عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
YAŞAM

Dünyanın en büyük balıklarından birinin nesli insanlar yüzünden tükendi

Araştırmacılar, Çinli kılıçbalığının soyunun 2005 ve 2010 yılları arasında tükendiğini tahmin ediyor (Çin Bilimler Akademisi Hidrobiyoloji Bilimi Müzesi, AP)
Araştırmacılar, Çinli kılıçbalığının soyunun 2005 ve 2010 yılları arasında tükendiğini tahmin ediyor (Çin Bilimler Akademisi Hidrobiyoloji Bilimi Müzesi, AP)
    İstanbul/Şarku’l Avsat
TT
TT

Dünyanın en büyük balıklarından birinin nesli insanlar yüzünden tükendi

Araştırmacılar, Çinli kılıçbalığının soyunun 2005 ve 2010 yılları arasında tükendiğini tahmin ediyor (Çin Bilimler Akademisi Hidrobiyoloji Bilimi Müzesi, AP)
Araştırmacılar, Çinli kılıçbalığının soyunun 2005 ve 2010 yılları arasında tükendiğini tahmin ediyor (Çin Bilimler Akademisi Hidrobiyoloji Bilimi Müzesi, AP)

Dünyanın en büyük tatlı su balıklarından birinin soyunun tükendiği ilan edildi.
7 metreye kadar büyüyen Çinli kılıçbalığı (Psephurus gladius) Çin'deki Yangtze Nehri'nde yaşıyordu ve soyu en az 34 milyon yıl öncesine dayanıyordu.
Bilim insanları, türün aşırı avlanma, habitat parçalanması ve biyoçeşitlilik kaybından ötürü hayatta kalamadığına inanıyor.
Science of the Total Environment adlı bilimsel yayında yer alan bir araştırma makalesinde, Çin kılıçbalığı olarak bilinen balık popülasyonunun 1970'lerin sonlarından bu yana önemli ölçüde azaldığı belirtildi.
Makalede Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi'ne dahil edilme kriterleri belirtildi ve "Hiçbiri esaret altında bulunmadığından ve olası bir diriliş için hiçbir doku saklanmadığından balıkların nesli tükenmiş sayılmalıdır" ifadelerine yer verildi.
1970'lerde Yangtze'nin ana akıntısı üzerine Gezhouba Barajı inşa edildi ve son canlı Çinli kılıçbalığının görüldüğü 2003'teyse Three Gorges baraj projesinin açılışı yapıldı.
2017 ve 2018'de yapılan etütlerle nehirdeki balık türleri sayıldı ama tek bir Çinli kılıçbalığı örneğiyle karşılaşılmadı.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre, araştırmacılar, balığın soyunun 2005 ve 2010 yılları arasında tükendiğini tahmin ediyor.
Greenpeace Doğu Asya'nın orman ve okyanus yöneticisi Pan Wenjing “Kürekbalığının soyunun tükenmesi büyük kayıp ve bu, Yangtze Nehri ekosisteminin kritik durumunu yansıtıyor” dedi.
Wenjing “Yangtze Nehri'nin ekolojisi, son yıllardaki insan faaliyetleri nedeniyle çökmeye yakın” diye konuştu.
"Çin, Yangtze Nehri'nin çevresini kurtarmak için seferberlik başlattı ve balıkçılık faaliyetinin 10 yıl yasaklanması gibi iddialı politikalar yürürlüğe girdi."

 

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

Kardiyologlardan uyarı: Yüksek protein diyeti tansiyon ve kolesterolü etkiliyor

Mevcut beslenme kılavuzları genellikle proteinin günlük alınan kalorinin yüzde 10 ila 35'ini oluşturmasını öneriyor (AFP)
Mevcut beslenme kılavuzları genellikle proteinin günlük alınan kalorinin yüzde 10 ila 35'ini oluşturmasını öneriyor (AFP)
TT
TT

Kardiyologlardan uyarı: Yüksek protein diyeti tansiyon ve kolesterolü etkiliyor

Mevcut beslenme kılavuzları genellikle proteinin günlük alınan kalorinin yüzde 10 ila 35'ini oluşturmasını öneriyor (AFP)
Mevcut beslenme kılavuzları genellikle proteinin günlük alınan kalorinin yüzde 10 ila 35'ini oluşturmasını öneriyor (AFP)

Yeni bir çalışma, özellikle günlük kalorinin yüzde 22'sinden fazlasının proteinden geldiği yüksek proteinli beslenme biçimlerinin, ateroskleroz gelişimine yani atardamarların sertleşmesine katkıda bulunarak kalp sağlığı sorunlarına yol açabileceği uyarısında bulunuyor.

