Trump’ın azil sürecine ilişkin 5 soru

ABD'de, Demokratlar tarafından ‘görevini kötüye kullanmak’ ve ‘yabancı bir ülkenin ABD’nin iç işlerine müdahalesini talep etmek’ ile suçlanan Başkan Donald Trump'ın azledilmesine yönelik Eylül ayında başlayan ve kapalı olarak yürütülen oturumlar dün ilk kez kamuya açık şekilde yapıldı.
ABD Başkanı’nın azledilmesine yönelik hedefler, prosedürler ve bu sürecin başarılı olma şansına ilişkin yapılan değerlendirme şöyle:
1-Azletme süreci ve aşamaları
Bir ABD başkanının görevinden azledilmesi, Kongre’de başkanı adalete teslim etmek için temel oluşturabilecek suçlamalarla başlıyor.
ABD Anayasası’na göre, başkan ‘ihanet, rüşvet ve başka bir suç veya kabahatte bulunma’ suçlarından en az biri ile itham edilirse görevden alınabilir.
Temsilciler Meclisi ve Senato olmak üzere iki kanattan oluşan ABD Kongresi üzerinden ilerleyen azil süreci iki aşamaya ayrılıyor.
İlk aşamada, Temsilciler Meclisi, salt çoğunluğa (üyelerin yarısından bir fazla oyla) ulaşılması halinde azil talebini kabul ediyor.
İkinci aşamada ise süreç yargılamanın yapılması için bir üst kanat Senato’ya taşınıyor.
Ancak yargılama esnasında başkan görevde kalmıyor ve bu aşamada, ABD Başkanı’nın azledilmesi için Senato’da üçte ikilik çoğunluk sağlanması gerekiyor. Bu, ABD tarihinde henüz gerçekleşmedi.
2-Trump aleyhindeki suçlamalar neler?
ABD Başkanı, özel siyasi çıkarlarını desteklemek için görevini kötüye kullanma ve yabancı bir hükümeti ABD seçimlerine müdahale etmeye davet etmekle suçlanıyor.
Demokratlar, Trump’ın, 2020 başkanlık seçimlerinde rakibi olan eski Başkan Yardımcısı Joe Biden hakkında soruşturma başlatması için Ukrayna'ya baskı yaptığından şüpheleniyor.
Trump’ın, Ukrayna’ya baskı aracı olarak kullandığı iddia edilen Kiev’e yönelik 400 milyon dolarlık askeri yardım askıya alınmış görünüyor.
Beyaz Saray’ın, Trump’ın Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ile 25 Temmuz’da yaptığı telefon görüşmesine dair yayınladığı kısa nota göre Trump, Zelenskiy’den Biden ve oğlu hakkında soruşturma açılmasını istedi.
Söz konusu telefon görüşmesi, ABD idaresi ve istihbarat servislerindeki yetkililerin şüphesini artırdı. Merkezi İstihbarat Teşkilatı’ndan (CIA) bir muhbir konuyu yetkilileri ile paylaştı ve skandal patlak verdi.
3-Trump’ın azledilme şansı nedir?
Senato’daki Cumhuriyetçiler Başkan’a bağlı kaldığı sürece bunun gerçekleşme şansı çok az.
Demokratlar, Trump’ın azledilmesi için bu yılın sonuna kadar Temsilciler Meclisi’nde oy kullanmak istiyor.
Demokratların Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğa sahip olması nedeniyle buna garanti gözüyle bakılıyor.
Ancak davanın daha sonra Cumhuriyetçilerin kontrolündeki Senato’ya gönderilmesiyle azletme sürecinin son bulması bekleniyor.
4-Azil süreci başarılı olursa Trump’ın koltuğunu kim doldurur?
Trump’ın, Senato'daki Cumhuriyetçilerin desteğini kaybetmesi ve üçte iki çoğunluğun azledilmesi lehine oy kullanması halinde (en zayıf senaryo ve tarihsel bir emsal olur) ABD Anayasası’na göre başkan yardımcısı Mike Pence’in Trump’ın yerini alması gerekiyor.
Pence’in ABD Başkanlığını devralmaması halinde, Trump’ın azledilmesiyle boşalan başkanlık koltuğuna oturacak kişinin şu isimlerden biri olacağı düşünülüyor:
-Temsilciler Meclisi Başkanı Demokrat Nancy Pelosi
-Senato Adalet Komisyonu Başkanı Cumhuriyetçi Chuck Grassley
-Dışişleri Bakanı Cumhuriyetçi Mike Pompeo
-Hazine Bakanı Cumhuriyetçi Steven Mnuchin
-Savunma Bakanı Cumhuriyetçi Mark Esper
-Adalet Bakanı Cumhuriyetçi William Barr
-İçişleri Bakanı Cumhuriyetçi David Bernhardt
5-ABD’de başkan azil süreçleri
Şimdiye kadar hiçbir ABD başkanı Temsilciler Meclisi ve Senato tarafından görevden alınmadı.
Trump, hakkında azil süreci başlatılan dödüncü ABD Başkanı oldu.
Azil sürecine maruz kalan ilk ABD Başkanı Andrew Johnson’dı. Johnson 1968’de Senato’da aklanarak görevini sürdürdü.
1974’te ise başkan Richard Nixon ‘Watergate Skandalı’ndan dolayı suçlanarak, hakkında azil süreci başlatıldı. Azledileceğini anlayan Nixon istifa etti.
Hakkında 1998’de azil süreci başlatılan Bill Clinton ise Johnson gibi beraat ederek görevinde kaldı.

