Lübnan: Trablusşam'da hayat normale döndü

Lübnanlılar, şiddet gecesinin ardından Trablusşam’da bir banka şubesi önünde kırılmış cam parçaları temizliyor (Reuters)
Lübnanlılar, şiddet gecesinin ardından Trablusşam’da bir banka şubesi önünde kırılmış cam parçaları temizliyor (Reuters)
TT

Lübnan: Trablusşam'da hayat normale döndü

Lübnanlılar, şiddet gecesinin ardından Trablusşam’da bir banka şubesi önünde kırılmış cam parçaları temizliyor (Reuters)
Lübnanlılar, şiddet gecesinin ardından Trablusşam’da bir banka şubesi önünde kırılmış cam parçaları temizliyor (Reuters)

Lübnan'ın ikinci büyükşehri olan Trablusşam, 27 Kasım’a şaşkınlıkla uyandı. “Lübnan devriminin gelini” olarak bilinen en-Nur meydanı, solgun ve neredeyse terkedilmiş olarak görünüyordu. Bölgedeki satıcıların çoğu, öğle vaktine kadar hala alanda değildi. Bazı çadırlar da yalnızca metal direkleri kalacak şekilde paramparça olmuştu. Meydanın yakınlarında ise oldukça az kişi vardı.
Geçen salı gecesi, rahatsız edici bir olay yaşanmadan 40 gün süren oturma eylemlerinin düzenlendiği önceki geceler gibi değildi. Atmosferin düzenliliği, şiddet ve korkutma eylemlerinin habercisiydi ve buradaki insanlara bir şeylerin değiştiğini hissettiriyordu. Meydandaki çadırlardan birinde oturan ve gördükleri hakkında yorum yapan gençler, salı gecesi geç saatlerde her şeyin sessiz olduğunu ve motosikletli onlarca gencin meydana baskın düzenlediğini söyledi. Daha önce bu motosikletlileri tanımadıklarını belirten gençler, onların kargaşa çıkarmaya çalıştığını ve artık kendilerine saldıranlarla yardım edenler arasında ayrım yapamadıklarını ifade etti. Bir grup, meydanın yakınlarındaki parti binasında bulunan (Maruni Hristiyan) Özgür Yurtsever Hareketi’nin (ÖYH) bayrağını yerinden sökmekte ısrar etmiş ve orduyla çatışma yaşamıştı. Bu duruma, baskını gerçekleştiren motosikletli grup da eşlik etmişti. Çok sayıda bankanın pencereleri kırılmış, ATM’ler hasar görmüş, dükkanlar ve araç lastikleri ateşe verilmişti.
Lübnan Kızılhaçı, 17 yaralının tedavisinin alanda yapıldığını ve 7 yaralının da hastaneye sevk edildiğini açıkladı. Lübnan ordusu tarafından yapılan yazılı açıklamada, Trablusşam’da olaylar sırasında, patlamamış bir el bombasına rastlanıldığını, askerlere yönelik molotof kokteylleri ve taşların fırlatıldığını belirtilirken, 33 askerin de yaralandığı ifade edildi. Ordu ayrıca, terk edilmiş motosikletlere de el koyulduğuna dikkati çekti.
Bu çatışmalar sırasında ordu, göz yaşartıcı gaz bombası ve plastik mermi kullanmak zorunda kaldı. Olay yerinde birkaç kişi de gözaltına alındı.
27 Kasım sabahı çok sayıda kişinin meydana geri dönmekte tereddüt yaşamasına rağmen şaşırtıcı olmayan şekilde meydana ilk gelenler üniversite öğrencileri oldu. Öğrenciler, alanda kalmaya devam edeceklerini haykırırken, bazıları da okulda olduklarını sanan ailelerinin bilgisi olmadan meydana geldiklerini belirtti.
Aynı şekilde vatandaşlar, arka sokakların birinden gelen motosikletli grubu gördüklerinde şaşırdıklarını, motosikletlilerin kaos çıkarmaya çalıştığını ve onlara engel olmanın mümkün olmadığını ifade etti. Vatandaşlar, ordunun bu motosikletlileri uzun mesafeler boyunca kovaladığını vurguladı.
27 Kasım’da öğleden sonra Yardımlaşma Yüksek Heyeti Genel Sekreteri Muhammed Hayr, alana verilen zararları denetlerken, zarar görenlere tazminat verilmesi ve faillerin cezalandırılması taahhüdünde bulundu.
Öte yanda genç eylemciler, güvenlik nedeniyle yerlerini değiştirme çağrılarını kabul etmezken, talepleri karşılanana kadar bu meydanla duracaklarını vurguladı.
Gün içerisinde yapılan uyarılara rağmen eylemcilerin çoğunluğunu kadınlar oluşturdu. 27 Kasım’da öğleden sonra Trablusşam sokaklarında, şiddet ve mezhepçilik reddedilerek askerlere güller dağıtıldı. Daha sonra gerçek çatışmalara tanık olan en-Nur Meydanı’nda hayat normale döndü.



Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
TT

Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)

Ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında iki yılı aşkın süredir devam eden şiddetli savaşın ardından, Sudan'ın başkenti Hartum'da ticari faaliyetler ve günlük yaşam yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Modernliğin ve güzelliğin sembolü olan şehir, bugün yıkımın enkazı üzerinde duruyor ve yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor. Binlerce yıkık bina, başkentte Mehdi Devrimi’nden bu yana ilk kez yaşanan savaşın şiddetini gözler önüne seriyor.

uı8o9
Sudan Merkez Bankası binası ve yakınındaki bir otelde meydana gelen hasarın izleri (Şarku’l Avsat)

Savaşın izleri binalarda ve sokaklarda halen açıkça görülüyor. Başkentin birçok simgesel yapısı tamamen veya kısmen yakıldı ya da yıkıldı, binaların duvarlarında kurşun delikleri var. Bankalar ve devlet daireleri kapısız ve penceresiz hale geldi; içlerinden yangın ve is kokusu yayılıyor.

Toplu taşımaya temkinli dönüş

Hartum'un merkezindeki ana ulaşım istasyonu olan ve Jackson durağı olarak bilinen istasyonda, toplu taşıma araçları eyaletin şehirlerinden ve ilçelerinden vatandaşları taşımaya yeniden başladı, ancak Hartum'un en ünlü pazarlarından biri olan Arap Pazarı’na ulaşmak için halen yürüyerek veya özel araçlarla gitmek gerekiyor.

Yetmişli yaşlarında bir adam yorgun adımlarla pazara doğru yürüyordu. Yürümekten yorgun düşen adam, başındaki takkesini kaldırarak terini sildi. Şarku’l Avsat’a eski dükkanını kontrol etmek ve 200 bin Sudan cüneyhi (73 dolar) değerinde mal ve eşya satın almak istediğini söyledi. Şehrin en büyük ve en ünlü ticaret merkezi olan Vaha Hartum’u çevreleyen yıkıma işaret eden yaşlı adam, gözlerinden umut ışığı saçarak, “Bu yıkım yeniden inşa edilecek, önemli olan dersimizi almamız” dedi ve sonra sessizliğe büründü.

Altınlar nereye gitti?

Yanan Vaha Hartum'un yakınında arabalar hareket ediyor ve insanlar dolaşıyor, ancak dükkanlar henüz açılmadı. Bazıları sadece mallarını kontrol etmekle yetiniyor, diğerleri ise el-Fercabi Eczanesi yazan tabelanın altında arabalarının bakımını yapmaya devam ediyor.

frgthyuı
Savaşın izlerini taşıyan yıkık bir ticaret merkezi (Şarku'l Avsat)

Bir zamanlar Sudan'ın en büyük altın ticaret merkezlerinden biri olan Altın Binası, yangına rağmen halen ayakta duruyor. Öte yandan, Hartum Valisi ile şirket sahipleri arasında bölgedeki altın ticaretini canlandırmanın yollarını görüşmek üzere bir toplantı yapılacağı konuşuluyor.

Hartum Ulu Camii

1901 yılında Hidiv Abbas Hilmi Paşa tarafından açılan ve tarihi bir mimari eser olan Hartum Ulu Camii, savaştan nasibini aldı ve çevresi ile birlikte büyük hasara uğradı. Bakım çalışmaları tamamlanmak üzere olan caminin birkaç gün içinde ibadete açılması planlanıyor. Savaştan önce Hartum Ulu Camii, ibadet etmek ve ders halkalarına katılmak için Hartum'un dört bir yanından gelenlerden yoğun ilgi görüyordu.

yjuı
Başkentin merkezindeki bir ticaret merkezinde meydana gelen yıkımdan (Şarku'l Avsat)

Saray Caddesi

Hartum'un merkezindeki ana caddelerden biri olan Saray Caddesi, adını, güney kapısında bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan almıştır. Çatışmalar sırasında büyük bir savaş alanı olan cadde, son dönemde yeniden hareketlendi; özellikle Cumhuriyet Caddesi ile kesiştiği noktada özel araçların gelip gittiği görülüyor.

gthyujı
Cumhuriyet Caddesi'nin çukur kısımlarındaki su birikintileri (Şarku'l Avsat)

Diğer caddelerin aksine Saray Caddesi her iki yanında küçük su birikintileri olmasına rağmen en temiz cadde olarak kabul ediliyor. Seyyid Abdurrahman Caddesi ile kesiştiği noktada ise el-Ehli Bankası binasında bakım çalışmaları başladı; bankanın faaliyetlerine yeniden başlaması için hazırlıklar yapılıyor.