Pittsburgh Üniversitesi'nden araştırmacılar hem hayvan hem de küçük ölçekli insan deneylerini kullanarak fazla proteinin, özellikle de et ve yumurta gibi hayvansal kaynaklarda bulunan lösin adlı amino asidin, arteriyel plak oluşumunda rol oynayan temel bağışıklık hücreleri makrofajlarda mTOR sinyalini tetiklediğini keşfetti.

Hakemli dergi Nature Metabolism'de çarşamba günü yayımlanan çalışmanın başyazarı Dr. Babak Razani, "Yaklaşık yüzde 22 kilokalori protein içeren yemekler yemek, protein ve lösinin riski artırdığı eşik noktasına denk geliyor" diyor.

Ancak tüm uzmanlar aynı fikirde değil. Razani'nin ekibinin 2020'de yaptığı bir çalışma, yüksek proteinli beslenme biçimlerini kardiyovasküler hastalık riskinin artmasıyla ilişkilendirmişti.

2023'te insanlar üzerinde yapılan daha büyük bir çalışmada, yüksek ve standart seviyede protein içeren diyetler arasında kardiyovasküler çıktılar açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştı.

Araştırmada yer almayan kardiyolog Dr. Stephen Tang, çalışmanın herhangi bir sonuca varılamayacak kadar küçük ölçekli olduğunu iddia ediyor. Yine de bu çalışmanın, kalp uzmanlarının bitki ağırlıklı beslenme biçimlerine giderek daha fazla yöneldiğine dair artan kanıtlara işaret ettiğine değiniyor.

Medical News Today'e konuşan Tang, "Ben olsam farklı bir şey yapmazdım" diyor. 

Ancak bu çalışma, yüksek proteinin doğru yol olmadığına dair daha fazla kanıt sunuyor. Kardiyologlar genellikle proteine değil, kolesterol ve yüksek tansiyona odaklanır. Bu çalışma, bitki temelli beslenmenin kalp sağlığına iyi geldiğini doğruluyor.

1984'te yapılan bir çalışmada ekmek, sebze, meyve, kuruyemiş, fasulye ve makarna gibi gıdalardan elde edilenler bitkisel protein diye tanımlanmıştı. Bunlardan daha fazla tüketen kadınların sağlıklı yaşlanma olasılığı yüzde 46 daha fazlayken, hayvansal proteinlere bel bağlayanların yaşlandıkça sağlıklı kalma ihtimali yüzde 6 daha azdı.

Mevcut beslenme kılavuzları genel olarak proteinin günlük kalorinin yüzde 10 ila 35'ini oluşturmasını tavsiye ederken, alt sınırı vücut ağırlığının bir kilogramı başına yaklaşık 0,8 gram (enerjinin yaklaşık yüzde 11'i) olarak belirlemek çoğu yetişkin için yeterli.

Amerikan Kalp Derneği de protein niteliğinin kritik olduğunu belirtiyor. Fasulye, mercimek, kuruyemiş, tohumlar ve omega-3 bakımından zengin yağlı balıklar gibi bitki bazlı proteinleri tercih edip kırmızı ve işlenmiş etlerle doymuş yağ tüketimini sınırlandırmayı öneriyor.

Harvard araştırmacıları da aşırı proteinin doğası gereği zararlı olmadığını ancak hayvansal proteine fazla bel bağlamanın bitkisel proteine kıyasla kolesterolü ve ölüm riskini artırabileceğini ifade ediyor.

Independent Türkçe