Uluslararası Ceza Mahkemesi dün, Moğolistan'ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i ülkeye ziyareti sırasında tutuklamayarak yükümlülüklerini ihlal ettiğini vurgulayan karara karşı yaptığı itirazı reddetti.

Rusya Devlet Başkanı, 2022'de Ukrayna'nın işgalinden sonra Ukraynalı çocukların yasa dışı sınır dışı edildiği şüphesiyle Lahey merkezli mahkeme tarafından hakkında tutuklama kararı çıkarılmasına rağmen, eylül ayı başında Moğolistan'ı ziyaret etmişti.

Şarku’l Avsat’ın AFP'den aktardığı habere göre mahkeme kararında, "Moğolistan'ın temyiz izni talebini reddetti" deildi.

Ekim ayı sonlarında Uluslararası Ceza Mahkemesi, üye devletlerden biri olan Moğolistan'ı Putin'i tutuklamamakla suçladı ve konuyu daha ileri adımlar atılması için Taraf Devletler Meclisi'ne havale etti.

Tüm üye devletler tarafından imzalanan mahkemenin kurucu antlaşması olan Roma Statüsü, devletlerin aranan kişileri tutuklama yükümlülüğünü öngörmekte.

“Savaş suçu'ndan sorumlu

Kararın yayınlanmasından günler sonra Moğolistan, karara itiraz etme izninin yanı sıra iki hâkimin ihraç edilmesi için başvuruda bulundu, ancak mahkeme dün Moğolistan'ın taleplerini reddetti.

Yargıçlar, mahkemenin kararının ve konunun Taraf Devletler Kuruluna havale edilmesinin temyiz edilemeyeceğini, çünkü bunların "davanın esasına veya usule ilişkin bir meseleye ilişkin mahkemenin resmi bir kararını teşkil etmediğini" belirtti.

Yargıçlar kararın “Mahkeme ile iş birliği yapma yükümlülüğüne ilişkin bir uyum değerlendirmesi” olduğunu da ifade etti.

UCM Mart 2023'te Putin için bir tutuklama emri çıkardı. O dönemde Putin'in Ukraynalı çocukların Rusya'ya “yasadışı sınır dışı edilmesi savaş suçundan sorumlu olduğuna” inanmak için “makul gerekçeler” olduğunu belirtti.

Geçtiğimiz yıl Rusya Devlet Başkanı, Pretoria'ya tutuklaması yönünde yapılan iç ve dış baskılar üzerine, UCM üyesi Güney Afrika'daki BRICS zirvesine yapacağı ziyareti iptal etti.

Moskova tutuklama emrini geçersiz olduğu gerekçesiyle reddetti ancak Putin'in Moğolistan ziyareti, tutuklama emrinin çıkarılmasından bu yana geçen 18 ay içinde UCM üyesi bir ülkeye yaptığı ilk ziyaret oldu.

Trump’ın azil sürecine ilişkin 5 soru