Mukteda es-Sadr hükümeti düşürmek için Hadi el-Amiri ile işbirliği yapmaya hazırlanıyor

Şii lider Mukteda es-Sadr, Necef kentinde hükümet karşıtı gösterilerde kalabalığın ortasında arabasını kullanıyor (AFP)
Şii lider Mukteda es-Sadr, Necef kentinde hükümet karşıtı gösterilerde kalabalığın ortasında arabasını kullanıyor (AFP)
TT

Mukteda es-Sadr hükümeti düşürmek için Hadi el-Amiri ile işbirliği yapmaya hazırlanıyor

Şii lider Mukteda es-Sadr, Necef kentinde hükümet karşıtı gösterilerde kalabalığın ortasında arabasını kullanıyor (AFP)
Şii lider Mukteda es-Sadr, Necef kentinde hükümet karşıtı gösterilerde kalabalığın ortasında arabasını kullanıyor (AFP)

Şii lider Mukteda es-Sadr, salı akşamı, Fetih bloğu lideri Hadi el-Amiri'ye hükümet aleyhine güvensizlik oyu verilmesi amacıyla işbirliği yapma çağrısında bulundu.
Sadr, salı akşamı yaptığı açıklamada, "Fetih bloğu lideri Hadi el-Amiri'ye hükümet aleyhine güvensizlik oyu vermek, seçim komisyonunun değiştirilmesi için birlikte çalışmak, anayasa maddelerini değiştirip oylamaya sunmak gibi konularda işbirliği yapma çağrısında bulunuyorum. Parlamentonun onay vermemesi halinde halk sözünü söylemeli ve git demeli" ifadelerini kullandı.
Sadr daha önce erken seçim çağrısında bulunmuş ancak Irak hükümeti bunu reddetmişti.
Sadr’ın açıklamaları Bağdat’ta ve birçok şehirde tekrarlanan protesto gösterilerinin beşinci gününe girilmesi sırasında geldi. Protestocular hükümetin istifa etmesini, parlamentonun feshedilmesini ve erken seçimlere gidilmesini talep ediyorlar.
Sadr, bugün, Irak’ta hükümet karşıtı protesto gösterilerinde bulunan on binlerce Iraklının saflarına katılarak hükümetin üzerindeki baskıyı artırmak istedi. Hükümet karşıtı protesto gösterilerinde şu ana kadar 250 kişinin öldüğü kaydedildi.
Mukteda es-Sadr'ın Şiiler için kutsal bir yer olan güneydeki Necef kentindeki protesto gösterilerinde ön safta yer aldığı görüldü. AFP’ye göre, 1 Ekim'de Tahrir Meydanı'nda başlayan eşi görülmemiş protesto gösterileri sebebiyle Irak’ta tüm kartlar yeniden karılabilir.
Protesto gösterilerinin başlamasından bu yana göstericiler, gösterilere herhangi bir siyasi anlam yüklenmesine izin vermedi ve gösterilerin halk hareketi olma özelliğinin korunmasını sağladı. Göstericiler 2003’te eski rejimin çöküşünden bu yana anayasa ve tüm yönetim kadrolarının değişmesini amaçlıyor.
Sadr’ın Adil Abdulmehdi hükümetine yönelik uyguladığı baskının ilk adımları cumartesi günü geldi. Sadr’ın liderliğini yaptığı Sairun bloğunun milletvekilleri mecliste oturma eylemi yaparak Abdulmehdi’nin hesap vermesi için Temsilciler Meclisi’ne gelmesini talep ettiler. Abdulmehdi Sairun’un çağrısını dikkate almadı. Ancak Sadr’a cevaben uzun bir mektup yolladı.
Abdulmehdi mektubunda, “Eğer erken seçimler yoluyla hükümetin değiştirilmesini hedefliyorsanız daha kısa bir yol var. Yeni hükümeti kurmak için Hadi el-Amiri ile anlaşmalısınız” ifadelerine yer verdi. Bedir hareketinin lideri olan Hadi el-Amiri aynı zamanda Fetih bloğunun öncülüğünü yapmaktadır. Meclisteki en büyük ikinci blok olan Fetih bloğu Haşdi Şabi’yi temsil etmektedir.
Cuma gününden bu yana Haşdi Şabi’nin binası ülkenin güneyinde ateşlerin hedefi oldu. Birçok protestocu, bina önündeki güvenlik güçleri tarafından vurularak ya da binanın ateşe verilmesi sırasında boğularak veya yanarak can verdi.
Analistler yaşanan bu olaylar sebebiyle, Sadr haraketi mensupları ile Haşdi Şabi’nin hesaplarının suya düşebileceğini söylüyorlar.
Sadr ve Abdulmehdi arasında açıkça yaşanan bu gerginlik sokağı ikna edecek bir gelişme değil. Sokak rejimin devrilmesi konusunda ısrarcı.
Ülkenin güneyindeki öğrenci gösterileri ve oturma eylemleri ile birlikte Irak’taki protesto gösterilerinin çerçevesi genişledi. Bağdat’ta pazartesi günü ordunun ilan ettiği sokağa çıkma yasağı Iraklılar tarafından arabalar, kornalar ve marşlarla delindi.
Bağdat'ın yaklaşık 100 kilometre güneyinde bulunan ve Şiiler için kutsal kabul edilen Kerbala şehri şiddetli protesto gösterilerine sahne oldu. AFP muhabirleri il meclis binası yakınlarında silah sesi duyduklarının belirttiler. Öte yandan Irak İnsan Hakları Komisyonu bir protestocunun öldürüldüğünü açıkladı.
Ülkenin çeşitli yerlerinde, on binlerce gösterici 16 yıl önce Saddam Hüseyin rejiminin yıkılmasının ardından kurulan rejimin devrilmesini talep etti. Iraklılar bu rejimin son demlerini yaşadığını belirtiyor.
Analistler Abdulmehdi’nin bağımsız olduğunu ve ne bir parti tarafından ne de halk tarafından destek gördüğünü ifade ediyorlar. Abdulmehdi kendisini iktidara getiren partilerin liderlerine rehin kalmaya devam ederken protestocular da onu iş fırsatları ve hizmet sağlayamamak ve yetkililerin ceplerini kanun dışı yollarla doldurmakla suçluyor. Resmi rakamlara göre yolsuzluklar sebebiyle Irak’ta 16 yıl içinde 450 milyar doların üzerinde bir para buharlaştı.



