Ürdünlü Bahailer.. Azınlık mı yoksa üçüncü bir din mi?

Ürdün'deki Bahai dini cemaatlerden biri (Tahani Helmy)

Tarık Dilovani
Bahailer, sayıları bugün oldukça azalmasına rağmen bir asrı aşkın bir süredir Ürdün'deki varlıklarını sürdürüyorlar.  Varlıkları, Ürdün toplumundaki barış içinde bir arada yaşama ve diğer vatandaşlarla tamamen kaynaşma olgularının bir ispatı. Bahailer, Ürdün’de sivil haklarla ilgili karşılaştıkları sıkıntılara rağmen toplumun önemli bileşenlerinden biri.
Sayılarının 5 milyon olduğu düşünülen Bahailer, dünyanın dört bir yanındaki 183 ülkeye dağılmış durumdalar. Ürdün’deki Bahailer ise şuan bu topraklardaki dördüncü neslin temsilcileri.
Bir arada yaşama
Ürdün’deki Bahailerin sözcüsü olarak Independent Arabia’ya konuşan gazeteci Tahani Helmy Bahailerin, ülkenin tüm illerinde olduğunu, fakat resmi bir kayıt olmadığından tam sayılarının bilinmediğini söyledi.
Helmy’nin söylediğine göre Bahailer, toplumlarında hakim olan olumlu ve yapıcı diyalogları destekliyorlar. Ürdün'deki Bahailer, sadece başkalarının dini hoşgörülü olmaları ve diğerlerini kabul etmeleriyle değil, aynı zamanda medya aracılığı ve başkalarının inanç ve misyonlarını tanıyarak bir topluluk kültürünün oluşturulmasıyla bir arada yaşamaya çalışıyorlar.
Bahailerin devletle olan ilişkilerini olumlu, sadık ve samimi olarak niteleyen Helmy, “Devlet yetkilileri, Bahai inancının kaidelerini anlayışla karşılıyor. Bu nedenle, Bahailer olarak dini toplantılarımızı yapmakta, dinimizi ve inançlarımızı savunmakta özgürüz. Ancak Bahai dini resmi olarak tanınmıyor. Bu da Ürdün vatandaşları olarak bir takım sivil haklarla ilgili sorunlarla karşılaşmamıza neden oluyor” ifadelerini kullandı.
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia kaynaklı haberine göre, eğitim müfredatında bir takım düzenlemeler yapılması çağrısında bulunan Helmy, müfredatın din, dil, ırk ya da cinsiyet açısından Ürdün toplumunun çeşitliliğini ve zenginliğini yansıtması, kadın-erkek eşitliğine saygı gibi toplumsal çıktılara hizmet etmesi, kadınları güçlendirmesi ve hoşgörüsüzlüğü reddetmesi gerektiğini vurguladı.
Ürdün’deki üçüncü din
Öte yandan araştırmacı yazar İbrahim Gharaibeh, Bahailiği, İslam ve Hıristiyanlıktan sonra Ürdün'deki üçüncü din olarak görüyor. Gharaibeh’e göre 19. yüzyılın sonlarından itibaren Ürdün’de yaşamaya başlayan Bahailer, buraya İran’daki Kaçar Hanedanlığı’nın zulmünden kaçmış ya da 19. yüzyılın ortalarında Bahailiğin kurucusu ‘Baha’nın Akka’daki makamını ziyaret etmek için gelmiş olabilirler.
Bahailerin bazı inançlarından bahseden Gharaibeh, onların önce Bağdat, sonra İstanbul ve ardından Akka’ya sürgün edilen ve 1892 yılında vefat eden ‘Baha’nın peygamberliğine inandıklarını, Akka’yı kıble edindiklerini ve Hayfa’nın dünyadaki tüm Bahailer için liderlik merkezi olduğunu söyledi. Bahailiğin sanıldığı gibi bir mezhep olmadığını ve yaklaşık 10 milyon takipçisiyle bağımsız bir din olduğunu belirten Gharaibeh’e göre Bahailer, resmi veya toplumsal sorunlar yaşamaktan şikayet etmiyorlar. Bununla birlikte siyasi partilere katılmayan Bahailer, barışa, sosyal ve ahlaki eylemlerde bulunmaya bağlı kalmakta kararlılar.
Bahailer, 120 yıl önce Ürdün’de ilk olarak Ürdün Vadisi'nin kuzeyindeki Adessiye köyüne yerleştiler, ancak bugün ülkenin tüm şehirlerine dağılmış durumdalar.
Sivil haklarla ilgili sorunlar
Ürdün vatandaşı olan bir Bahai, İsviçreli Bahai bir kadınla evlendi. Yıllardır eşinin de Ürdün vatandaşlığına alınması için uğraşsa da sonuçsuz kaldı. Çünkü Bahailiğe göre kıyılan nikah devlet kurumlarınca kabul görmüyor. Oysa Ürdün yasalarına göre Ürdün vatandaşıyla evlenen yabancı uyruklu bir kişi, 5 yıl sonra doğrudan Ürdün vatandaşlığı alabiliyor.
Bahailer sıradan işlemlerinden bazılarını yapabilmek için evlilik cüzdanı yerine kısıtlı imkanlar sunan aile defteri alabiliyorlar. Ancak bu durum, miras ve mülk tapusu sorunları gibi birçok engel oluşturuyor.
İbadet edecekleri bir yer yok
Bahailerin ibadetlerini aynı inançtan olan dostları ve komşularını davet ederek evlerinde eda ettiklerini söyleyen Tahani Helmy, bunun Bahailik öğretilerinin toplumdan izole edilmesine neden olduğunu söyledi.
Bahailer haftada bir kez ibadet için bir araya geliyorlar. Bir aile ortamında yapılan bu ayinlerde amaç zihin ve ruhu temizlemektir.
Bahailiğin kitabına göre Bahailer, Allah’ın birliğine, sadece onun emirlerine itaat edilmesine, eşi ve benzeri olmadığına ve tek olduğuna inanıyorlar. Aynı şekilde dinin de tek olduğuna, tüm peygamberlere ve semavi kitaplara inanıyorlar.
Bahailer her yıl ‘ala’ dedikleri ayda oruç tutuyorlar. 2 - 20 Mart tarihleri arasına denk gelen bu ayda 19 gün boyunca oruç tutan Bahailer, günlerini dua ve ibadetle geçiriyorlar.
Cemaatle yapılan ibadetleri olmayan Bahailer ibadetlerini tek başlarına yapıyorlar. Kul ile Rabbi arasında aracı kabul etmeyen Bahailikte din adamı da bulunmuyor.