Rusya, Esed'in Erdoğan açıklamasından rahatsız

Suriye rejim lideri Beşşar Esed’in Türkiye-Rusya arasında imzalanan mutabakat sonrası, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı ‘hırsız’ diye nitelediği ve Anayasa Komitesi’nin çalışmalarına ilişkin şüphelerini dile getirdiği röportaj, Rusya’nın rahatsızlığına neden oldu. Moskova, Esed’in açıklamalarına tepkili mesajlar verdi.

Rus resmi makamlarından Esed’in ifadelerini doğrudan hedef alan açıklamalar yapılmasa da Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın birçok beyanatında Türkiye ile imzalanan Soçi Mutabakatı ile Anayasa Komitesi çalışmalarının ilerletilmesine bağlı kalındığı vurgusu dikkat çekti.

Esed’in son dönemde art arda yaptığı açıklamalar, Rusya hükümet medyasındaki uzman isimler tarafından, kimi zaman doğrudan kimi zaman dolaylı yollardan eleştiriliyor. Bu eleştirilerin merkezinde, Suriye hükümetinin ‘alışılagelmiş açıklamalarından’ vazgeçmesi ve Suriye’deki savaştan ‘zafer’ edasıyla çıkmış gibi böbürlenmek yerine Rusya’nın siyasi çözüm yolunda verdiği uğraşları desteklemesi gerektiği ifade ediliyor. Bazı uzmanlar da kaleme aldığı makalelerde, Esed’e 2015’te düşmenin eşiğinde bulunan hükümetin yeniden konumunu güçlendirmesinde Rusya ve İran’ın etkisini hatırlatıyor.

Rus yorumcuların, eleştirilerinde sadece Esed’in son yaptığı açıklamayla sınırlı kalmayarak, Suriye hükümetinin idare etmekte başarısız olduğu birtakım mevzuları dile getirmesi, Moskova’nın rejime dolaylı mesajlar gönderdiği izlenimini uyandırıyor.

Rusya merkezli Nezavisimaya Gazetesi, birkaç gün önce yayınladığı haberde, ‘Suriye hükümetinin yerel aşiretlerin sorunlarına karşı baskıcı bir yöntem benimsemesi ve Sünni nüfusun çoğunlukta olduğu bölgelerde İran destekli demografik değişim girişimlerini görmezden gelmesinin, ülkedeki iç savaşı körüklediğini’ yazdı. Haberde, Şam yönetiminin bunlardan ders çıkararak, ‘Sünni aşiretlere yönelik tavrında bir strateji değişikliği’ yapıp yapmayacağı sorusu dile getiriliyor. ‘Rusya’nın Suriye’deki istikrarın garantörü olduğunun unutulmaması gerektiği’ belirtilen yazıda, Rusya’nın çıkarlarının görmezden gelinmesi halinde Suriye krizinde yeni bir sayfa açılacağı uyarısı yapılıyor.

Rus Haber Ajansı TASS’ta yer alan yazıda, Suriye rejiminin, başkanlık seçimlerinin kazanımlarının önünü kesmek için Anayasa Komitesi çalışmalarını yavaşlatmaya çalıştığını ve bu durumun Esed’in son olarak komitenin Cenevre sürecine ilişkin açıklamalarıyla birinci dereceden bağlantılı olduğuna işaret ediliyor. Ayrıca komitenin ileriye dönük atacağı her adımda bu yöndeki açıklamaların şiddetinin artacağı uyarısında bulunuldu.
“Esed’in açıklamalarının kabul edilmesi mümkün değil”

Rusya Dışişleri Bakanlığı’nda Filistin ve Suriye dosyalarında danışmanlık yapan eski Büyükelçi Rami el-Şair’in ‘Esed’in ses getiren açıklamaları’ adlı makalesinde, “Suriye’nin bugün karşılaştığı köklü sorunların çözümünde, Rusya ve İran’ın ortağı ve Astana sürecinin katılımcı üyesi bir ülkenin devlet başkanına (Erdoğan) saldıran bu türden açıklamaların (Esed’in açıklaması) hiçbir şekilde kabul edilmesi mümkün değildir” ifadeleri yer aldı.

Rus milliyetçilere bağlı Zavtra Gazetesi’nde yer alan ve Rusya'nın resmi kanalı Russia Today (RT) tarafından tercüme edilen söz konusu makalede Şair, Esed’in sadece Ortadoğu’da değil tüm dünyada büyük bir tepkiyle karşılanan Erdoğan’la ilgili ifadelerinin, diplomasi geleneğinde yeri olmadığını ve ülkeler arası siyasi ilişkiler açısından büyük bir hata olduğunu belirtti. Şair, Esed’in açıklamalarının Suriye’deki çözüm alanlarını genişletmek için Erdoğan ile yakın çalışan Rusya’ya zarar verdiğini ifade etti.

Makalede, bu türden açıklamaların, Moskova ile ortakları Türkiye ve İran’ın Suriye’de başlattığı siyasi çözümü baltalamaya çalışan tarafların ekmeğine yağ sürdüğü belirtildi.

Esed’in koltuğunu ve hakimiyetini korumasında Rusya’nın temel rol üstlendiğini hatırlatan Şair, Suriye’de gelecek başkanlık seçiminde Esed dahil hiçbir adayın seçimi yüksek oranlarla kazanamayacağını belirterek, mevcut rejimin Suriye halkının yüzde 20’sinin desteğini aldığını, çoğunluğu oluşturan yüzde 50’nin ülkede köklü bir değişim talep ettiğini ve geriye kalan yüzde 30’un siyasete dair umutlarını keserek geçim sıkıntısı ile uğraşan kesimlerden oluştuğunu aktardı.

Daha önce de Suriye rejimine yönelik eleştirel makaleler kaleme alan Şair, birkaç gün önce yayınlanan yazısında, “Suriye yönetimi, halkın durumunun bu şekilde sürmesini istemediğini ve geleneksel söylem ile tutumların miadını tamamladığını, içerde ve dışarda bir karşılığının olmadığını idrak etmesinin zamanı gelmedi mi?” ifadelerini kullanmıştı.

Şair, söz konusu makalesinde, Suriye yönetimindekilerin, sanki başka bir dünyada yaşadığını, ülkede her şey normal ve rejim tehdit altında değilmiş gibi davrandığını, yıkım ve iç sorunlar yokmuş gibi bir tavır sergilediklerini belirtti.