Sudan, Libya ve Orta Afrika ile olan uluslararası sınırını kapatıyor

Sudan'da Hızlı Destek Güçleri tarafından çöl bölgesinde yakalanan kaçakçılar (Reuters)
Sudan'da Hızlı Destek Güçleri tarafından çöl bölgesinde yakalanan kaçakçılar (Reuters)
TT

Sudan, Libya ve Orta Afrika ile olan uluslararası sınırını kapatıyor

Sudan'da Hızlı Destek Güçleri tarafından çöl bölgesinde yakalanan kaçakçılar (Reuters)
Sudan'da Hızlı Destek Güçleri tarafından çöl bölgesinde yakalanan kaçakçılar (Reuters)

Sudan, güvenlik ve ekonomik riskler oluşturduğu ve Darfur bölgesindeki sıcak noktalarda gerginliğin artmasına neden olduğu gerekçesiyle Libya ve Orta Afrika Cumhuriyeti ile uluslararası sınırını kapattığını açıkladı.
Egemenlik Konseyi, Güney Darfur Eyaleti yönetimiyle yaptığı ortak toplantıda, Libya ve Orta Afrika Cumhuriyeti ile olan uluslararası sınırın derhal kapatılması için talimat verdi.
Egemenlik Konseyi tarafından yapılan basın açıklamasında, birtakım sorunlarla boğuşan bu ülkelerle olan sınırın, Sudan için güvenlik ve ekonomik riskler taşıdığı ve araçların yasal olmayan yollarla ülkeye girişi için kolaylık sağladığı ifade edildi.
Konsey Sözcüsü Muhammed el-Fekki Süleyman, hükümetin, Libya ve Orta Afrika'dan yeni araçların ülkeye girmesini yasaklayacağını ve daha önce ülkeye giren araçların ne olacağı meselesine bir çözüm getirmek için çalışacağını söyledi.
Birleşmiş Milletler (BM), Ağustos 2018’de Darfur’daki silahlı hareketleri, koşullar hazır olduğu zaman Sudan’a tekrar dönmek amacıyla kapasite ve yeteneklerini güçlendirmek için Libya’daki silahlı gruplara katılmakla suçlamıştı. Silahlı hareketler, önemli bir finans kaynağının ortaya çıkmasının ardından ağırlık merkezini Güney Sudan'dan Libya'ya taşıdı.
Kaddafi rejiminin düşmesinin ardından Libya'daki güvenlik sözleşmesinin sona ermesinden bu yana çeşitli markalardan binlerce araç, gayri resmi yollardan Sudan’a girdi. Orta Afrika ile benzer bir durumun yaşanmasının ardından Darfur'da gümrük ve trafik krizinin yaşanması, bölgedeki gerilimin artmasına yol açtı ve iç otomotiv pazarı bu krizden ciddi bir şekilde etkilendi.
Muhammed el-Fekki, Nyala'daki Egemenlik Konseyi toplantısında, eyaletin yakıt ve un payında artış yapılması, eyalet nüfusundaki artış oranına göre bu payın revize edilmesi ve krizler için stratejik bir stok oluşturulması kararlarının alındığını açıkladı.
Nyala şehri, ekmek ve yakıt kıtlığı dolayısıyla sokaklara dökülen vatandaşlar tarafından gerçekleştirilen barışçıl gösterilere sahne oldu. Vatandaşlar, gösteriler sırasında eyalet valisinin istifa etmesini talep etti. Ancak emniyet güçleri tarafından göstericilere yönelik aşırı şiddet uygulanmasının ardından 20 gösterici yaralandı. Bu durum, gerek bölgedeki gerilimi düşürmek gerekse de daha yakından takip etmek için Egemenlik Konseyi'nin düzenli toplantılarını burada yapmasına yol açtı.
Muhammed el-Fekki, Nyala için su temin edilmesi ve güvenlik durumu gibi Güney Darfur Eyaleti’ne ilişkin bir dizi meselenin toplantıda ele alındığını söyledi. Ayrıca Egemenlik Konseyi, eyaletteki düzenli güçlerin ortak bir çalışma kapsamında harekete geçirilerek, kaosun çözülmesi ve uyuşturucu ile mücadele kapsamında operasyonlar gerçekleştirilmesi yönünde talimat verdi.
Güney Darfur ile Orta Afrika Cumhuriyeti arasındaki sınır bölgesi, uyuşturucu ticareti ve silah kaçakçılığı konusunda en aktif bölgelerden biri olarak kabul ediliyor. Eyalet, Orta Afrika’da yaşanan silahlı çatışmalardan ciddi oranda etkileniyor. Orta Afrika Cumhuriyeti'nin Vakaga ilçesinde bulunan bir yerleşim yeri olan Am Dafok, en ünlü uyuşturucu ve silah kaçakçılığı merkezlerinden biri sayılıyor.
2003 yılında Darfur’da patlak veren silahlı çatışmalar, Libya ve Orta Afrika'daki gergin durumdan, silah nakliyatının kolaylığından ve savaşçıların uluslararası sınırlardaki hareketlerinden fazlasıyla etkilendi. Darfur bölgesindeki çatışma, 300 binden fazla sivilin hayatını kaybetmesine, milyonlarca Sudanlının yerinden olmasına ve bölgenin şiddetli bir savaş alanına dönüşmesine neden oldu.



