عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

İsrail'den gaz ithalatına Ürdün vekillerden tepki

İsrail'den gaz ithalatına Ürdün vekillerden tepki
    Amman/Muhammed Hayr el-Revaşide
TT
TT

İsrail'den gaz ithalatına Ürdün vekillerden tepki

İsrail'den gaz ithalatına Ürdün vekillerden tepki

İsrail gazının Amman'a ulaşma tarihi yaklaşırken Ürdün parlamentosu dün (pazar) acil kodlu bir nota yayınladı. Acil koduyla yayınlanan nota İsrail'den gaz ithal edilmesini engelleyen bir yasa çıkarılmasını öngörüyor. Bu adım hükümetin, parlamentoya başvurmadan gaz anlaşmasını imzalamasına cevap niteliğinde geldi.
Anlaşmayı protesto etmek için düzenlenen halk protestoları hükümet üzerinde baskı oluşturuyor. Son olarak birtakım eylemciler anlaşmaya karşı Ürdün Meclisi önünde protesto gösterisi düzenlediler. İsrail'den gaz ithal edilmesini engelleyen tasarının mecliste onaylanması halinde anlaşma iptal olacak. Gözlemciler ise bu ihtimali uzak görüyor.
Bazı milletvekilleri tarafından hazırlanan bu nota, gaz anlaşması sorumluluğunu önceki hükümetin üzerine atan mevcut hükümeti zor durumda bırakıyor. Çünkü parlamento aracılığıyla yeni mevzuat çıkarılması nihai bir anayasal çıkış noktasıdır. Acil kodu ile hazırlanan nota bugüne kadar 60'tan fazla milletvekili tarafından imzalandı. Bu sayının hükümet için anayasal açıdan bağlayıcılığı yoktur. Bir önceki Hani el-Mulki hükümeti Ürdünlü bir elektrik şirketi aracılığıyla İsrail gazının ithal edilmesi için bir Amerikan şirketi ile anlaşma yapmıştı. Bu durum tartışma kapısının aralanmasına ve halk protestolarına neden olmuştu. Protestocular düşman gazı alımını bir darbe olarak niteleyerek, gösterilerde hükümeti devirme tehdidinde bulundular.
İki yıldan uzun bir süredir bu meseldeki tıkanıklığı artıran şey, Hani el-Mulki ve ardından göreve gelen Ömer Razzaz hükümetlerinin, anlaşmanın gizliliği ve ayrıntıların ortaya çıkması halinde mali yaptırımlarla karşılaşılabileceği bahanesine sığınarak anlaşma maddelerini açıklamamalarıdır. Ömer Razzaz hükümeti anlaşmanın sorumluluğunu 2016 yılında görevde bulunan Hani el-Mulki hükümetinin üzerine atmaya çalışarak, sözleşmedeki cezai hükmü ihlal etmemek için anlaşmaya uyulması gerektiğini belirtti. Sözleşmeye göre anlaşmayı fesheden taraf, bir milyar Ürdün dinarı (bir milyar 400 milyon ABD Doları) ile cezalandırılır. Ürdün parlamentosu seçildiği ilk günden bu yana milletvekillerinin anlaşmanın ekonomik yönden geçerli olmadığı yönündeki iddiaları üzerine maddeleri tartışmaya açmak için birçok manevra yaptı. Öte yandan Ürdün, son zamanlarda benimsediği tutumlar sebebiyle İsrail ile ilişkilerinin siyasi açıdan gergin olmasına rağmen enerji anlaşmasını uygulamaya devam ediyor.
Ürdün Anayasa Mahkemesi’nin “istişari görüş” belirtmesine rağmen Ürdünlü milletvekilleri İsrail gazının ithaline başlanması için son günlerde manevra yapmaya devam ediyorlar. Anayasa Mahkemesi temmuz ayında bu anlaşmanın meclise sunulmasına gerek kalmadan uygulanabileceği yönünde karar vermişti.
Bilgi sahibi kaynakların daha önce Şarku’l Avsat’a aktardıkları bilgilere göre Ürdün Ulusal Elektrik Enerjisi Şirketi ile Amerikalı Noble Energy şirketi arasında imzalanan ve Ürdün toprakları üzerinden İsrail'e doğalgaz boru hattı uzatılmasını hedefleyen anlaşma kararı meclisin onayına sunulmadan kabul edildi. Bu anlaşma ABD'nin eski Amman Büyükelçisi Alice Wells’in önderliğindeki Amerikan baskısının ardından geldi. Alice Wells anlaşma lehine bir kampanya başlatarak, bu durum Ürdün hükümeti üzerinde bir baskı oluşturdu. Bunun üzerine Ürdün hükümeti anlaşma için yasa hazırlanması ve meclisin onayına sunulması dışında bir formül arama yoluna gitti. Ürdün Meclisi İsrail tarafıyla özellikle ekonomik sahada olmak üzere genel olarak her türlü normalleşmeye karşı çıkıyor. Ürdün Meclisi aynı zamanda anlaşma kanunun iki özel şirket arasında bir sözleşme şeklinde hazırlanmasına karşı çıkıyor.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Lübnan Genelkurmay Başkanı’nın görev süresinin uzatılması… Hizbullah, bu hamleyi destekleyerek pozisyonunu değiştirmeyi düşünüyor

