S-400'lerin ikinci parti teslimatı gecikebilir

Trump ve Erdoğan, Haziran ayında Osaka'da düzenlenen G20 Zirvesi’nde (Reuters)

Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400’lerde ikinci parti teslimatının ortak üretim ve teknoloji transferi konuları nedeniyle planlanan tarih olan 2020’den sonraya ertelenebileceğini açıkladı.
Türkiye ve Rusya, S-400 hava savunma sistemlerinin teknoloji paylaşımı ve ortak üretimine ilişkin 2020 yılını kapsayan bir zaman çizelgesi hazırlamıştı.
NATO üyesi Türkiye, ABD’nin muhalefeti ve yaptırım tehditlerine rağmen, Temmuz ve Ağustos aylarında S-400’ün ilk partisini teslim almıştı.
Washington, Türk yetkililere göre 2020 Nisan ayında faaliyete geçmesi planlanan Rus hava savunma sisteminin kullanılmaması için hala Ankara ile görüşme içinde olduğunu belirtmişti. ABD, Türkiye’den toplam maliyeti 2,5 milyar dolar olan Rus S-400’leri almaktan vazgeçmesini istemiş, Türkiye'ye 3,5 milyar dolar değerindeki Patriot hava savunma sistemlerini teklif etmişti.
Ancak Rus yapımı S-400’leri satın almaktan vazgeçmeyen Türkiye, ortak üretim ya da teknoloji transferi şartıyla Patriot hava savunma sistemini satın almanın da bir sakıncası olmadığını ifade etmişti.
Washington ise Ankara’nın S-400 ısrarına cevap olarak, üretim programında ortak olduğu Türkiye'nin F-35 savaş uçağı projesindeki faaliyetlerini askıya almıştı.
Türkiye ise F-35'te bir müşteri değil üretim ortağı olduğunu belirterek, şu ana kadar 1 milyar 400 milyon dolar ödeme yapıldığını hatırlatmış, F-35’leri teslim etmekten kaçınmanın iki ülke arasındaki stratejik ortaklığa uygun olmadığını vurgulamıştı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Eylül ayında yaptığı bir konuşmada, “Bizim için S-400 olayı Türkiye-ABD ilişkilerini kesinlikle bozmamalı çünkü bunlar savunma sistemleri noktasında Türkiye'nin ihtiyacıdır. Kaldı ki S-400 dediğimiz zaman Yunanistan'da, Bulgaristan'da, Slovakya'da var. Onlar da NATO ülkesi. Onlarda olunca oluyor da Türkiye gibi bir ülkede olunca niye olmasın?” demişti. Erdoğan ayrıca, ABD’nin Patriot satmayı reddettiği için Rusya’da S-400 satın almak zorunda kaldıklarının da altını çizmişti.
“Rusya’nın savaş uçağı teklifi değerlendiriliyor”
Türkiye'nin, ABD’nin F-35 savaş uçaklarına alternatif olarak Rus Sukhoi 35 ve Sukhoi 57 savaş uçaklarını almaya çalıştığı biliniyor.Savunma Sanayi Başkanı İsmail Demir, Rusya'dan savaş uçağı alımı hakkında çıkan haberlere şu ifadelerle yanıt verdi:
“Karşı tarafında bir teklifi vardı, bu teklif de bizim tarafımızdan değerlendiriliyor. Konu mali, teknik ve stratejik boyutuyla incelenir, hemen karar vermek gibi bir şey söz konusu değil. Çok geniş bir analiz yapmak lazım, bu yüzden hemen yarın alıyoruz gibi bir hükümde bulunmak mümkün değil.”
Demir, F-35 projesine ilişkin olarak ise “Temennimiz tekrar projeye dönülmesi yönünde” yorumunda bulundu.
Ancak ABD Savunma Bakan Yardımcısı Ellen Lord, geçtiğimiz ay yaptığı bir açıklamada, “Türkiye’nin F-35 programına geri dönmesi konusunda hiçbir değişiklik yok” diyerek, Türkiye’nin F-35 için 900 parça ürettiğini ve taahhütlerini Mart 2020’de tamamlayacağını söyledi.
Erdoğan’ın ABD ziyareti ertelenecek mi?
Reuters’ın ismi açıklanmayan 3 Türk yetkiliye dayandırarak verdiği haberinde, ABD Temsilciler Meclisi’nde 1915 olayları ‘Ermeni Soykırımı’ olarak tanıyan ve Türkiye'ye yönelik yaptırım uygulanmasını öngören yasa tasarısının kabul edilmesini protesto etmek için Erdoğan’ın önümüzdeki hafta yapacağı Washington ziyaretini iptal edebileceği iddia edildi.
Erdoğan’ın 13 Kasım’da Başkan Donald Trump’ın daveti üzerine Washington’a gitmesi planlansa da geçtiğimiz hafta söz konusu ziyarete ilişkin Cumhurbaşkanı, “Henüz kararımı vermedim, soru işaretleri var" demişti.
İsmi açıklanmayan yetkililerden biri, “Atılan bu adımlar iki ülke ilişkisine ciddi bir şekilde zarar veriyor. Bu kararlardan dolayı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyareti beklemede” diyerek, son kararın henüz verilmediğini vurguladı.
Bir diğer Türk yetkili de, “ABD, Türkiye’deki mevcut siyasi iklimi kullanarak bu tasarıları geçirdi” yorumunda bulundu.
Üçüncü yetkili ise, Trump’ın mektubu ve onaylanan tasarıların iki ülke arasındaki ilişkiye zarar verdiğini söyleyerek, “Eğer atmosfer değişmezse bir ziyaret olmasının bir anlamı kalmayacak” yorumunu yaptı.
Türk kaynakları, ABD Kongresi’nde Türkiye’nin S-400’leri satın alması ve Barış Pınarı Harekâtı’nı gerçekleştirmesine ilişkin mevcut öfkeye ve Ankara’nın Trump’ın bazı ifadelerine tepki vermesine rağmen Trump ve Erdoğan arasında güçlü bir bağ olduğunu ifade etti.
Trump, birçok defa Türkiye'yi Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi aldığı için suçlamadığını dile getirerek, eski Başkan Barack Obama döneminde Türkiye'ye Patriot satılmaması dolayısıyla önceki yönetimi suçlamıştı.
Ancak ABD Başkanı, geçtiğimiz ay Barış Pınarı Harekatı’nın başlayacağı dönemde Türkiye ekonomisini yok etmekle tehdit ederek, Erdoğan’a “Sen, binlerce kişinin katledilmesinden, ben de Türk ekonomisinin yok edilmesinden sorumlu olmak istemem. Sert bir adam olma. Aptal olma” ifadelerinin yer aldığı bir mektup göndermişti.