu çözmeye kararlı" diyor.

Yeni kılavuzumuz, obezitenin kapsamlı ve ömür boyu bakımla tedavi edilebilecek kronik bir hastalık olduğunu kabul ediyor.

Ghebreyesus "İlaçlar tek başına bu küresel sağlık krizini çözmese de GLP-1 tedavileri, milyonlarca kişinin obezitenin üstesinden gelmesine ve obeziteyle ilişkili zararların azaltılmasına katkı sağlayabilir" diye ekliyor.

Karmaşık, kronik bir hastalık olan obezite; kardiyovasküler hastalıklar, tip 2 diyabet ve bazı kanser türlerinin başlıca nedenlerinden biri. Ayrıca bulaşıcı hastalıkları olan hastalarda daha kötü sonuçların görülmesine de katkıda bulunuyor.

Sağlık üzerindeki etkilerinin yanı sıra obezitenin küresel ekonomik maliyetinin, 2030'a gelindiğinde yıllık 3 trilyon dolara ulaşması bekleniyor.

Kılavuz, bu hastalığın ve ilişkili sağlık komplikasyonlarının yönetimiyle bağlantılı, hızla artan sağlık maliyetlerini azaltma çabalarına fayda sağlayabilir.

DSÖ'ye göre yüksek maliyetler, üretim ve tedarik zinciri kısıtlamaları, insanların zayıflama ilaçlarına erişimini engelleyen evrensel bariyerler.

Birleşik Krallık'ta Mounjaro ilacının fiyatı, diğer ülkelerdeki yüksek fiyatlarla aynı seviyeye gelmesi için yüzde 170 oranında artırılmıştı.

Üretimdeki hızlı artışa rağmen GLP-1 ilaçlarının, 2030'a gelindiğinde ihtiyaç duyanların yüzde 10'undan daha azına ulaşması bekleniyor.

Kılavuz, ülke ve şirketleri kademeli fiyatlandırma ve gönüllü lisanslama gibi stratejilerle zayıflama iğnelerine erişimi genişletmeye çağırıyor. Gönüllü lisanslama, bir ilaç şirketinin patentli ilacının uygun fiyatlı ve markasız versiyonlarının üretimine izin vermesi anlamına geliyor. 

DSÖ, GLP-1 ilaçlarına yönelik küresel talebin, sahte ve kalitesiz ürünlerin satışını artırarak hasta güvenliğine tehdit oluşturduğu uyarısı da yaptı. İlaçların dağıtımının düzenlenmesinin, nitelikli sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından reçete edilmesinin ve hasta eğitiminin, hasta sağlığının korunmasına yardımcı olacağını vurguladı.

Independent Türkçe