عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

İsrail'den gaz ithalatına Ürdün vekillerden tepki

İsrail'den gaz ithalatına Ürdün vekillerden tepki
    Amman/Muhammed Hayr el-Revaşide
TT
TT

İsrail'den gaz ithalatına Ürdün vekillerden tepki

İsrail'den gaz ithalatına Ürdün vekillerden tepki

İsrail gazının Amman'a ulaşma tarihi yaklaşırken Ürdün parlamentosu dün (pazar) acil kodlu bir nota yayınladı. Acil koduyla yayınlanan nota İsrail'den gaz ithal edilmesini engelleyen bir yasa çıkarılmasını öngörüyor. Bu adım hükümetin, parlamentoya başvurmadan gaz anlaşmasını imzalamasına cevap niteliğinde geldi.
Anlaşmayı protesto etmek için düzenlenen halk protestoları hükümet üzerinde baskı oluşturuyor. Son olarak birtakım eylemciler anlaşmaya karşı Ürdün Meclisi önünde protesto gösterisi düzenlediler. İsrail'den gaz ithal edilmesini engelleyen tasarının mecliste onaylanması halinde anlaşma iptal olacak. Gözlemciler ise bu ihtimali uzak görüyor.
Bazı milletvekilleri tarafından hazırlanan bu nota, gaz anlaşması sorumluluğunu önceki hükümetin üzerine atan mevcut hükümeti zor durumda bırakıyor. Çünkü parlamento aracılığıyla yeni mevzuat çıkarılması nihai bir anayasal çıkış noktasıdır. Acil kodu ile hazırlanan nota bugüne kadar 60'tan fazla milletvekili tarafından imzalandı. Bu sayının hükümet için anayasal açıdan bağlayıcılığı yoktur. Bir önceki Hani el-Mulki hükümeti Ürdünlü bir elektrik şirketi aracılığıyla İsrail gazının ithal edilmesi için bir Amerikan şirketi ile anlaşma yapmıştı. Bu durum tartışma kapısının aralanmasına ve halk protestolarına neden olmuştu. Protestocular düşman gazı alımını bir darbe olarak niteleyerek, gösterilerde hükümeti devirme tehdidinde bulundular.
İki yıldan uzun bir süredir bu meseldeki tıkanıklığı artıran şey, Hani el-Mulki ve ardından göreve gelen Ömer Razzaz hükümetlerinin, anlaşmanın gizliliği ve ayrıntıların ortaya çıkması halinde mali yaptırımlarla karşılaşılabileceği bahanesine sığınarak anlaşma maddelerini açıklamamalarıdır. Ömer Razzaz hükümeti anlaşmanın sorumluluğunu 2016 yılında görevde bulunan Hani el-Mulki hükümetinin üzerine atmaya çalışarak, sözleşmedeki cezai hükmü ihlal etmemek için anlaşmaya uyulması gerektiğini belirtti. Sözleşmeye göre anlaşmayı fesheden taraf, bir milyar Ürdün dinarı (bir milyar 400 milyon ABD Doları) ile cezalandırılır. Ürdün parlamentosu seçildiği ilk günden bu yana milletvekillerinin anlaşmanın ekonomik yönden geçerli olmadığı yönündeki iddiaları üzerine maddeleri tartışmaya açmak için birçok manevra yaptı. Öte yandan Ürdün, son zamanlarda benimsediği tutumlar sebebiyle İsrail ile ilişkilerinin siyasi açıdan gergin olmasına rağmen enerji anlaşmasını uygulamaya devam ediyor.
Ürdün Anayasa Mahkemesi’nin “istişari görüş” belirtmesine rağmen Ürdünlü milletvekilleri İsrail gazının ithaline başlanması için son günlerde manevra yapmaya devam ediyorlar. Anayasa Mahkemesi temmuz ayında bu anlaşmanın meclise sunulmasına gerek kalmadan uygulanabileceği yönünde karar vermişti.
Bilgi sahibi kaynakların daha önce Şarku’l Avsat’a aktardıkları bilgilere göre Ürdün Ulusal Elektrik Enerjisi Şirketi ile Amerikalı Noble Energy şirketi arasında imzalanan ve Ürdün toprakları üzerinden İsrail'e doğalgaz boru hattı uzatılmasını hedefleyen anlaşma kararı meclisin onayına sunulmadan kabul edildi. Bu anlaşma ABD'nin eski Amman Büyükelçisi Alice Wells’in önderliğindeki Amerikan baskısının ardından geldi. Alice Wells anlaşma lehine bir kampanya başlatarak, bu durum Ürdün hükümeti üzerinde bir baskı oluşturdu. Bunun üzerine Ürdün hükümeti anlaşma için yasa hazırlanması ve meclisin onayına sunulması dışında bir formül arama yoluna gitti. Ürdün Meclisi İsrail tarafıyla özellikle ekonomik sahada olmak üzere genel olarak her türlü normalleşmeye karşı çıkıyor. Ürdün Meclisi aynı zamanda anlaşma kanunun iki özel şirket arasında bir sözleşme şeklinde hazırlanmasına karşı çıkıyor.

