Cezayir'in eski Kültür Bakanı hapis cezasına çarptırıldı

Hakimler, Cezayir Yüksek Mahkemesi önünde 4 Kasım’da protesto gösterisi düzenledi (AP)
Hakimler, Cezayir Yüksek Mahkemesi önünde 4 Kasım’da protesto gösterisi düzenledi (AP)
TT

Cezayir'in eski Kültür Bakanı hapis cezasına çarptırıldı

Hakimler, Cezayir Yüksek Mahkemesi önünde 4 Kasım’da protesto gösterisi düzenledi (AP)
Hakimler, Cezayir Yüksek Mahkemesi önünde 4 Kasım’da protesto gösterisi düzenledi (AP)

Cezayir Yüksek Mahkemesi, 4 Kasım’da eski Kültür Bakanı Halide Tumi’nin başkent Cezayir banliyösündeki Harraş Cezaevi’nde geçici olarak tutuklu kalması talimatı verdi. Eski Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika döneminde, 2002-2014 yıllarında Kültür Bakanı olarak görev yapan Tumi, 4 Kasım’da sorgulanmak üzere Yüksek Mahkeme’ye çıkartıldı. Yerel basında çıkan haberlere göre soruşturmada, bazı özel faaliyetler sırasında kamu parasının harcanmasına odaklanıldı.
Tumi’ye yönelik soruşturmada yolsuzluk yapmakla suçlanan yetkililere karşı başlatılan süreç çerçevesinde gerçekleşti. Söz konusu soruşturmalar sonucunda eski Cumhurbaşkanı Buteflika döneminden birçok bakan hapis cezasına çarptırıldı.
Bir yargı kaynağı, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada Yüksek Mahkeme’de yolsuzluk meselesini soruşturmakla görevli hakimin eski Kültür Bakanı’na mali hesaplar ve devlet hazinesi açısından pahalı sayılan kültürel ve sanatsal etkinlikler (2007 yılı Arap Kültür Başkenti Cezayir ve 2011 yılı İslam kültür Başkenti Tilimsan) için yapılan harcamalar hakkında sorular yöneltildiğini belirtti.
61 yaşındaki Tumi’ye yönelik soruşturma gün boyunca sürdü. Ardından eski Bakan hapis cezasına çarptırıldı.
El-Vatan gazetesinin geçen hafta internet sitesindeki haberine göre polis, soruşturma hakimine sunmak üzere Halide Tumi’yi gözaltına aldı. Ancak gazete, tutuklanmayı reddeden Tumi’nin çağrısı sonrasında söz konusu haberi yayından kaldırdı. Tumi daha önce de yolsuzluk davaları nedeniyle hedef alınmasının ardından Fransa’ya kaçtığı yönündeki haberleri yalanlamıştı.
Tumi’nin adı, 1980’lerde kadınların özgürlüğü ve demokrasi mücadelesiyle anılmıştı. Buteflika’nın iktidara gelmesiyle de eski Cumhurbaşkanı’na en yakın isimler arasında yer aldı.
9 Mayıs’ta İşçi Partisi lideri Louisa Hanun’un tutuklanması sonrasında ön plana çıkan Halide Tumi, Hanun’un serbest bırakılması için düzenlenen mitinglere katıldı. İki isim, siyasi açıdan “güçlü bir dostluğa” sahip. Tumi ayrıca Hanun’un askeri yargı tarafından “orduya ve devlete karşı komplo kurmak” suçlamasına maruz kalmasını ve 24 Eylül’de de 15 yıl hapis cezasına çarptırılmasını kınadı. Eski Cumhurbaşkanı’nın kardeşi Said Buteflika, eski İstihbarat Müdürü “General Tevfik” lakaplı Muhammed Medin ve “Beşir” lakaplı Tuğgeneral Osman Tartag da Hanun ile aynı suçlamalarla karşı karşıyaydı. Yüksek Mahkeme ayrıca başta eski başbakanlar Ahmed Uyahya ve Abdulmelik Sellal olmak üzere Buteflika döneminde yolsuzlukla suçlanan çok sayıda üst düzey yetkili ve iş adamı hakkında hapis cezası verdi.
Hakimler Sendikası Başkanı Yesad Mebruk, 4 Kasım’da Yüksek Mahkeme’de düzenlenen bir gösteri sırasında Vahran bölge meclisinde yaşanan şiddet eylemlerinin sorumlusu olarak Adalet Bakanı Belkasım Zağmati’nin görevden alınması çağrısında bulundu.
Mebruk, “Vahran’daki rezaletten sorumlu olan yetkililere karşı uygun yasal önlemlerin alınması hakkımıza bağlıyız” ifadelerini kullandı.
Geçen çarşamba günü çok sayıda hakimin (6 bin 700 hakimin yaklaşık 3 bini) yer değiştirmesi kararını protesto amacıyla bir grev düzenlenmişti. Bu çerçevede Belkasım Zağmati, yer değiştirme kararının “yolsuzluk şebekeleriyle savaş bağlamında geldiğini” belirtmişti. Gözlemcilere göre yolsuzluk meselesine karışan hakimler, Genelkurmay Başkanı Ahmed Kayid Salih tarafından “çete” olarak nitelenen rejimin önde gelenlerinin birçoğunu hapis cezasına çarptırdı.
4 Kasım’da başkentteki 6 büyük mahkemeden biri olan Sidi Muhammed Mahkemesi’ne çok sayıda güvenlik gücü konuşlandı. Güvenlik güçlerinin hakimlerin mahkemede grev yapmasını engellemeye çalıştığı aktarıldı.



Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
TT

Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)

Ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında iki yılı aşkın süredir devam eden şiddetli savaşın ardından, Sudan'ın başkenti Hartum'da ticari faaliyetler ve günlük yaşam yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Modernliğin ve güzelliğin sembolü olan şehir, bugün yıkımın enkazı üzerinde duruyor ve yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor. Binlerce yıkık bina, başkentte Mehdi Devrimi’nden bu yana ilk kez yaşanan savaşın şiddetini gözler önüne seriyor.

uı8o9
Sudan Merkez Bankası binası ve yakınındaki bir otelde meydana gelen hasarın izleri (Şarku’l Avsat)

Savaşın izleri binalarda ve sokaklarda halen açıkça görülüyor. Başkentin birçok simgesel yapısı tamamen veya kısmen yakıldı ya da yıkıldı, binaların duvarlarında kurşun delikleri var. Bankalar ve devlet daireleri kapısız ve penceresiz hale geldi; içlerinden yangın ve is kokusu yayılıyor.

Toplu taşımaya temkinli dönüş

Hartum'un merkezindeki ana ulaşım istasyonu olan ve Jackson durağı olarak bilinen istasyonda, toplu taşıma araçları eyaletin şehirlerinden ve ilçelerinden vatandaşları taşımaya yeniden başladı, ancak Hartum'un en ünlü pazarlarından biri olan Arap Pazarı’na ulaşmak için halen yürüyerek veya özel araçlarla gitmek gerekiyor.

Yetmişli yaşlarında bir adam yorgun adımlarla pazara doğru yürüyordu. Yürümekten yorgun düşen adam, başındaki takkesini kaldırarak terini sildi. Şarku’l Avsat’a eski dükkanını kontrol etmek ve 200 bin Sudan cüneyhi (73 dolar) değerinde mal ve eşya satın almak istediğini söyledi. Şehrin en büyük ve en ünlü ticaret merkezi olan Vaha Hartum’u çevreleyen yıkıma işaret eden yaşlı adam, gözlerinden umut ışığı saçarak, “Bu yıkım yeniden inşa edilecek, önemli olan dersimizi almamız” dedi ve sonra sessizliğe büründü.

Altınlar nereye gitti?

Yanan Vaha Hartum'un yakınında arabalar hareket ediyor ve insanlar dolaşıyor, ancak dükkanlar henüz açılmadı. Bazıları sadece mallarını kontrol etmekle yetiniyor, diğerleri ise el-Fercabi Eczanesi yazan tabelanın altında arabalarının bakımını yapmaya devam ediyor.

frgthyuı
Savaşın izlerini taşıyan yıkık bir ticaret merkezi (Şarku'l Avsat)

Bir zamanlar Sudan'ın en büyük altın ticaret merkezlerinden biri olan Altın Binası, yangına rağmen halen ayakta duruyor. Öte yandan, Hartum Valisi ile şirket sahipleri arasında bölgedeki altın ticaretini canlandırmanın yollarını görüşmek üzere bir toplantı yapılacağı konuşuluyor.

Hartum Ulu Camii

1901 yılında Hidiv Abbas Hilmi Paşa tarafından açılan ve tarihi bir mimari eser olan Hartum Ulu Camii, savaştan nasibini aldı ve çevresi ile birlikte büyük hasara uğradı. Bakım çalışmaları tamamlanmak üzere olan caminin birkaç gün içinde ibadete açılması planlanıyor. Savaştan önce Hartum Ulu Camii, ibadet etmek ve ders halkalarına katılmak için Hartum'un dört bir yanından gelenlerden yoğun ilgi görüyordu.

yjuı
Başkentin merkezindeki bir ticaret merkezinde meydana gelen yıkımdan (Şarku'l Avsat)