İsrail, Filistin Yönetimi liderlerinin hareketlerine yönelik kısıtlamaları sıkılaştırıyor

Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa salı günkü kabine toplantısında (WAFA)
Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa salı günkü kabine toplantısında (WAFA)
TT

İsrail, Filistin Yönetimi liderlerinin hareketlerine yönelik kısıtlamaları sıkılaştırıyor

Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa salı günkü kabine toplantısında (WAFA)
Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa salı günkü kabine toplantısında (WAFA)

İsrail, sahada gerilimin arttığı ya da Filistin Yönetimi'nin çeşitli siyasi kazanımlar elde etmeye çalıştığı dönemlerde yıllardır sürdürdüğü bir politikanın parçası olarak Filistinli yetkililerin iç ve dış hareketlerini kısıtlamaya geri döndü.

Gazze savaşının başlamasından bu yana İsrail bu yaklaşımını yoğunlaştırdı. İsrail makamları dün Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa'nın Batı Şeria'daki Ramallah ve Nablus vilayetlerinde bir dizi kasaba ve köyü ziyaret etmesini engelledi.

Duvar ve Yerleşim Direniş Komisyonu’nun Facebook sayfası üzerinden yapılan paylaşımda, “İsrail işgal yetkilileri, önceden uyarıda bulunmaksızın, Başbakan Muhammed Mustafa'nın Nablus vilayetindeki Duma ve Kusra kasabalarını, Ramallah vilayetindeki Berka ve Deyr Dibvan kasabalarını ziyaret etmesini engelledi” denildi.

Paylaşımın devamında, “Bu keyfi adım, işgal makamları tarafından Filistin hükümetine karşı alınan bir dizi ırkçı tedbirin devamı niteliğinde olup, hükümet ile Filistin vatandaşları arasındaki güveni sarsmaya yönelik umutsuz bir girişimdir” ifadesi yer aldı.

Abbas'ın seyahatinin engellenmesi

Geçtiğimiz günlerde İsrail, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın Suriye'ye yapacağı ziyarete hazırlık amacıyla Ürdün'e gitmesini de engellemeye çalıştı. Ancak yoğun çabaların ve çeşitli tarafların temaslarının ardından Abbas, İsrail'in oyalamasının ardından Ürdün'e karayoluyla gitmek zorunda kaldı.

y6jukı
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas (Reuters)

Filistin Yönetimi bu konuda resmi bir açıklama yapmadı. Bazı yetkililer son dakikaya kadar ve birden fazla kez Abbas'ın hava yoluyla seyahat edeceğini teyit etmeye çalıştı, ancak sonunda yıllardır nadiren gerçekleşen bir şey olarak Abbas karayoluyla gitti.