Daha fazlasını oku

 
 
TEKNOLOJİ

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından... Cep telefonlarımız uzaktan patlatılabilir mi?

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
TT
TT

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından... Cep telefonlarımız uzaktan patlatılabilir mi?

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)

Lübnan genelinde Hizbullah çağrı cihazları ve telsizlerine yönelik eşi benzeri görülmemiş güvenlik ihlali ve salı ile çarşamba günleri binlerce eş zamanlı patlama, kişisel cep telefonlarının ne kadar tehlikeli olduğu ve nasıl uzaktan patlatılabildiği konusunda birçok soruyu gündeme getirdi.

Cep telefonu bataryaları son derece yanıcı kimyasallardan üretilir, ancak bir kontrol ünitesi doğrudan bataryaya bağlıdır ve bataryayı güvende tutmak için özel bir yazılımla donatılmıştır.

DeepSAFE Technology'nin kurucusu ve McAfee, Intel ve Nokia'da güvenlik ve koruma araştırmaları eski başkanı olan Ahmed Sallam'a göre bu kontrol ünitesi, en önemlisi tüm üniteyi bataryanın sıcaklığını ateşleme noktasına yükseltebilecek kötü amaçlı yazılım içeren başka bir ünite ile değiştirmek olan çok sayıda hackleme yöntemi ile kötü niyetli olarak manipüle edilebilir. Bu, Lübnan vakasında olduğu gibi belirli cihazları hedef almak için yapılabilir.

grbtny
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarında hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninden (AFP)

Şarku’l Avsat'a konuşan Sallam, “Kötü niyetli bir şekilde üretilebilen bataryalar da var. Bunlar ya sıcaklığı belirli bir dereceye yükselterek ya da patlatma sistemini harekete geçiren bir ünite aracılığıyla ateşlenebilen patlayıcı maddeler içerirler. Tüm bunlar, radyo dalgaları ya da herhangi bir kablosuz elektrik dalgası yoluyla uzaktan sinyal alabilen harici bir iletişim ünitesi ile bataryaya içeriden bağlı çok küçük bir kontrol ünitesi yerleştirilerek yapılabilir” ifadelerini kullandı.

Sallam sözlerini şöyle sürdürdü: “Dış dünya ile iletişim olmasa da patlamalar senkronize edilebilir. Kötü amaçlı yazılım, tıpkı saatli bombaların çalıştığı gibi, tüm patlamaların aynı anda gerçekleşmesi için belirli bir anı bekleyebilir.”

Los Angeles'taki California Üniversitesi Kimya Bölümü'nde yardımcı doçent olan ve pil geliştirme ve üretiminde uzmanlaşmış bir ABD şirketi olan Nanotech Energy'nin bilim ve teknoloji şefi Maher el-Kady, “Lübnan'daki patlamalar tesadüfen değil, kasıtlı olarak meydana geldi. Büyük olasılıkla cihazlara uzaktan etkinleştirilen bir kontrol devresi yerleştirilmişti. Bu da patlamaların senkronizasyonunu açıklıyor” şeklinde konuştu.

cdvfgthy
Lübnan Ordusu tehlikeli gördüğü telsiz ve çağrı cihazlarını imha etmek üzere topluyor. (AFP)

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan el-Kady, “Herhangi bir bataryanın patlamasına yol açabilecek birkaç mekanizma vardır. Bunlardan ilki, mobil cihazın ya da elektrikli otomobilin bataryaya metal bir cismin girmesine yol açan bir kazaya maruz kalması ya da batarya parçalarının sıkışmasına ve parçalarının tahrip olmasına yol açan yüksek orandaki basınç yahut da bataryanın yüksek bir yerden düşerek parçalarının tahrip olmasıdır. İki olasılık daha var: Birincisi bataryanın sıcaklığının çok yüksek oranlara çıkmasına neden olarak patlamasına yol açan harici bir katalizörün varlığı ve ikincisi de bataryanın içindeki pozitif terminalin negatif terminale bağlanmasına yol açan harici bir etkileyicinin varlığıyla ilgili” ifadelerini kullandı.