Kuşatma altındaki el-Faşir, savaş ve açlıkla mücadele ediyor

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
TT

Kuşatma altındaki el-Faşir, savaş ve açlıkla mücadele ediyor

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)

Sudan'ın batısında bulunan Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki sivillerin durumu, gıda, su ve tıbbi tedaviye erişimin giderek zorlaşmasıyla daha da kötüleşiyor. Açlık ve devam eden çatışmalar, Nisan 2024'ten bu yana şehirde mahsur kalan on binlerce insanın kaderini tehdit ediyor. Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) her geçen gün kötüleşen insani durumun ortasında, gıda maddelerinin şehre girdiği tüm geçitleri ve yolları kapatıyor; temel gıda maddeleri ve yakıt tedarik etme girişimlerini engelliyor.

El-Faşir'deki kaynaklar, HDK’nin her gün pazarları ve hayati tesisleri ağır topçu ateşine tutması nedeniyle büyük marketlerin kapılarını kapatmasının ardından sivillerin büyük zorluklarla gıda temin ettiğini söyledi. Şarku’l Avsat’a konuşan kaynaklar, “Siviller, mısır unu, şeker, yağ ve sabun gibi temel gıda maddelerini satın almak için meskûn mahallelerdeki küçük marketlere güveniyor” dedi.

Devam eden kuşatmanın bir sonucu olarak, bölge sakinlerinin alım gücü azaldı ve yüksek fiyatlar nedeniyle az miktarda yiyecek bile alamaz hale geldiler.

Bir bölge sakini, banka yoluyla ödeme yapıldığında fiyatların iki katına çıktığını, nakit ödeme yapıldığında ise fiyatların düştüğünü ve çok sayıda bölge sakininin yüksek fiyatlar nedeniyle el-Faşir'den kaçtığını belirtti. Birçok sebze ve meyve türü bir yılı aşkın süredir şehrin pazarlarında bulunmuyor.

Gıda kaçakçılığı

Bazı kent sakinlerine göre, el-Faşir'e mal ve eşya sokmanın tek yolu eşek ve deve gibi hayvanları kullanarak kaçakçılık yapmak, ancak bu da riskli. Çünkü HDK militanları tarafından durduruluyorlar ve çoğu zaman mallara el konuluyor.

VFGHY
Sudanlılar savaştan kaçmak için Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir’in eteklerinde bulunan Ebu Şuk Mülteci Kampı’na sığınıyor. (AP)

Şehir sakinlerinin çoğunluğu, günde darı unu ve mısırdan yapılan tek bir ana öğünle yetiniyor ve ellerinde başka bir şey olmayabiliyor.

Geleneksel yeraltı kuyularından yeterli miktarda içme suyu temin edilse de, bir varilin fiyatının 8 bin Sudan cüneyhini aşması vatandaşların sıkıntılarını artırıyor.

Günde bir öğün ücretsiz yemek sağlayan aşevlerine bağımlı hale gelen ailelerin sayısı her geçen gün artıyor; bazen bu yemekler ihtiyaç sahibi ailelerin sayısına yetmiyor. El-Faşir'deki bazı vatandaşlar, kuşatma altında bulunan kentteki insani durumun özellikle çocuklar, kadınlar ve yaşlılar için ciddi bir zorluk derecesine ulaştığını, yetersiz beslenme nedeniyle zayıf vücutlarının bunu kanıtladığını bildirdi.

Yerlerinden edilen insanlar HDK ve müttefikleri tarafından öldürmeye varan ciddi ihlallere maruz kaldıkları için el-Faşir'den kaçmak da güvenli değil. Bölge sakinleri, kuşatmanın devam etmesi ve el-Faşir'e insani erişimin açılmaması halinde, sonbahar mevsimine girilmesi ve vatandaşların tarım yapamaması nedeniyle durumun daha da kötüleşeceğinden korkuyor.

Saha durumu

El-Faşir'deki geniş alanlar, son birkaç gün içinde siviller arasında onlarca ölüm ve yaralanmaya neden olan, bazıları konutları hedef alan yoğun topçu bombardımanına ve insansız hava aracı (İHA) saldırılarına tanık oluyor.

Yerel kaynaklar, ordunun geçtiğimiz aylarda HDK tarafından el-Faşir'e düzenlenen onlarca saldırıyı püskürtmeyi başardığını bildirdi. El-Faşir sakinleri, Birleşmiş Milletler (BM) ve yardım kuruluşlarının insani yardımın ihtiyaç sahibi sivillere ulaşmasına izin vermesi için HDK üzerinde daha fazla baskı kurmasını bekliyor.

Yerel bir gönüllü grubu olan el-Faşir Direniş Komiteleri Koordinasyonu, çatışmaların ortasında kalan on binlerce masum insanın çektiği acılara son vermek için orduyu şehir üzerindeki kuşatmayı kaldırmaya çağırıyor.

CDFG
Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki Hızlı Destek Kuvvetleri mensupları (Arşiv - Telegram)

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan kısa bir süre önce BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in talebi üzerine kentte bir hafta süreyle insani ateşkes yapılmasını kabul etti, ancak HDK bu konuda kendileriyle herhangi bir temas kurulmadığını belirtti.

HDK'ye göre el-Faşir kentinde şu anda siviller bulunmuyor; kentte bulunanlar ordu ve müttefik silahlı gruplara mensup savaşçılar.

Geçtiğimiz haziran ayında BM Güvenlik Konseyi, bir yıldan uzun bir süredir HDK tarafından kuşatma altında tutulan ve ordunun geniş ve yoğun nüfuslu Darfur bölgesindeki son kalesi olan el-Faşir üzerindeki kuşatmanın kaldırılması için bir karar almıştı.