Cezayir Ulu Cami'nin Tebbun ve Fransa ile ilişkisi ne?

Cezayir yeni Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun (AFP)

Ali Yahya
Dünyanın en büyük üçüncü camisi olan Cezayir Ulu Cami, maliyeti ve gerekliliği açısından geniş tartışmalara neden oldu. Bu cami, eski Cezayir Cumhurbaşkanı Abdülaziz Buteflika rejiminin ve o zamanın İmar ve İskan Bakanı olan yeni Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun’un en önemli başarılardan biriydi.
Tebbun’un zaferi
İç ve dış kesimler, Tebbun’un 12 Aralık Cezayir cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki zaferiyle birlikte, Ulu Cami dosyası dâhil olmak üzere eski bakanın dosyalarını karıştırmaya ve “güven kokan” açıklamalarını sorgulamaya başladı.
Siyasi analist Enes Sabreyn, Independent Arabia'ya yaptığı açıklamada Tebbun’un Ulu Cami projesindeki konumunun hem iç karışıklığa hem de Fransa’nın müdahalesine neden olduğunu belirtti.
Sabreyn’in açıklamalarına göre muhalifler, Tebbun’un Buteflika iktidarındaki söz konusu cami projesini bizzat denetlediğine değindi. Bu noktada, iki adam arasında halkın da dikkatini çeken özel bir ilişkinin olduğu, bunun da Tebbun’un önceki rejimin kalıntılarından biri olduğunu ispatladığı öne sürüldü.
Söz konusu açıklamalara göre, rakipleri Tebbun’a meydan okumak için bu projenin yaklaşık 2 milyar dolarlık muazzam maliyetini vurguladı. Muhaliflere göre bu maliyet, Tebbun’un yolsuzluğa ve kamu parasının yağmalanmasına karıştığını gözler önüne seriyor.
Sabreyn, Tebbun’un projeyi Fransa için özel olan bir yerde gerçekleştirmek istediği için de Fransa’nın tepkisini aldığını söylüyor.
Fransa’nın sömürgecilik zamanında Charles Lavigerie adını verdiği söz konusu yer, Cezayir bağımsızlığının ardından El-Muhammediyye adını almıştı.
Sabreyn, caminin bulunduğu mekan hakkında şöyle diyor: “Bu, öylesine bir yer seçimi değildi. Bölgenin tarihi, Haçlıların Cezayir seferleriyle ve Fransızların işgal sırasında diktiği Hristiyan anıtlarıyla ilgili gerçekleri anlatıyor”. Aynı zamanda caminin karşısındaki denizin, tarihteki en büyük işgallerden birine ve 1541’deki saldırıda İspanya Kralı V. Karl filosunun yenilgisine şahit olduğunu belirtiyor. Ayrıca Fransa’nın bu yeri Afrika Misyonerleri Cemiyeti Beyaz Babalar adına ve Charles Lavigerie gözetimde olacak bir ilkokul inşa etmek için edindiği biliniyor.
O zamanın İmar ve İskan Bakanı Tebbun ise “oranın adını Charles Lavigerie koyanlara izin vermeyeceğini ve inşa edilecek olan Ulu Cami’nin burayı tüm günahlardan temizleyeceğini” söyleyerek Fransız tarafına uyarıda bulunmuştu. Tebbun’un bu açıklamaları, “Le Figaro” gazetesinin "Firavun Buteflika, Ulu Cami inşa ediyor" başlıklı yazısı ve FR24 bu caminin gerekli olup olmadığı konusundaki haberi üzerine gelmişti. FR24, 2 milyar dolara bir cami inşa etmeyle vatandaşlara yarar sağlayacak hastaneler inşa etme karşılaştırmasını yapmıştı.
Tebbun’un tutumu, Fransa’yı endişelendiriyor
Şarku'l Avsat'ın aktardığı habere göre eski milletvekili Hoca El-Erkam, Independent Arabia’ya yaptığı açıklamada, Fransa’nın Tebbun’a saldırmasının medeniyet ve “iş” hususlarından kaynaklandığını belirtti. Erkam, Fransızların Çinlileri geçerek “bu büyük pastayı parmaklamak” istediklerine de değindi.
Aynı zamanda Fransızların saldırısının ise içten içe Tebbun'un ülkedeki Fransız nüfuzunu sınırlandırmak istemesinden kaynaklandığını ifade etti.