Hizbullah eski müttefiki Basil'i muhalefetinde yalnız mı bırakıyor?(foto altı) Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn (Reuters)
Hizbullah eski müttefiki Basil'i muhalefetinde yalnız mı bırakıyor?(foto altı) Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn (Reuters)
TT
TT

Lübnan Genelkurmay Başkanı’nın görev süresinin uzatılması… Hizbullah, bu hamleyi destekleyerek pozisyonunu değiştirmeyi düşünüyor

Hizbullah eski müttefiki Basil'i muhalefetinde yalnız mı bırakıyor?(foto altı) Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn (Reuters)
Hizbullah eski müttefiki Basil'i muhalefetinde yalnız mı bırakıyor?(foto altı) Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn (Reuters)

Birleşmiş Milletler Lübnan Geçici Görev Gücü (UNIFIL) tarafından desteklenen Lübnan ordusunun güneyde uluslararası destekli ateşkesi yürürlüğe koymasıyla birlikte Lübnan savaşta yeni bir sayfa açıyor ve yeni bir siyasi döneme girmeye hazırlanıyor. Lübnan ordusu, 1975'te iç savaşın patlak vermesinden bu yana ilk kez yerel ya da bölgesel bir ortak olmadan 1701 sayılı Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararını uygulamak üzere Lübnan'ın derinliklerine, İsrail ile olan sınıra konuşlanıyor. Böylece, etkin bir hükümetle iş birliği içinde, kararın tüm boyutlarıyla uygulanmasına eşlik etmeyi kendine görev edinecek bir cumhurbaşkanının seçilmesiyle anayasal kurumların yeniden düzene girmesinin önü açılmış olacak.

1701 sayılı kararın uygulanması

Ordunun konuşlandırılması, 1701 sayılı kararın uygulanması için bir adım teşkil ediyor ve Lübnan'ın toparlanma aşamasını geçmesi ve her düzeyde çöküşüne neden olan birikmiş krizlerinden kurtulması için zorunlu bir yol olarak devlet projesinin kurtarılması ve etkinleştirilmesinin yolunu açıyor. Yeter ki siyasi güçler yolun ortasında buluşmak ve hesaplarını gözden geçirip irdelemek için inisiyatif alsınlar. Bu da Hizbullah'ın zayıflatılmaması karşılığında ülkedeki ortakları üzerinde güç fazlalığından yararlanmamasını gerektiriyor. Bazı muhaliflerinin Taif Anlaşması’na bağlılık çatısı altında ülkeyi yeniden inşa etmek ve bazı maddelerinin uygulanmasına etki eden kusurlardan arındırdıktan sonra uygulamasını tamamlamak yerine güneydeki savaşın sonucunu kendi çıkarları için kullanmaları kabul edilemez.

Ordunun konuşlandırılmasıyla birlikte güneydeki güvenlik otoritesi, 1701 sayılı kararda öngörülen icrai tedbirleri yürütme otoritesinin siyasi kılıfıyla uygulamakla sınırlı kaldı. Bir parlamento kaynağının Şarku’l Avsat'a verdiği demece göre, 1701 sayılı kararın uygulanmasını engelleyen önceki aşamada olduğu gibi uzlaşı yoluyla güvenliği sağlamak ve iç barışı korumak artık mümkün değil.

Kaynağa göre ABD'li arabulucu Amos Hochstein ile Meclis Başkanı Nebih Berri arasında varılan mutabakatın bir sonucu olan ve Hizbullah liderliğinin güneyde ateşkese varılması talimatını verdiği yol haritasına bağlı kalınması gerekiyor. Kaynak ayrıca, Fransa ile koordinasyon halinde ABD'nin öncülüğünde eşi benzeri görülmemiş bir uluslararası desteğe sahip olan bu yol haritasından kaçınılamayacağını belirtti.

Yeni siyasi aşama

Lübnan yeni bir siyasi döneme girmeye hazırlanıyor. Bugün (perşembe) yapılması planlanan yasama oturumunda onaylanmak üzere bazı milletvekilleri tarafından sunulan bir kanun teklifine göre, uyulması gereken gündemin başında Genelkurmay Başkanı Joseph Avn ile güvenlik ve askeri servislerin komutanlarının görev sürelerinin uzatılması yer alıyor. Ateşkes sağlanır sağlanmaz cumhurbaşkanlığı dosyasını harekete geçirmeyi görev edinen Berri'ye göre milletvekilleri daha sonra hiçbir partiye meydan okumayan ve herkese aynı mesafede duran bir cumhurbaşkanı üzerinde uzlaşmaya varmak üzere istişarelerde bulunabilecek.

