​Lübnan krizi çıkmaza girdi: Hariri, Hizbullahsız hükümet peşinde

Beyrut’ta hükümete karşıtı göstericiler (AP)
Beyrut’ta hükümete karşıtı göstericiler (AP)
TT

​Lübnan krizi çıkmaza girdi: Hariri, Hizbullahsız hükümet peşinde

Beyrut’ta hükümete karşıtı göstericiler (AP)
Beyrut’ta hükümete karşıtı göstericiler (AP)

Lübnan’da hükümet kurma anlaşmasına varma yolundaki siyasi müzakerelerin çıkmaza girdiği belirtilirken, Başbakan Saad el-Hariri’nin Hizbullah’sız bir hükümet oluşturmak istediği ifade edildi.
Üst düzey kaynaklardan edinilen bilgilere göre, Başbakan Saad Hariri, Hizbullah ve müttefiki Emel Hareketi’nden üst düzey yetkililer arasındaki yeni hükümetin oluşumu ile ilgili toplantında herhangi bir ilerleme kaydedilmedi. Kaynaklar, toplantı cumartesi akşamı sona erdiğini ifade etti.
Reuters’ın haberine göre, Hariri’nin yeni hükümetin kurulmasına yönelik adımlarını yakından takip eden bir kaynak, “Kriz derinleşiyor” ifadelerini kullandı.
“Kısır döngü devam ediyor”
Hizbullah ve Emel Hareketi ile yapılan görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan kaynak “Şuana kadar hiçbir şey değişmedi, kısır döngü devam ediyor” derken, bir diğer kaynak ise durumun hala kritik olduğunu belirtti.
Hariri, yoksulluk, işsizlik ve elektrik gibi temel hizmetlerin eksikliği sebebiyle yapılan benzeri görülmemiş protestoların ardından 29 Ekim’de istifa etmişti. Hariri, siyasetçiler olmadan bir teknokratlar hükümetine liderlik etmek isterken, Emel Hareketi, Hizbullah ve müttefiki Özgür Yurtsever Hareketi (ÖYH) teknokratları ve siyasetçileri bir araya getirecek bir hükümet oluşturmak istiyor.
Ancak Hariri, teknokrat ve politikacıları bir araya getirecek olan hükümetin Batı’dan yardım alamayacağını ve yönetimde değişiklik isteyen protestocuları kızdıracağını ifade etti. Hariri ayrıca, geçici hükümetteki Maliye Bakanı Ali Hasan Halil (Emel Hareketi mensubu) ve Hizbullah’ın kıdemli bir subayı olan Hüseyin el-Halil ile yaptığı görüşmede bu görüşünü bir kez daha yineledi.
Hizbullah’sız bir hükümet
Kaynaklardan biri, Hariri’nin yalnızca teknokrat hükümetine liderlik etmek istemesini “Teknik olarak Hizbullah olmadan bir hükümet kurmak istiyor” şeklinde yorumladı.
Kaynakların açıklamalarına göre Hariri; Hizbullah, Emel Hareketi ve ÖYH’nin, protestocular tarafından reddedilen siyasetçileri hükümete dâhil etmek istediğini düşünüyor.
Lübnan Parlamentosu çatısı altında Hizbullah üyelerinin yer aldığı ‘Direniş Bloku’ başkanı Muhammed Hasan Raad, Hizbullah üyelerinin birçok çatışmaya girdiğini ve kayıplar verdiğini ifade ederek, “Her şeye rağmen bileğimiz bükülmedi. Zaman zaman başkaları tarafından gerçekleştirilen kundakçı çatışmalar, bizi şehitlerin hedeflerine ulaşmaktan alıkoyamaz” dedi.
Ekonomi alarm veriyor
Ülkedeki siyasi belirsizlik, 1975-1990 iç savaşından bu yana derin krizlerden mustarip Lübnan ekonomisi üzerindeki baskıyı artırıyor.
Geçtiğimiz hafta yeniden açılan bankalar ise o günden bu yana, sermaye kaybını önlemeye ve döviz cinsinden para çekme konusunda kısıtlamalar getirmeye çalışıyor. Lübnan Merkez Bankası ise resmi olarak sermaye kısıtlaması getirmediğini beyan etmişti.
Lübnan’daki ekonomik kriz, büyük ölçüde, dolar kıtlığı ve Lübnan lirasının değer kaybetmesine neden olan sermaye akışındaki yavaşlamadan kaynaklanıyor.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.