Saray Caddesi

Hartum'un merkezindeki ana caddelerden biri olan Saray Caddesi, adını, güney kapısında bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan almıştır. Çatışmalar sırasında büyük bir savaş alanı olan cadde, son dönemde yeniden hareketlendi; özellikle Cumhuriyet Caddesi ile kesiştiği noktada özel araçların gelip gittiği görülüyor.

gthyujı
Cumhuriyet Caddesi'nin çukur kısımlarındaki su birikintileri (Şarku'l Avsat)

Diğer caddelerin aksine Saray Caddesi her iki yanında küçük su birikintileri olmasına rağmen en temiz cadde olarak kabul ediliyor. Seyyid Abdurrahman Caddesi ile kesiştiği noktada ise el-Ehli Bankası binasında bakım çalışmaları başladı; bankanın faaliyetlerine yeniden başlaması için hazırlıklar yapılıyor.

Hürriyet Caddesi

Hürriyet Caddesi, Hartum'un batı kesiminde, elektrikli ev aletleri mağazalarının bulunduğu bölgede yer alıyor. Esnaflardan bazıları dükkanlarına geri döndü; yetkililerin bölgeyi güvenli hale getirecekleri ve yıl sonuna kadar devlet vergilerinden muaf tutacakları sözü vermeleri üzerine, caddede nispeten canlanma başladı.

Dükkân sahipleri kurban kesip, şeker ve meyve suyu dağıttılar. Özgürlük Caddesi'ni Sudan bayraklarıyla süslediler ve hoparlörlerden milli marşlar çalarak Hartum'un ticaret merkezinde hayatın normale döndüğünü ilan ettiler.

jukılo
Başkent Hartum’un batısındaki Hürriyet Caddesi'nde hareketlilik yaşandı. (Şarku'l Avsat)

40 yıldır elektrikli ev aletleri satıcısı olan Babekir Hasan, “Bu dönüş, Hartum'da hayatın normale döndüğü anlamına geliyor. Tüm esnafı geri dönmeye çağırıyorum, çünkü durum şu anda istikrarlı” diyerek mutluluğunu dile getirdi. Bir diğer esnaf Salah Surkti ise, mallarını makul fiyatlarla satabilmek için vergilerin düşürülmesini talep etti ve savaş sırasında 200 milyon Sudan cüneyhi (73 bin dolar) kaybettiğini belirterek, “Tüccar kaybını üzülerek günlerini geçirmemeli, ayağa kalkıp yeniden başlamalı” dedi.

dvfgbh
Başkent Hartum'da işlerine geri dönen dükkanlar (Şarku'l Avsat)

Devlet ayağa kalkmaya çalışıyor

Başkent Hartum’daki yeni boyanmış binalar, istikrara dönüşün işaretlerini yansıtıyor. Öte yandan Hartum genelindeki birçok devlet kurumunda restorasyon çalışmaları başladı. Hartum Yasama Konseyi'ndeki (eyalet parlamentosu) hasara rağmen, bazı çalışanlar elektrik ve su olmadan çalışıyor. Yakındaki Elektrik İdaresi binası ise tamamen yanmış gibi görünüyor.

hyjuk
Başkent Hartum’da yaşanan savaş nedeniyle onlarca dükkân ve alışveriş merkezi yıkıma uğradı. (Şarku'l Avsat)

Bir çalışan, hizmetlerin yeniden sağlanmasının yakın olduğunu, ancak ‘en önemli konunun güvenliğin sağlanması’ olduğunu vurguladı.

Nil Nehri'nin iki kolunun birleştiği nokta, Hartum'un Omdurman'a açılan kapısı

El-Mukran bölgesi, adını Beyaz ve Mavi Nil nehirlerinin kesiştiği noktadan alıyor. Hartum ve Omdurman arasında yoğun trafik hareketliliğine sahne olan bu bölge, Omdurman'a giriş kapısı olmasının yanı sıra, Sudan Merkez Bankası Başkanlığı, Zain Telekomünikasyon Şirketi binaları, oteller, Sudan Müzesi ve diğer büyük kurumların da bulunduğu bir bölgedir. Ancak bu bölge de yıkım ve tahribattan nasibini aldı.

sdfghy
Başkent Hartum’daki bir çarşıda dükkanının yıkıntıları önünde duran bir esnaf (Şarku'l Avsat)

Büyük kayıplara ve geniş çaplı yıkıma rağmen Hartum yavaş ama emin adımlarla yeniden ayağa kalkmaya başladı. Dükkanların ve çarşıların yeniden açılması, camilerin ve devlet binalarının onarılması, savaşın yaralarını yaşayan bu şehrin, halkının desteği ve azmiyle yeniden ayağa kalkabileceğinin işaretleri.