Yemen ve Güney Geçiş Konseyi arasında 'Cidde Anlaşması' imzalanacak

Yemen ve Güney Geçiş Konseyi arasında 'Cidde Anlaşması' imzalanacak
TT

Yemen ve Güney Geçiş Konseyi arasında 'Cidde Anlaşması' imzalanacak

Yemen ve Güney Geçiş Konseyi arasında 'Cidde Anlaşması' imzalanacak

Suudi Arabistan’ın, Yemen meşru hükümeti ve Güney Geçiş Konseyi temsilcileri arasında yürüttüğü Cidde Diyalogu’nun nihai anlaşması sonuçlarının yarın açıklanması bekleniyor.
Yemen siyasi kaynakları tarafından Şarku’l Avsat’a yapılan açıklamaya göre anlaşmanın son taslağı, Birleşmiş Milletler (BM) Yemen Elçisi Martin Griffiths ve Yemen'deki siyasi sürece destek olan ülkelerin büyükelçileri huzurunda, iki taraf arasındaki Suudi destekli görüşmelerin başlamasından bir aydan fazla bir süre sonra imzalanacak.
‘Cidde Anlaşması’ adı verilecek olan anlaşma taslağının meşru hükümet ile Geçiş Konseyi arasındaki siyasi, güvenlik, askeri ve idari düzeylerdeki tüm tartışmalı konuları içerdiği doğrulandı.
Şarku’l Avsat’ın aldığı bilgilere göre, iki tarafın da imzalamak için tartışmalar yürüttüğü nihai taslak; yeni bir hükümet kurulması, hükümetin performansını izleyip denetlemek için geçiş ve koalisyon üyelerinden katılacak 50 üyeden oluşan özel bir komite oluşturulması, devlet bakanlıklarındaki diplomatik görevlerin yeniden yapılandırılması ve devlet gelirlerinin Aden Merkez Bankası’na yatırılması gibi birçok noktayı içeriyor.
Güvenlik ve askeri vaziyetin yeniden yapılandırılması, güney direnişinin meşru güney kuvvetleri olarak değerlendirilmesi, Güney Geçiş Konseyi’nin barış görüşmelerinde Güney temsilcisi ortaklarından olması ve Husi darbesi son bulana kadar bölgelerin statüsü konusunun ertelenmesi de tartışılan konular arasında.
Suudi kuvvetleri, askeri üslerden ve Aden Uluslararası Havaalanı’ndan teslim aldığı Aden’deki tüm güvenlik dosyalarını, krizle başa çıkmayı ve Yemen'in birlik, güvenlik ve istikrarını yeniden sağlamayı amaçlayan anlaşmanın ilk maddesi çerçevesinde, Güney Geçiş Konseyi'ne bağlı Hizam el-Emni ile birlikte önümüzdeki saatlerde duyuracak.
Anlaşma haberi, Suudi Arabistan’ın, Yemen hükümeti ve aralarında çatışma çıkan tüm tarafları anlaşmazlıklar üzerinde durup diyaloğun önemini tartışmak ve “Husi terörist milislerine karşı koyup Yemen istikrarını yeniden sağlamak” üzere acil bir toplantı yapmak için Aden’e davet etmesinin ardından geldi.
Söz konusu anlaşmanın, Yemen meşru hükümet güçleri ile Güney Geçiş Konseyi destekli güçler arasında geçtiğimiz Ağustos ayında çıkan askeri çatışmaların sonuçlarının üstesinden gelmesi bekleniyor. İmzalanması planlanan anlaşma, hükümetin geçici başkent Aden’den dönmesini garanti ediyor. Dün bir kısım bakan, kurtarılan bölge ve illerdeki hükümet görevlerini sürdürmek için Hadramut ilindeki Sayun şehrine geldi. 
Suudi Arabistan Savunma Bakan Yardımcısı Prens Halid bin Selman, daha önceden tüm Yemen taraflarını İran’a ve yıkıcı projelerine karşı bir olmaya çağırarak “Tüm Yemenliler’in İran’ın kaos, bozgunculuk ve yıkım projesinin karşısında durmaları ve halkın çıkarlarını, güvenliğini ve refahını her şeyden üstün tutmalarının zamanı geldi. Biz de onların yanında olacağız” demişti.
Diğer yandan Yemen Enformasyon Bakanı Muammer el-İryani de, devletin geri gelmesi ve toprak bütünlüğünün sağlanması yolunda her şeyin rayında ilerlediğini belirtti. İryani, Geçiş Konseyi ile yakında imzalanacak olan anlaşmanın darbeci milislerle yüzleşme çabalarının birleştirilmesine ve devletin planı dahilindeki tüm Yemen şehirlerinin geliştirilmesi ve kontrol altına alınmasına katkıda bulunacağını ifade etti.
Şarku’l Avsat’la yaptığı telefon görüşmesinde anlaşmanın şartlarını açıklamayı reddeden İryani, anlaşmanın tüm Yemen için kapsamlı ve koruyucu olacağını da açıklayarak en öne çıkan maddenin ulusal birlik ve egemenliğin korunması maddesi olduğunu ifade etti. İryani “Suudi Arabistan, Yemen topraklarını, Yemen ulusal egemenliği ve çıkarlarını koruyacak olan bu anlaşmaya varmak için büyük bir çaba sarf ediyor” dedi.
Aynı zamanda İryani, eğitim ve öğretim, sağlık, elektrik, yüksek öğretim, kültür, tarım ve balıkçılık bakanlarının görevleri icabı şehrin gereksinimlerini ve sivillerin ihtiyaçlarını karşılamak için, kurtarılıp hükümetin kontrolü altına geçen Hadramut ilindeki Sayun şehrine geldiklerini bildirdi.



