Almanların unutulan tehciri anılıyor

Alman mülteciler, II. Dünya Savaşı’nın sona erdiği 1945’te Almanya’nın doğusundaki Tangermünde şehrinde tahrip edilmiş bir köprüden geçmeye çalışıyor (Getty)

Sınır engellerini aşan mülteci topluluğu, içindeki yüzlerce aileyle beraber batan kalabalık gemiler ve ağzına kadar dolu toplama kampları.
Hayır, bunlar 2015 yılında Suriye, Irak veya Yunanistan’daki mülteci kamplarından ya da bugün kaybolan Libya teknelerinden değil; Modern Avrupa tarihindeki en acımasız kitlesel göçten geriye kalan hatıralar.
Berlin Duvarı’nın yıkılışının ve iki kutupluluğun sona ermesinin 30. yıldönümü yaklaşırken, Avrupa tarihini susturan, Nazizm hezimetine ve Sovyetler Birliği kuruluşuna eşlik eden en büyük iltica ve göç hareketlerinden birini anımsıyoruz.
İngiltere, ABD ve Rus liderleri, Temmuz 1945'teki Potsdam Konferansı'nda, "Polonya, Çekoslovakya ve Macaristan'daki Alman nüfusunun Almanya'ya tehcir edilmesi" kararına varmışlardı. Düzenli ve insancıl olması gerektiğinin vurgulanmasına rağmen bu tehcir, BBC arşivindeki bilgilere göre merhametsiz, hatta bazen de vahşiceydi.
Savaş, etnik temizlik ve soykırım korkusu, ABD'li akademisyen Mark Wayman’ın kitabındaki verilere göre en az 11 milyon insanın ülkesinden edilmesine neden oldu. Bunların çoğu, Nazi yenilgisinin ardından müttefik orduların Nazi gözaltı ve zorunlu çalışma kaplarından serbest bıraktığı savaş esirleriydi. Siviller ve askerler, Sovyet ordusunun Doğu Avrupa’da ilerlemesinin, özellikle de Rus askerlerinin toplu tecavüz, yağmalama ve öldürme faaliyetlerinin ardından kaçmaya başladı.
Kanadalı tarihçi Modris Eksteins, söz konusu dönem hakkında şunları söylüyor: “Cesetlerin arkasında, molozların altında, her zamankinden daha yoğun bir insan kalabalığı vardı. Geliyor, gidiyor, alıyor, satıyor ve hayatta kalmak için feryat figan ediyorlardı”.
Letonyalı ailesi Batı Avrupa yolunda birkaç sınır geçen Eksteins’in “Şafakta Başlayan Yürüyüş: Bir Doğu Avrupa Hikayesi” adlı kitabında şu ifadeleri kullanıyor: “Bu büyüklükte bir insan yığını, daha önce böyle aynı anda yerinden edilmemişti. Savaş esirleri, köleleşmiş işçiler, Nazi toplama kamplarından kurtulan esirler, eski askerler, Doğu Avrupa’dan kovulan Almanlar, Rus ilerlemesinden kaçan mülteciler. Bu delilikti”.
Yerinden edilen Almanların büyük bir çoğunluğu, savaş öncesinde Nazi hegemonyasındaki bölgelere taşınmıştı. 1940'ların ortalarında ise Prusya'daki Alman nüfusun çoğu batıya kaçtı, binlercesi ise Baltık Denizi’ndeki kalabalık teknelerde batarak boğuldu.
Şarku'l Avsat'ın haberine göre Nazilerin Yahudi katliamına tanık olan Königsberg şehrinde yiyecek bulmak o kadar zordu ki, BBC arşivine göre şehrin sakinleri, atıklardan ve insan etlerinden kızarmış köfte yapıp yiyerek beslenirdi. 1949’un başlarında tüm Almanlar, Rusların 1946’da ismini Kaliningrad olarak değiştirdiği bu şehirden ayrıldı ya da kovuldu. Çekoslovakya'da ise yaklaşık 2 buçuk milyon Alman sınır dışı edilerek mülklerini terk etmek zorunda kaldı.