İsrail'in bu kısıtlamasının, Filistin Devlet Başkanı'nın Suriye'yi ziyaret etme ve İsrail'in halen ‘terörist’ olarak tanımladığı ve ülkesinin topraklarına saldırdığı Suriyeli mevkidaşı Ahmed eş-Şera ile görüşme niyetinden mi yoksa Filistin'in ‘iki devletli çözüm’ çerçevesinde bir Filistin devletinin uluslararası alanda tanınması için başta Fransa olmak üzere Avrupa ülkeleriyle ve Suudi Arabistan'la koordinasyon içinde hareket etmesinden mi kaynaklandığı bilinmiyor.

Elbette bu tutum İsrail hükümetini ve Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu kızdırdı ve Fransa'nın çabalarına ve Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un açıklamalarına saldıran açıklamalar yapmasına neden oldu.

Sessiz kalmak

Filistin hükümeti Mustafa'nın Batı Şeria'daki bazı kasabaları ziyaret etmesinin engellenmesi konusunda sessiz kalırken, Filistin Devlet Başkanlığı da Suriye ziyareti öncesinde Başkan Abbas'a karşı İsrail tarafından yapılan girişimler konusunda sessiz kaldı.

dfrgthy
İsrail askerleri askeri operasyonlar sırasında Batı Şeria sokaklarında (İsrail ordusu)

İsrail'de hiçbir resmi kurum İsrail'in attığı bu adımlar hakkında yorum yapmazken, bazı medya kuruluşları Netanyahu hükümetinden resmi bir yorum almaksızın Filistin Devlet Başkanı'nın Suriye ziyaretini engelleme girişimlerini haber yaptı.

Gözlemciler, Filistinli yetkililerin hareketlerine getirilen bu kısıtlamanın, İsrail'in 7 Ekim 2023'ten bu yana Batı Şeria şehirlerine uyguladığı siyasi ve fiziki kuşatma çerçevesinde gerçekleştiğini düşünüyor.

Geçtiğimiz birkaç ay içinde Batı Şeria bir dizi yoğun askeri operasyona maruz kaldı. İsrail ordusu gece gündüz baskınlar düzenliyor, daha fazla kontrol noktası kuruyor, bölge sakinlerine yaptırımlar uyguluyor ve bir bölgeden diğerine veya bir vilayetten diğerine hareketlerini kısıtlıyor. İsrail polisi çeşitli yollarda konuşlanmış durumda ve Filistinlilere hiç de azımsanmayacak miktarlarda trafik cezaları uyguluyor.

Batı Şeria'nın coğrafi yapısının değiştirilmesi

İsrail askeri operasyonları üç aydır ağırlıklı olarak Cenin Mülteci Kampı’nda, aynı süre zarfında Tulkerim Mülteci Kampı’nda ve yaklaşık 70 gündür Tulkerim vilayetindeki Nur Şems Mülteci Kampı’nda yoğunlaştı. Bu operasyonlar, ‘silahlı terörizmin yuvası’ olarak tanımlanan bu kampların coğrafi yapısını değiştirmeye yönelik olarak evleri buldozerle yıkmayı ve yeni yollar inşa etmeyi içeriyor.

Söz konusu operasyonlar, yaklaşık 18 aydır acımasız bir savaşa maruz kalan Gazze Şeridi'nde yaşananların bir tekrarı olarak on binlerce Filistinlinin bu kamplardan göç etmesine neden oldu. Diğer vilayetlerdeki köyler, kasabalar ve kamplar da her gün daha fazla yerleşim karakolu kuran, yerleşim yolları inşa eden, Filistinli çiftçilere ait ekipmanlara el koyan ve onlara saldırarak aralarında çok sayıda kişinin yaralanmasına neden olan yerleşimcilerin saldırılarına maruz kalıyor.

DFRGTYH
Batı Şeria'nın El Halil kentinde Yahudi yerleşimine bakan bir tepede yürüyen Filistinli adam, 3 Nisan 2025. (AFP)

İsrailli yerleşimciler dün sabah Nablus'un doğusundaki Beyt Decen köyünde bir elektrik hattını uzatmak için çalışırken Filistinlilerin ekipmanlarına ve üç kamyona el koydu. Başka bir grup yerleşimci de Ürdün Vadisi'nin kuzeyinde mahsulleri sulamak için kullanılan su pompalarını çaldı.

Filistinlilere göre yerleşimciler tarafından gerçekleştirilen bu saldırıların çoğu İsrail ordusunun koruması altında gerçekleştiriliyor. Bu durum, Tel Aviv'de yerleşimi ve yerleşimcileri teşvik eden Bezalel Smotrich ve Itamar Ben-Gvir gibi aşırılık yanlısı bakanların yer aldığı aşırı sağcı hükümet altında bu tür saldırıları meşrulaştırarak İsrail'de açık ve net bir yaklaşım değişikliğine işaret ediyor.