عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

ABD Senatosu Dış İlişkiler Komisyonu, Türkiye'ye yaptırım öngören tasarıyı onayladı

Trump ve Erdoğan’ın geçtiğimiz ay Washington’da düzenlediği ortak basın toplantısı (AFP)
Trump ve Erdoğan’ın geçtiğimiz ay Washington’da düzenlediği ortak basın toplantısı (AFP)
TT
TT

ABD Senatosu Dış İlişkiler Komisyonu, Türkiye'ye yaptırım öngören tasarıyı onayladı

Trump ve Erdoğan’ın geçtiğimiz ay Washington’da düzenlediği ortak basın toplantısı (AFP)
Trump ve Erdoğan’ın geçtiğimiz ay Washington’da düzenlediği ortak basın toplantısı (AFP)

ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi, Türkiye’ye yaptırım öngören ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın mal varlığı hakkında rapor talep eden tasarıyı kabul etti.
Ankara’nın Moskova’dan S-400 hava savunma sistemi alması reddedilerek, Suriye'deki askeri harekâtlarının ‘kabul edilemez’ olarak nitelendirildiği söz konusu tasarı, 4 muhalif oya karşı 18 ‘evet’ oyu ile kabul edildi.
Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Cumhuriyetçi Senatör Jim Risch, “Senato'nun bir araya gelmesinin ve Türkiye'nin davranışını değiştirmek için bu fırsatı kullanmasının zamanı geldi” yorumunda bulundu.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Cumhuriyetçi Senatör Rand Paul, tasarı oylamasını engellemeye çalıştı ancak Cumhuriyetçiler ile Demokratlar arasındaki fikir birliği nedeniyle bunu başaramadı.
ABD’nin Türkiye-Rusya yakınlaşması endişesi
ABD’nin Türkiye’ye yönelik silah ambargosunu desteklediğini söyleyen Paul, yaptırım uygulanmasına ilişkin  “Trump yönetiminin Türkiye ile yapılan görüşmelerde elini zayıflatacağı gibi Türkiye'yi Rusya'ya daha da yaklaştırır” dedi.
Bunun üzerine söz alan Komisyon Başkanı Risch, Türkiye’nin ABD ve NATO müttefiklerine saygısızlık yaptığını öne sürerek, “Olanlar basit bir şey değil, Türkiye siyasetindeki büyük değişimi yansıtıyor” şeklinde konuştu.
Cumhuriyetçi Risch ile Demokrat Senatör Bob Menendez tarafından önerilen yaptırım tasarısı, yürürlüğe girerse ABD ordusunun Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) mermi satması engelleneceği gibi ABD, Türkiye'ye savunma teçhizat ve materyalleri de satamayacak.
Yaptırım listesinde kimler var?
Yasa tasarısı ayrıca Cumhurbaşkanı Erdoğan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ile Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’e yaptırım uygulanmasını öngörüyor.
Bu yaptırımlar, söz konusu yetkililerin Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu çalışmalarıyla ilgili ziyaretler dışında ABD’ye girişlerini engellemenin yanı sıra varsa ABD’deki mal varlıklarının dondurulmasını içeriyor.
Yaptırım tasarısına göre ABD yönetiminin, Türkiye'nin NATO’daki katılımı hakkında Kongre’ye bir rapor sunması zorunlu tutulurken, tasarıda Türkiye’nin Suriye’deki askeri faaliyetlerinin ABD’nin ulusal güvenliğini olumsuz yönde etkilediği ve bölgedeki istikrarı tehdit ettiği öne sürüldü.
ABD yönetiminin, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki askeri harekâtına ilişkin dışişleri ve savunma bakanlarının varlığında Kongre’ye ayrıntılı bir rapor sunması gerektiği belirtilirken, bu raporun ABD kuvvetlerinin Suriye’nin kuzeydoğusundan çekilmesinin etkilerine yönelik bir değerlendirmeyi içereceği bilgisi yer aldı.
Yasa tasarısında söz konusu raporun aşağıdaki 3 unsuru içermesi gerektiği vurgulandı;
- Askeri harekâtın DEAŞ’ın etki alanını yeniden inşa etme kabiliyeti üzerindeki etkisi.
- Harekâtın Rus ordusu ve Rusya'nın Suriye'deki siyasi etkisi üzerindeki etkisi.
- Türkiye’nin askeri harekâtının İran'ın askeri varlığını arttırma ve Suriye'deki siyasi nüfuzunu dayatma gücü üzerindeki etkisi.
Söz konusu tasarıda ayrıca Rusya ve İran’ın Suriye'deki güvenlik boşluğunu kullanmaya devam ettiği ve ulusal güvenlik alanında ABD’nin çıkarlarına doğrudan tehdit oluşturduğu da ifade edildi.
Senato Dış İlişkiler Komitesi’nde kabul edilen yasa tasarısı Senato'da onaylanırsa ABD Başkanı Trump'ın onayına gidecek.
Çavuşoğlu’ndan İncirlik ve Kürecik uyarısı
Senato komitesinin oy kullanmasından birkaç saat önce Türkiye, Washington'un yaptırım uygulaması halinde, İncirlik ve Kürecik üslerini kapatmakla tehdit etti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, katıldığı bir televizyon programının canlı yayınında, “ABD’den yaptırım kararı gelmesi halinde gündeme İncirlik de Kürecik de gelir, her şey gelir. Kötü senaryoyu varsayımlar üzerine konuşmak istemiyoruz. Dayatmayla bir yere varılmayacağını ABD Kongre üyelerinin anlaması gerekiyor” dedi.
ABD’nin F-35 tehdidine değinen Çavuşoğlu, Türkiye’nin savunma sistemine ihtiyacı olduğunu söyleyerek, “F-35’i alamazsak alternatiflere bakmak zorundayız” yorumunda bulundu.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Türkiye, Afrika'daki varlığını silah ve ticaretle güçlendiriyor

Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)
Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)
TT
TT

Türkiye, Afrika'daki varlığını silah ve ticaretle güçlendiriyor

Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)
Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)

Sagir el-Haydari

Fransa'nın Afrika'daki nüfuzunun gerilediği ve Rusya ve Çin gibi diğer küresel güçlerin kıtada nüfuz mücadelesine girdiği bir dönemde, Türk diplomasisi, çok sayıda silah kullanarak kaynak zengini Afrika kıtasında daha geniş kapsamlı bir varlık gösterme arayışında kararlılıkla ilerliyor.

Türkiye, son dönemde Afrika ülkelerine Bayraktar İHA'ları gibi Türk askeri teçhizatı tedarik ederek verimli askeri ortaklıklar kurmayı başardı. Ancak iş bununla da bitmiyor, Ankara’nın, Afrika Boynuzu gibi bölgelerdeki ciddi krizlerin yatıştırılmasını sağlayan arabuluculukları da bulunuyor.

Bu çabaların bir parçası olarak geçtiğimiz günlerde düzenlenen Antalya Forumu'na, Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud başta olmak üzere çok sayıda Afrikalı yetkili katıldı. Ne var ki Ankara'nın oynamaya başladığı ileri rollere rağmen Fransa gibi diğer güçlerin yerini alıp alamayacağı belirsiz.

Stratejik ortak

Aralık 2024'te Türkiye Etiyopya ile Somali arasında arabuluculuk yapacağını duyurdu ve bu adım iki ülke arasındaki anlaşmazlıkların çözülmesiyle sonuçlandı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, anlaşmayı “tarihi” olarak niteledi.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre Türkiye, Afrika'daki diplomatik varlığını önemli ölçüde pekiştirdi. Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, 2002 yılında 12 olan büyükelçilik sayısı, 2022 yılında 44 büyükelçilik ve konsolosluğa yükseldi. Bu arada Ankara'daki Afrika diplomatik temsilcilikleri 2008'de 10 iken 2023'te 38'e çıktı.

Siyasi araştırmacı Taha Avdetoğlu, “Türkiye, Fransa gibi diğer sömürgeci ülkelerin aksine, Afrika kıtasındaki varlığını stratejik bir ortak olarak güçlendirmeyi başardı. Coğrafi konumu ve birçok alandaki uzmanlığından yararlanarak uzun vadeli ilişkiler geliştirdi, Afrika, Türkiye'nin jeostratejik çıkarları için önemli bir derinlik haline geldi” değerlendirmesinde bulundu.

fdghyjukı
Türkiye Afrika kıtasındaki varlığını stratejik bir ortak olarak güçlendirmeyi başardı (Reuters)

Avdetoğlu sözlerine şöyle devam etti: “Türkiye'nin, askeri üs kurmuş olduğu Somali'de, enerji güvenliği ve petrol arama gibi birçok kanaldan nüfuzunu artırmaya çalıştığını da gözlemledik. Türkiye, Afrika'da nüfuzunu tesis etme konusunda zorlu meydan okumalarla karşı karşıya kaldı. Özellikle uluslararası alanda Türkiye’nin rolünden derinden rahatsız olan bir diğer büyük güç olan Fransa ile karşı karşıya geldi. Türkiye yumuşak diplomasiyle başarıya ulaştı, dolayısıyla özellikle kıtada elde edilen başarıların ışığında, Türk-Afrika ilişkilerinin Ankara'nın dış politikasında önemli bir yer tutacağına inanıyorum. Bu sadece siyasi ve ekonomik yakınlaşmayla sınırlı kalmayacak, aynı zamanda savunma sanayi gibi hassas ve önemli bir alanı da kapsayacak.”