Uzmanlara göre cep telefonları hacklenebilir. Ayrıca üretim ya da tedarik aşamalarından herhangi birinde ya da internet üzerinden erişilerek patlatılmak üzere içlerine kötü niyetli yazılımlar entegre edilebilir.

El-Kady, kasıtlı bir dış neden olmaksızın, üretim hataları nedeniyle bir pilin patlama olasılığının 10 milyon pil başına bir pili geçmediği konusunda kamuoyuna güvence verirken, pillerin 150 santigrat derecenin üzerine çıkabilen yüksek sıcaklıklara dayanmasını sağlamak için titiz testler yapıldığını da belirtti. Ancak bu durum, çağrı cihazlarında ve modern mobil cihazlarda bulunan lityum-iyon pilleri ‘saatli bomba’ olarak tanımlamasına engel olmadı. “Pil patlamalarının neden olduğu hasar, pilin boyutuna ve kullanıcının konumuna veya insan vücudunun hayati organlarından herhangi birine ne kadar yakın olduğuna bağlıdır” diyen el-Kady, elektrikli arabalar söz konusu olduğunda durumun daha da kötüleşeceğini, çünkü batarya boyutlarının bir cep telefonu bataryasının 5 bin ila 7 bin katına ulaşabileceğini belirtti.

Tedarik zincirleri

Yaşananların tekrarlanmasının nasıl önlenebileceği konusunda ise Sallam, tedarik zincirinin güvence altına alınması gerektiğine işaret ederek, Lübnan'a gelen cihazlarda olası değişiklikleri kontrol etmenin ve içlerine yeni bileşenler yerleştirilip yerleştirilmediğini test etmenin birçok yolu olduğunu açıkladı.

 

ascdvrg
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)

Teknik olarak, hassas bir terazi kullanılarak, ne kadar küçük olursa olsun cihazın ağırlığındaki herhangi bir değişiklik tespit edilebilir, böylece üzerinde herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığı anlaşılabilir. Bu hassas terazi, başta batarya olmak üzere her bir birimin ağırlığını doğru bir şekilde hesaplamak için kullanılmalıdır. X-ray ve CT Scan gibi radyolojik cihazların yanı sıra patlayıcılar için kimyasal tespit üniteleri de kullanılabilir ve tüm bu teknik araçlar genellikle havaalanlarının içinde kullanılır. “Lübnan örneğinde meselenin ele alınışında büyük bir güvenlik açığı olduğunu düşünüyorum” diyen Sallam, herhangi bir patlayıcı maddenin varlığını ya da yokluğunu teyit etmek için kullanılabilen teknolojilerin mevcut olduğunu vurguladı.

fvrbgty
Çağrı cihazı patlamalarının kurbanları (AP)

Medya kuruluşlarına göre, Lübnan'daki çağrı cihazları Tayvanlı bir şirket tarafından tasarlanmış ve Avrupa'da bilinmeyen başka bir şirkete üretim lisansı verilmişti. Bu nedenle üretim güvenliği ve uygulama kalitesi ile ilgili konular tespit edilememiş olabilir.

Genel olarak çağrı cihazları, ister alıcı uçta tek yönlü bir bağlantı olsun, ister alıcı ve verici uçta iki yönlü bir bağlantı olsun, iletişim sürecini kontrol etmek için bir sunucuya ihtiyaç duyar. Ancak Sallam'a göre bu sunucular veri tabanlarına sahip ve genellikle siber saldırılara ve hacklere karşı savunmasız olan dijital işletim sistemlerini çalıştırıyor.

“Çağrı cihazları tedarik zinciri boyunca değiştirilebilir, aynı şey sunucular için de geçerli olabilir” diyen Sallam, cihazların kendilerinin de değiştirilebileceğini ve üretim süreçleri ya da nakliye ve tedarik zincirleri sırasında ‘kötü niyetli’ yazılımlar eklenebileceğini açıkladı.