Azalan iyimserliğe rağmen... Gazze Şeridi'nde ateşkes için ABD destekli öneri tartışılıyor

İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)
İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)
TT

Azalan iyimserliğe rağmen... Gazze Şeridi'nde ateşkes için ABD destekli öneri tartışılıyor

İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)
İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)

İsrail ve Hamas’tan müzakereciler, 6 Temmuz'dan bu yana Doha'da devam eden ateşkes görüşmelerinin son turunda, esirlerin aşamalı olarak serbest bırakılmasını, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'nin bazı bölgelerinden çekilmesini ve çatışmanın sona erdirilmesine ilişkin görüşmeleri içeren 60 günlük ateşkes için ABD destekli bir öneriyi tartışıyorlar.

ABD'li, Katarlı ve Mısırlı arabulucular bir anlaşmaya varmak için çalışıyor, ancak bir anlaşmaya varılabileceğine dair iyimserlik azaldı.

İşte Reuters'a isminin açıklanmaması kaydıyla konuşan bir yetkilinin özetlediği ateşkes önerilerinin ayrıntıları ve ilgili bazı siyasi hesaplara bir bakış:

İsrailli esirler ve Filistinli mahkûmlar

Gazze Şeridi'nde tutulan 10 esir, 18 cesetle birlikte 60 günlük bir süre içinde iade edilecek. Takaslar tören olmadan gerçekleşecek. Buna karşılık İsrail de sayısı henüz belli olmayan Filistinli mahkûmları serbest bırakacak. İsrail, Hamas ve müttefikleri tarafından tutulan 50 esirden yaklaşık 20'sinin hayatta olduğuna inanıldığını söylüyor.

Filistinlilere yardım

19 Ocak'ta varılan bir anlaşmaya göre, Birleşmiş Milletler (BM) ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi'nin (ICRC) katılımıyla Gazze Şeridi'ne yeterli miktarda yardım derhal ulaştırılacak.

İsrail’in geri çekilmesi

İlk gün, ilk 8 esirin serbest bırakılmasının ardından İsrail ordusu, üzerinde mutabık kalınacak haritalara göre Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki bazı bölgelerden çekilecek. Yedinci gün, 5 ceset alındıktan sonra, İsrail haritalara göre Gazze Şeridi'nin güneyindeki bazı bölgelerinden çekilecek.

ABD Başkanı Donald Trump, Maryland eyaletindeki Andrews Ortak Üssü'nde gazetecilere el sallarken (AFP)ABD Başkanı Donald Trump, Maryland eyaletindeki Andrews Ortak Üssü'nde gazetecilere el sallarken (Arşiv-AFP)

Teknik bir ekip, teklifin çerçevesi üzerinde mutabakata varıldıktan sonra yapılacak hızlı müzakereler sırasında çekilme kılavuzunun oluşturulması için çalışacak.

Kalıcı ateşkes müzakereleri

Anlaşmanın ilk gününde kalıcı ateşkes müzakereleri başlayacak. Bir anlaşmaya varılması halinde, 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'nde tutulan tüm esirler ve Filistinli mahkûmlar serbest bırakılacak.

Garantiler

Teklif, ABD Başkanı Donald Trump'ın anlaşmaya bağlılığını garanti ediyor. Arabulucular, ara verilen süre boyunca ciddi müzakerelerin yapılmasını sağlayacak ve daha fazla zamana ihtiyaç duyulması halinde bu süreyi uzatabilecekler.

İsrail'de siyasi hesaplar

İsrail hükümetinin iki aşırı sağcı üyesi, Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, ateşkes çabalarını eleştirerek bunun yerine Hamas'ın tamamen yok edilmesi çağrısında bulundu.

İki ismin bir anlaşma imzalanması halinde istifa edip etmeyeceği belli değil. Netanyahu onları kendi tarafında tutmak için İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nde ocak ayında yürürlüğe giren son ateşkesten çok daha geniş bir alanı kontrol etmesi için bastırıyor ve ordunun güneyde Han Yunus ile Refah arasındaki bölgeyi kontrol etmesine izin veriyor. Hükümet bu bölgede yaklaşık 600 bin kişi için bir ‘insani yardım şehri’ inşa etmeyi planladığını ve bunun Gazzeliler için güvenli bir alan olacağını belirtti. Muhalifler bu kenti bir toplama kampına benzetti.

Eleştirmenler, Netanyahu'nun müzakereleri Knesset'in yaz tatiline gireceği 27 Temmuz'a kadar uzatmaya çalıştığını söylüyor. Zira Knesset açık değilken bir hükümeti devirmek çok zordur.

Hamas'ın siyasi hesapları

Hamas, bu kadar çok toprağın doğrudan İsrail'in kontrolüne bırakılmasına ya da kıyı şeridi üzerindeki zaten kırılgan olan kontrolünü azaltacak kapalı bir ‘insani yardım şehri’ kurulmasına temelden karşı. Bu nedenle Hamas, İsrail güçlerinin ocak ayındaki ateşkesten önce belirlenen hatlara çekilmesini talep ediyor.

Hamas ayrıca, İsraillilerin ateşkesi uzatma niyetinde olmadıklarından endişe duyduğundan, çatışmaların durdurulmasının savaşın sona ermesine yol açacağına dair daha güçlü garantiler verilmesi için bastırıyor.