Nitekim Türkiye, birçok Afrika ülkesine askeri teçhizat temin etti ve Bayraktar İHA'ları şu anda kıta semalarında uçuyor. Bu adımların, Fransa'nın kıtadan güçlerini ve askeri teçhizatını çekmek zorunda kalmasının neden olduğu zararı telafi etme amacı taşıdığı düşünülüyor.

Ekonomik iş birliği

Türkiye'nin Afrika'ya olan ilgisi yeni değil. Ankara, 2005 yılında Afrika Birliği'nde daimi gözlemci statüsü elde etti ve o tarihten bu yana zorlu Afrika denkleminde kendine yer edinmeye çalışıyor. Türkiye Cumhurbaşkanı, 2008'den bu yana yaklaşık 30 Afrika ülkesini ziyaret etti ve kobalt ve uranyum gibi değerli madenlere ev sahipliği yapan kaynak zengini bu ülkelere yatırımların yönlendirilmesini istedi.

Avdetoğlu şunu da söyledi: “Türkiye, ekonomik iş birliğiyle Afrika'da ilişkiler kurdu ve güçlendirdi. Son yıllarda enerji ve altyapı yatırımlarını artırarak geniş bir diplomatik rol üstlendi. Afrika ülkelerinde yeni konsolosluklar açıldı, önemli insani yardımlar sağlandı, güvenlik ve askeri iş birliği arttı. Türkiye ile Afrika arasındaki ticaret hacmi 2003 yılında 3 milyar dolar seviyesinden 2023 yılında yaklaşık 35 milyar dolara yükseldi.”

Genişleyen nüfuz

Afrika meseleleri konusunda uzman siyasi araştırmacı Muhammed Turşin ise, “Türkiye'nin Afrika'daki nüfuzu, birçok bölgesel güç gibi, giderek genişlemeye başladı. Ankara bu nüfuzu uzun yıllar boyunca burslar, yardımlar, yardım projeleri ve sivil toplumu destekleme yoluyla yumuşak diplomasiyi kullanarak oluşturdu” dedi.

Turşin, yumuşak diplomasinin Afrika'da Türkiye’nin nüfuzunu güçlendirme ve pekiştirmede başarılı olduğunu, son olarak Türkiye’nin, askeri ortaklıklardan yararlanarak Afrika ülkelerine Bayraktar gibi gelişmiş silah sistemleri tedarik etmeye başladığını sözlerine ekledi.

Turşin’e göre “Türk stratejisi askeri ve ekonomik boyutlara dayandı ve genellikle yumuşak diplomasiyi kullandı. Ankara, pek çok uluslararası güçten farklı bölgesel yönelimlere sahip ve her zaman kendi çıkarlarını ve ortaklık kurduğu ülkelerin çıkarlarını ön planda tutuyor.”

Türkiye, Fransa'nın Burkina Faso, Nijer, Mali gibi ülkelerden çekilmesinden faydalanmaya çalışarak, bu ülkelere askeri teçhizat temin etmeyi teklif etti. Bayraktar İHA'ların teslim edildiği Mali gibi bunlardan bazılarıyla anlaşmalar yapılmış durumda.

Sınırlı güç ve kapasite

Erdoğan, son döneminde ülkesinin Afrika ile ticaret hacmini 75 milyar dolara çıkarma arzusunda olduğunu dile getirdi. Ancak Rusya ve Çin gibi diğer bölgesel güçlerin de aynı şeyi yapmaya çabaladığı bir ortamda Ankara'nın bunu başarabileceği belirsiz.

Türkiye'nin Afrika'da yaklaşık 71 askeri ataşesi bulunuyor ve askeri satışları, insansız hava araçları ve diğer ekipmanlarla birlikte yaklaşık 328 milyon dolara yükseldi.

Nijeryalı siyasi araştırmacı Muhammed Aval, “Türkiye'nin gücü ve kapasitesi, Rusya gibi doğrudan çatışmalara dahil olmuş diğer ülkelerle karşılaştırıldığında sınırlı. Ancak Ankara'nın politikasının olumlu bir yönü de var; müdahalede bulunduğunda riskleri azaltması” dedi.

Aval, “Türkiye'nin ekonomik ve ticari alan ile sınırlı kalması, kendisi açısından olumlu bir nokta. Ancak askeri teçhizatını tanıtma hamlesi, ulusal güvenlikleri üzerindeki olumsuz etkilerinden zaten korkan diğer Afrika ülkelerinin öfkesini uyandırabilir” diye ekledi. “Özellikle Sahel bölgesinde yeni nesil yöneticilerin yükselişiyle birlikte Türkiye'nin Afrika'da yaşanan siyasal ve ekonomik değişimleri dikkatle ele alması gerektiğini” vurguladı.

.