Hürriyet Caddesi

Hürriyet Caddesi, Hartum'un batı kesiminde, elektrikli ev aletleri mağazalarının bulunduğu bölgede yer alıyor. Esnaflardan bazıları dükkanlarına geri döndü; yetkililerin bölgeyi güvenli hale getirecekleri ve yıl sonuna kadar devlet vergilerinden muaf tutacakları sözü vermeleri üzerine, caddede nispeten canlanma başladı.

Dükkân sahipleri kurban kesip, şeker ve meyve suyu dağıttılar. Özgürlük Caddesi'ni Sudan bayraklarıyla süslediler ve hoparlörlerden milli marşlar çalarak Hartum'un ticaret merkezinde hayatın normale döndüğünü ilan ettiler.

jukılo
Başkent Hartum’un batısındaki Hürriyet Caddesi'nde hareketlilik yaşandı. (Şarku'l Avsat)

40 yıldır elektrikli ev aletleri satıcısı olan Babekir Hasan, “Bu dönüş, Hartum'da hayatın normale döndüğü anlamına geliyor. Tüm esnafı geri dönmeye çağırıyorum, çünkü durum şu anda istikrarlı” diyerek mutluluğunu dile getirdi. Bir diğer esnaf Salah Surkti ise, mallarını makul fiyatlarla satabilmek için vergilerin düşürülmesini talep etti ve savaş sırasında 200 milyon Sudan cüneyhi (73 bin dolar) kaybettiğini belirterek, “Tüccar kaybını üzülerek günlerini geçirmemeli, ayağa kalkıp yeniden başlamalı” dedi.

dvfgbh
Başkent Hartum'da işlerine geri dönen dükkanlar (Şarku'l Avsat)

Devlet ayağa kalkmaya çalışıyor

Başkent Hartum’daki yeni boyanmış binalar, istikrara dönüşün işaretlerini yansıtıyor. Öte yandan Hartum genelindeki birçok devlet kurumunda restorasyon çalışmaları başladı. Hartum Yasama Konseyi'ndeki (eyalet parlamentosu) hasara rağmen, bazı çalışanlar elektrik ve su olmadan çalışıyor. Yakındaki Elektrik İdaresi binası ise tamamen yanmış gibi görünüyor.

hyjuk
Başkent Hartum’da yaşanan savaş nedeniyle onlarca dükkân ve alışveriş merkezi yıkıma uğradı. (Şarku'l Avsat)

Bir çalışan, hizmetlerin yeniden sağlanmasının yakın olduğunu, ancak ‘en önemli konunun güvenliğin sağlanması’ olduğunu vurguladı.

Nil Nehri'nin iki kolunun birleştiği nokta, Hartum'un Omdurman'a açılan kapısı

El-Mukran bölgesi, adını Beyaz ve Mavi Nil nehirlerinin kesiştiği noktadan alıyor. Hartum ve Omdurman arasında yoğun trafik hareketliliğine sahne olan bu bölge, Omdurman'a giriş kapısı olmasının yanı sıra, Sudan Merkez Bankası Başkanlığı, Zain Telekomünikasyon Şirketi binaları, oteller, Sudan Müzesi ve diğer büyük kurumların da bulunduğu bir bölgedir. Ancak bu bölge de yıkım ve tahribattan nasibini aldı.

sdfghy
Başkent Hartum’daki bir çarşıda dükkanının yıkıntıları önünde duran bir esnaf (Şarku'l Avsat)

Büyük kayıplara ve geniş çaplı yıkıma rağmen Hartum yavaş ama emin adımlarla yeniden ayağa kalkmaya başladı. Dükkanların ve çarşıların yeniden açılması, camilerin ve devlet binalarının onarılması, savaşın yaralarını yaşayan bu şehrin, halkının desteği ve azmiyle yeniden ayağa kalkabileceğinin işaretleri.