Parlamento kaynağı, Avn, İç Güvenlik Güçleri Genel Müdürü Tümgeneral İmad Osman ve Kamu Güvenliği Genel Müdür Vekili Tümgeneral İlyas el-Beyseri'nin görev sürelerinin uzatılmasında herhangi bir sorun olmadığını vurguladı. Milletvekili Cibran Basil başkanlığındaki Özgür Yurtsever Hareket’e mensup milletvekilleriyle sınırlı bir devamsızlıkla parlamentonun yasa teklifini oylamasının önünün açık olduğunu söyledi.

Kaynak, Özgür Yurtsever Hareket milletvekillerinin yokluğunun yeni olmadığını ve bunun Avn ile güvenlik servislerinin liderlerinin görev sürelerinin ilk kez uzatılmasını onaylayan yasama oturumunu boykot etme yönündeki önceki tutumlarının bir tekrarı olarak ortaya çıktığını belirtti. Ordu komutanının görev süresinin uzatılmasının cumhurbaşkanlığı yarışındaki şansını arttıracağını ifade etti.

Hizbullah'ın tutumunda değişiklik

Yasama oturumunda yeni olan bir durum var. Hizbullah'ın temsilcilerinin ilk uzatma oturumunda güvenlik servisleri liderlerinin görev sürelerinin uzatılmasını amaçlayan yasa tasarısını oylamaktan kaçınan bir tutumu sergiledikleri görüldü. Ancak buna rağmen oturumu boykot etmediler ve oturumun yapılabilmesi için yeterli çoğunluğu sağladılar. Bu durum Hizbullah ile Basil arasındaki anlaşmazlığı derinleştirdi. Bu arada kaynak, Direnişe Sadakat Bloğu’na mensup temsilcilerin şu anda uzatmayı destekleyen pozisyonlarını yeniden gözden geçirmeyi düşündüklerini ifade etti.

Kaynak, ilk uzatma oturumunda Hizbullah'ın, temsilcilerinin uzatma konusunda oy kullanmadan toplanması için yeterli çoğunluğu sağlamasını dikte eden siyasi koşulların değişmeye başladığını söyledi. Lübnan'ın savaşı sona erdirmek için UNIFIL desteğiyle orduyu güneyde konuşlandırmak üzere uluslararası uzlaşı tarafından kendisine verilen rolü kolaylaştırmak için askeri kurumu güçlendirmeyi ve ihtiyaç duyduğu tüm desteği sağlamayı gerektiren yeni bir siyasi aşamaya girmeye hazırlanması bu değişen koşullar arasında. Bu durum, Hizbullah ile İsrail arasındaki karşılıklı ihlallerin baskısı altında Ağustos 2006'da yayınlanmasından bu yana askıda kalan 1701 sayılı kararın uygulanmasının önünü açacaktır.

Kaynak, Hizbullah'ın uluslararası topluma olumsuz bir mesaj vermekten kaçınmak için Avn'ın görev süresinin uzatılmasında çekimser kalmaya niyeti olmadığını doğruladı. Uluslararası toplum, ordunun Litani Nehri'nin güneyinde konuşlanarak ateşkes sağlanmasındaki rolüne önem verirken, Hizbullah da askeri cephaneliğini kuzeye çekiyor. Kaynak, Hizbullah'ın, istikrarın yeniden sağlanması için ordunun şehirlerinde aktif olarak bulunmasını destekleyen güneylilerin ruh halini dikkate almak zorunda olduğunu söyledi. Hizbullah bu konuda mahcup olmayacak, çünkü Berri'nin talep ettiği gibi uzatma kararı cumhurbaşkanlığı hesaplarına dahil edilmeyecek. Böylece söylendiği gibi Hizbullah yolu kapatmış oldu. Çünkü Hizbullah'ın Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım'ın ordu liderliğini sorguladığı bir ortamda, Hizbullah'ın ordu ile ilişkileri ılımlı bir hal alıyor.

Asıl soru şu: Hizbullah eski müttefiki Cibran Basil'i uzatmaya karşı çıkarken yalnız bırakacak mı? Özellikle de Basil'in, Gazze'ye verdiği destek nedeniyle Hizbullah’la yollarını ayırmasının ardından Hizbullah'ın Basil'i dikkate almasına gerek kalmadığı düşünülüyor. Hizbullah'ın rolünün İsrail saldırılarına karşı Lübnan'ı savunmakla sınırlı olması gerektiğini düşünen Basil, güney ve Gazze cephelerini birbirine bağlayarak alanların birleştirilmesi için herhangi bir gerekçe görmüyor.